دانلود مقاله بررسی رابطه شوخ طبعی با سلامت روانی در دانشجويان

دانلود مقاله بررسی رابطه شوخ طبعی با سلامت روانی در دانشجويان

نوع فایل: word

فرمت فایل: doc

قابل ویرایش

تعداد صفحات : 67 صفحه

قسمتی از متن :

1- مزاح يا شوخ طبعي
مزاح به عنوان يكي از ويژگيهاي شخ+صيتي انسان، كيفيتي منحصر به نوع آدمي است. اگر چه ارائه تعريف دقيقي از مزاح دشوار است، اما حتي در تمدنهاي باستان نيز در اين باره نظرات و مطالب گسترده اي مطرح شده است. مثلاً در كتاب عهد عتيق، پندي به اين مضمون وجود دارد كه «دلي شاد به خوبي يك طبيب كار مي كند» افلاطون، ارسطو و انديشمندان و فلاسفه ساير اعصار و قرون نيز دربارة مزاح به اظهار نظر پرداختند. در متون احاديث اسلامي نيز رواياتي از پيامبر و ائمه وجود دارد كه حاكي از تأثيرات مثبت مزاح در زندگي مؤمنان است. در رواياتي از پيامبر اكرم (ص) ايشان فرموده اند «هيچ مؤمني نيست جز اين كه او را شوخي و مزاح است».
متون اخير روان شناسي بر نقش مزاح در سازگاري و مقابله با استرس از يك سو و اثرات آن در افزايش بهبود كيفيت زندگي از سوي ديگر تأكيد كرده اند (نجاريان، براتي و ابراهيمي قوام، 1373). در اصطلاح Humor (به معني مزاح) از كلمة لاتين Humere به معناي «جاري ساختن» و «مرطوب بودن» مشتق شده است. از ديدگاه فلاسفه و انديشمندان باستان، مزاح متأثر از اخلاط چهارگانه بدن است كه سبب علامت جسمي و رواني اند. آنان معتقد بودند خون قرمز، جاري، گرم و مرطوب است و چنانچه بر ساير اخلاط غالب شود، فرد سالم، اميدوار، با نشاط و سر حال مي گردد. اما چنانچه ترشحات ساير اخلاط غلبه يابند فرد در حالتي مرضي قرار مي گيرد براي مثال اگر ترشحات كبد كه صفراي سياه است غالب شود فر دچار نوعي حالت مرضي مي شود و از نظر خلقي، حساس، زودرنج، كج خلق و دچار حالات ماليخوليا و افسردگي مي شود كه سبب نگ`رشي منفي و غمگنانه به زندگي مي گردد. بدين ترتيب علت انتخاب اصطلاح Humor به جاري و مرطوب بودن خون به مثابة علت سببي مزاح است. در قرون ميانه و پس از آن نيز پيرامون مزاح و شوخي نظراتي ارائه شده است. مثلاً توماس هابز فيلسوف انگليسي معتقد بود كه شوخي در درجه اول، روشي در جهت ابراز خشم و غضب آدمي است و هدف آن توهين به مخاطب يا شخص ثالث است (به نقل از راسكين ، 1985). كانت مزاح را احساس و تأثير حاصل از تغيير شكل ناگهاني و بي ربط يك توقع يا انتظار به هيچ و پوچ مي دانست.
آشنايي با متون روانشناسي دربارة مزاح
روان شناسان مزاح را به مثابه يكي از ويژگيهاي شخصيتي انسان در نظر گرفته و آن را از ديدگاههاي مختلف مورد بررسي قرار داده اند. در دهه 1960 م. علاقه روان شناسان به نقد و بررسي مزاح و خنده براي وجود آدمي جلب شد. برخي از روان شناسان معتقدند كه مزاح و خنده براي وجود آدمي و زندگي او، از اهميت بسيار بالايي برخوردار است (كورتكف ، 1991؛ ميندس و كوربين ، 1985). ديدگاه عمده دربارة نقش روان شناختي مزاح معتقد است كه مزاح نوعي سبك سازگاري و انطباق است. فرويد (1916) معتقد است كه مزاح يكي از سازوكارهاي دفاعي «من» و نوعي تلاش اقتصادي جهت صرف انرژي رواني است. آريتي (1975) معتقد است ارتباط تنگاتنگي بين حدس بذله گويي