روش تحقیق در علوم انسانی

روش تحقیق در علوم انسانی
برگرفته از کتاب مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم انسانی
دکتر محمد رضا حافظ نیا

مجموعه فوق در 210 اسلاید و به صورت کامل می باشد

به جرأت می توان گفت مجموعه فوق کاملترین مجموعه روش تحقیق در علوم انسانی است

تکه هایی از اسلاید های شماره 24 تا شماره 30

تحقیق توصیفی

ü      در این نوع تحقیقات محقق به دنبال چیستی و چگونه بودن موضوع است و می خواهد بداند ماهیت پدیده ،متغیر،شی یا مطلب چیست و چگونه است. وضع موجود را بررسی می کند و به توصیف نظام مند وضعیت فعلی می پردازد.

ü      تحقیقات توصیفی هم جنبه مبنایی دارند و هم جنبه کاربردی

ü      اینگونه تحقیقات از نظر شیوه نگرش و پرداختن به مساله تحقیق به دو دسته محض و تحلیلی تقسیم می شوند.

ü      به طور کلی این تحقیقات به سه دسته تقسیم می شوند:

1. زمینه یاب یا پهنانگر
2. موردی یا ژرفانگر(قوم نگاری)
3. تحلیل محتوا

ü      چند نمونه تحقیق توصیفی

1. بررسی وضعیت کارکنان یک اداره
2. بررسی وضعیت اقتصادی یک روستا
3. مطالعه سطح علمی یک دانشگاه یا موسسه

تحقیق تاریخی

ü       این نوع تحقیق با استفاده از اسناد و مدارک معتبر انجام می شود،تا از این طریق بتوان ویژگی های عمومی و مشترک پدیده ها و حوادث تاریخی و دلایل بروز آن ها را تبیین کرد.

ü      منابع تحقیق:

• منابع مکتوب مثل سنگ نوشته ها ،کتیبه ها،شجره نامه هاو...
• منابع شفاهی مثل مصاحبه ها ،سخنرانی ها،مذاکرات و گفتگوهاو...
• منابع تصویری مثل تابلوهای نقاشی،عکس ها،فیلم هاو...
• منابع ساختمانی مثل کاخها،پل ها،جاده ها و...
• منابع مادی و ابزاری مثل وسایل حمل ونقل،ظروف،سکه هاو...
• اسناد الکترونیکی مثل حافظه ی رایانه،دیسکتها،جعبه های اطلاعاتی و...

ü      دلایل ضعف تحقیقات تاریخی:

• محقق در صحنه حضور ندارد و نمی تواند متغیرها را شناسایی و کنترل کند.
• امکان تهیه مدارک کافی وجود نداردو برای به نتیجه رساندن تحقیق باید به حدس و گمان و تفسیر شخصی متوسل شد.
• بعضی از منابع کسب اطلاعات مانند نقل قول های سینه به سینه سندیت و اعتبار ندارند.

تحقیق علی (پس رویدادی)

ü      در اینگونه تحقیقات ،کشف علتها یا عوامل بروز یک رویداد یا حادثه یا پدیده مورد نظر است.

ü      تحقیقات علی معمولا از نوع کاربردی هستند و نتایج آنها برای جلوگیری از تکرار حوادث و وقایع نامطلوب ،یا توسعه وقایع و حوادث مطلوب مورد نظر است.

ü      یک تحقیق علی زمانی است که محقق سه دسته متغیر یا عامل را که در بروز حادثه موثر بوده اند را شناسایی کند:

1)     متغیرهای اصلی که نقش موثر و مثبتی در بروز پدیده داشته اند.

2)     متغیرهایی که نقش بازدارنده و منفی در بروز پدیده داشته اند.

3)     متغیرهای زمینه ساز که هموارکننده ی راه برای اثرگذاری متغیرهای اصلی بوده و از خاصیت تسهیل کنندگی برخوردار بوده اند.

ü      چند نمونه تحقیق علی:

1)     علل افزایش فقر

2)     علل افزایش فساد اجتماعی

3)     علل انگیزه دانشجویان به درس خواندن

تحقیق همبستگی یا همخوانی

ü      این تحقیقات برای کسب اطلاع از وجود رابطه بین متغیرها انجام می پذیرد اما الزاما کشف رابطه علت و معلولی مد نظر نیست.

ü      همبستگی به دو شکل وجود دارد:مثبت و منفی

ü      همبستگی مثبت:جهت تغییر در یک متغیر با جهت تغییر در متغیر دیگر همسو باشد.

ü      همبستگی منفی:جهت تغییرات یک متغیر با جهت تغییرات متغیر دیگر همسو نباشد.

ü      چند نمونه تحقیق همبستگی

• سنجش همبستگی بین میزان نزولات جوی و تولید محصول کشاورزی
• سنجش همبستگی بین تغییرات مصرف با قیمت کالاها در جامعه
• رابطه نمرات تحصیل دبیرستان با نمرات دانشگاه در یک جامعه آماری

تحقیق تجربی

ü      این تحقیقات بر اساس کنترل متغیرها و مشاهده پدیده ها و سنجش رابطه علت و معلولی بین متغیرها و حضور فعال محقق در صحنه آزمایش شناخته می شوند.

ü      شرایط ضروری یک تحقیق تجربی

Ø      کنترل

Ø      انتخاب تصادفی

Ø      تکرار آزمایش

Ø      قابلیت تعمیم

Ø      اعتبار تحقیق آزمایشی:1اعتبار درونی2.اعتبار بیرونی