مبانی نظری فساد اداری

این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق در مورد فساد اداری می باشد. در بخش اول مبانی نظری فساد اداری تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه تحقیق فساد اداری در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.

مقدمه چارچوب نظری و پیشینه تحقیق در مورد فساد اداری

فساد اداري نيز به عنوان يكي از عمومي‌ترين اشكال فساد پديده‌اي است كه مرزهاي زمان و مكان را در نورديده و با اين ويژگي نه به زمان خاصي تعلق دارد و نه مربوط به جامعة خاصي مي‌شود.فساد اداري، ابزاري نامشروع در برآوردن تقاضاهاي نامشروع از نظام اداري است (اسکوت ، 1973). فساد اداري كه به آن فساد مالي سطح پايين يا سطح خياباني گفته مي شود، همان است كه هر روز دربرخورد با مديران عمومي در بخش هايي مانند بيمارستان‌ها، مدارس، پليس و گمرك و مواردي ازاين قبيل رخ مي‌دهد (منصورنژاد، 1388). محققان معتقدند فساد زماني نمايان مي‌شود كه مرز تعريف شده و مشخصي بين سياست‌هاي اقتصادي كشور و تجارت هاي بخش خصوصي وجود نداشته باشد (لوین و ساتارف ، 200 ). 

علل بروز فساد اداری و اثرات آن

دین مبین اسلام، به عنوان کامل‌ترین دین الهی، در ذات خود با هر گونه انحراف و فساد مخالف بوده و بر پاکی و درست‌کاری تاکید دارد. این تاکید، مخصوصاً از آن جا که به حقوق عمومی (بیت‌المال) مربوط می‌شود دارای ابعادی متفاوت و روشن است و به ضرورت رعایت حدود الهی و حق‌الناس متبلور می‌شود و آن چه از بررسی احادیث و روایات مشخص است، تاکید اسلام بر رعایت حدود الهی حقوق مردم و نیز درست‌کاری و امانت‌داری و کارگزاران حکومت است.

 به اجمال می‌توان دیدگاه اسلام را در خصوص دلایل و پیامدهای ایجاد و گسترش فساد در نظام اداری و ضرورت برخورد با آن، به شرح زیر بیان کرد:

1-    انسان دائماٌ در معرض لغزش و انحراف قرار دارد و آن چه که ضامن حفظ ایمان انسان به این لغزش‌هاست، همانا«ورع» و «اجتناب از شبهات» است.

2-    در لغزش و کج‌روی انسان، دل‌بستن به دنیا نقش برجسته‌ای دارد. در زندگی مدیران و مسئولان اسلامی، چه در اداره‌ی امور جامعه و چه در مصارف شخصی مراقبت در مصرف اموال عمومی (بیت‌المال)؛ جایگاه ویژه‌ای دارد.

3-    خطر مهمی که مسئولان و مدیران نظام اسلامی را تهدید می‌کند، نه تنها سوءاستفاده مالی از موقعیت نیست بلکه توجیه شرعی این سوء استفاده برای پیدا کردن نوعی آرامش است که زمینه‌ساز  ارتکاب گناهان بزرگ‌تر و تخلفات بیشتر است.

4-    مدیران عالی نظام اسلامی باید به شدت مراقب نوع نگاه مردم به زندگی و افزایش دارایی‌های خود باشند و نظام اسلامی نیز، ضمن توجه به معیشت مناسب آن‌ها، در خصوص نوع زندگی آن‌ها باید مراقبت لازم به عمل آورد.

5-    در برخورد با متخلفان، مخصوصاً کسانی که از طریق دسترسی به بیت‌المال یا ارتباط با مسئولان به منافع مادی می‌رسند، نباید هیچ گونه ملاحظه‌ای معمول گردد و ارتباط با مسئولان اسلامی زمینه استفاده غیر معمول (رانت جویی) را فراهم نماید (تاج‎‌آبادی و همکاران، 1390).

فهرست مطالب
چکیده    1
فصل دوم: ادبیات و پیشینه پژوهش فساد اداری    5

مبانی نظری فساد اداری

فساد اداری    37
221 مقدمه    37
222 تعاریف فساد اداری    38
2221 فساد چیست؟    38
223 مبانی اعتقادی (ارزشی) در زمینه فساد اداری    41
224 انواع فساد    41
22 5  فساد در کشورهای مختلف :    46
22 5 1 آرژانتین    46
22 5 2 برزیل    47
22 5 3 هنگ کنگ    47
22 5 4 مالزی    48
22 5 5  ایران    48
22 6 علل بروز فساد اداری  و اثرات آن    49
227 رویكردهای اساسی پیشگیری    54
228 راه‌های پیشگیری از فساد اداری از دیدگاه اسلام    56
229 نظریه‌های کنترل فساد    58
2210 راهبرد جامع پیشگیری از فساد اداری در ایران    60
22101 ارتقای پاسخ‌گویی سیاسی    61
22102 پاسخ‌گویی رهبری نظام سیاسی    62
22103 تقویت جایگاه آموزه‌های دینی    62
22104 تقویت مشارکت مردمی    62
22105 تقویت نقش رسانه‌ها    62
22106 ایجاد بخش‌ خصوصی رقابت    63
22107 سازوکارهای نهادی ناظر بر قدرت    63
22108 اصلاح مدیریت دولتی    63
2211 راهكار‌هاي پيشگيري و مقابله با فساد در نظام اداري كشور    64
2211 1 راهكار‌هاي كلان    64
2211 11 پيشگيري از طريق اصلاح و بهسازي نظام اداري و آموزش    64
221112 مقابله و برخورد جدي با مصاديق فساد    64
221113 مديريت موثر برنامه مقابله با فساد    64
22111 4 تصويب قوانين كار آمد و راهگشا در مقابله با فساد    64
22112 راهكار‌هاي خرد    64
221121 راهكار هاي اداري  و مديريتي:    64
221122 راهكار‌هاي فرهنگي ـ اجتماعي:    64
221123 راهكار‌هاي سياسي ـ مدني:    65
221124  راهكار‌هاي اقتصادي:    65
2212  نوآوری در پیشگیری از فساد اداری    66
22121 میثاق سلامت     66
22122 عناصر اصلی برنامه میثاق سلامت عبارتند از:    67

کالبد شکافی فرهنگی فساد    68
231 ابعاد فرهنگ ملل از نظر هافستد    70
231 1 فاصله قدرت    70
231 2  فردگرایی در مقابل جمع گرایی    71
2313 ابهام گریزی (عدم اطمینان)    74
2314 بعد مردسالاری    76
232 تصویر ایران در پژوهش هافستد    78
2321مطالعه‌ ی اول    78
2321مطالعه‌‌ی دوم    79
233 انتقادهای وارده به هافستد    80
23 4  مدل‌های  نقش فرهنگ سازمانی در پیشگیری از بروز فساد اداری    81

پیشینه پژوهش فساد اداری

2-10) مطالعات انجام شده    
2-10-1 ) مطالعات داخلی    
2-10-2 ) مطالعات خارجی    
2-11)خلاصه فصل دوم    

منابع فارسی   
منابع انگلیسی