و ميزان خلاقيت فرد وجود دارد. پلاچيك (1981) هشت سبك سازگاري براي آدمي برشمرده كه در اين ميان سازوكار وارونه سازي، يعني توجه به وجوه مضحك شرايط و موقعيت هاي فشارزا از آن جمله است. از يك ديدگاه جامع تر زيستي – رواني اجتماعي مي توان مزاح را نوعي پيام هدفمند اجتماعي دانست كه با تغييرات فيزيولوژيكي و رواني ويژه اي همراه است. بديهي است كه اين پيام كاركردهاي اجتماعي خاص خود را داراست و محتوا و مسير ويژه خود را نيز دارد. به عبارت ديگر مزاح به مثابه يك پيام هدفمند به دنبال تحقيق كاركردهاي معيني است و در اين راه با استفاده از شيوه هاي ويژه در موقعيت هاي معيني به كار مي رود. توجه به كاركردهاي اجتماعي و اهداف مزاح از ديدگاههاي مختلف، مورد بحث و بررسي علماي رفتاري و به خصوص روان شناسان قرار گرفته است. برخي از روان شناسان، مزاح را اساساً خصومت بار، عده اي آن را دردناك و تحقيرآميز و تعدادي ديگر مزاح را سرگرم كننده و لذت بخش مي دانند. به طور كلي نظرات روان شناختي پيرامون مزاح و بذله گويي را مي توان در قالب چند رويكرد نظري مورد بررسي قرار داد. شوخي و شوخ طبعي اساساً خلاق بوده و خود تسهيل كننده خلاقيت بيشتر است. تقريباً تمامي تعاريف شوخ طبعي شامل ضوابطي از قبيل تركيبهاي غيرمعمول، شگفتي، عدم تجانس مفاهيم و برداشتها و نظاير آن مي گردد. بر طبق يك تعريف شوخ طبع كسي است كه خلاقيتش منجر به اظهار نظرها، داستانها و نمايش نامه هاي خنده آور است. علاوه بر آن، در بينشي وسيع شوخ طبع كسي است كه خود و ديگران را به نحوي فراتر و منفك تر مي بيند. چنين شخصي قادر است به خود و وقايع زندگي بخندد و در عين حال با مردم و وقايع مرتبط باقي بماند.شوخ طبعي فرايندهاي فيزيولوژيك، رواني و اجتماعي را ادغام يا سنتز مي كند. بنابراين توانايي ايجاد شوخي و مزاح يا «داشتن توانايي شوخ طبعي» ويژگي خلاق مهمي است. بدون شوخي زندگي براي غالب مردم غيرقابل تحمل است. براي بسياري از مردم شوخي يك راه بقا و يك نيروي شفابخش است. براي افراد نادري كه در خود استعداد شوخ طبعي را پرورش مي دهند و در اين راه به كار مي برند مشاغل پر اجري در كاريكاتور نويسي، قصه گويي و نويسندگي يا هنرپيشگي و نمايش هاي خنده آور به انواع مختلف وجود دارد. بسياري از پژوهشگران حل خلاق مسائل را يادآور شده اند كه جرقه راه حل هاي موفقيت آميز از طريق شوخ طبعي زده شده است. با وجود اين روش هاي ساخت دار حل مسائل تأكيد كمي بر پرورش توانايي ايجاد مزاح و به كار بردن آن در حل مسائل گذارده اند. در بسياري از پژوهش هاي اوليه «ويليام جي – جي – گوردن» و همكارانش در گروه نشان مي دهد كه راه حل هاي سدشكنانه غالباً با جوي از بازي همراه بوده است. اين نوع بازي شامل مقدار زيادي شوخ طبعي بوده است ولي وقتي كوشش هايي براي تدريس ايجاد جوبازي به كار برده شده، با عدم موفقيت همراه بوده است. با وجود اين معلوم شده است كه بازي با تشابه ها تغييرات درجه دومي به وجود مي آورد كه ايجاد مزاح، خنده و جوي مناسب براي بازي ايجاد مي كند. مشاهدات تورنس نشان مي دهد كه اين پديده مكرراً هم در هنگام كاربرد مشابه ها و هم در موقع يورش فكري براي حل خلاق مسائل به وقوع مي پيوندد.

---