نوع فایل: word
قابل ویرایش 100 صفحه
چکیده:
فرسودگي شغلي شامل احساس خستگي عاطفي ، مسخ شخصيت و عدم موفقيت فردي در كار است. اين پژوهش فرسودگي شغلي دبيران زن مراكز پيش دانشگاهي دولتي شهر تهران را مورد بررسي قرار داد . روش تحقيق توصيفي و از نوع زمينه يابي است . نمونه اين تحقيق 134 نفر از دبيران زن مراكز پيش دانشگاهي دولتي شهر تهران بودند كه با استفاده از روش نمونه گيري چند مرحله اي انتخاب شدند . ابزار تحقيق پرسشنامه فرسودگي شغلي بوده كه به روش محقق ساخته تهيه شد . نتايج تحقيق نشان داد كه فرسودگي شغلي دبيران در مولفه هاي خستگي عاطفي ، مسخ شخصيت ، عدم موفقيت فردي كمتر از سطح متوسط مي باشد . و بين سن با فرسودگي شغلي دبيران و همچنين ميزان تحصيلات ، تعداد سالهاي تدريس و نوع ماده درسي و فرسودگي شغلي دبيران تفاوت معني داري بدست نيامد . در مورد ارتباط تعداد سالهاي تدريس در دوره پيش دانشگاهي و فرسودگي شغلي در دو مولفه خستگي عاطفي و مسخ شخصيت رابطه معني داري بدست نيامد، و فقط در ارتباط مولفه سوم يعني عدم موفقيت فردي با فرسودگي شغلي تفاوت معني دار بود .
مقدمه:
با پيچيده تر شدن روز افزون جوامع امروزي رسالت سازمانها براي برآوردن انتظارات جوامع حساس تر و مهم تر مي شود. با توجه به حساسيت سازمان آموزش و پرورش براي دستيابي و اجراي موفقيت آميز هر فعاليت آموزشي افزون بر منابع مالي، وسايل و فناوري، وجودنيروي انساني سالم و متعهد، نقش اساسي را ايفا مي كند. به عبارت ديگر تعهد كاري و واكنش عاطفي فرد نسبت به كار و همچنين بالا بودن سلامت رواني ميزان توليد و قابليتكار را بالا مي برد.گرين هاو( 1974) ، به نقل از( محمدي 1385 )
نخستين بار فرويد نبرگر (1974 ) فرسودگي شغلي را تعريف كرده است. فرسودگي شغلي پديده اي عمومي و فراگير است كه از كنش متقابل فرد با محيط كار ناشي مي شود و نتيجهآن از دست دادن انگيزه، اشتياق، انرژي، و كاهش عملكرد در زندگي است. فرسودگي شغلي فقط به منزله خستگي و فشار ناشي از كار نيست، بلكه به سبك كلي زندگي فرد و ساعتهاي بيداري او نيز سرايت مي كند. هرشن سن و پاور( 1975 )، به نقل از( محمدي 1385 )
فرسودگي كاري در حقيقت آن نوع از فرسودگي رواني است كه با فشارهاي رواني يا استرسهاي مربوط به شغل و محيط كار توام گشته است. اين اختلال در ميان انواع مشاغل مدرسان و ياري دهنده هايي نظير مشاوران، مددكاران اجتماعي، پزشكان، پليس، پرستاران مشاهده شده و با محركهاي تنش زايي مانند داشتن مراجعان بيش از حد در يك زمان ،نداشتن وقت كافي و فقدان حمايت يا قدرداني مرتبط است.
با توجه بر اهميت فرسودگي شغلي در اين مقاله سعي بر آن است پديده فرسودگي شغليتبيين و سپس مراحل ابتلا به آن مشخص شود. آنگاه در زمينه پيامدهاي روان شناختي و سازماني فرسودگي شغلي بحث و در پايان آزمون فرسودگي شغلي مربوط به معلمان اينمقطع به منظور سنجش و ا ندازه گيري اينپديده در بين دبيران زن مقطع پيش دانشگاهي شهر تهران انجام خواهد شد.
فهرست مطالب:
فصل اول
1-1-مقدمه
1-2-بيان مسأله
1-3-اهميت مسأله
1-4-اهداف تحقيق
1-4-1- هدف كلي تحقيق
1-4-2- هدف جزئي تحقيق
1-5-سؤالات تحقيق
1-6-تعاريف متغيرها
1-7-تعاريف عملياتي
فصل دوم
2-1- مقدمه
2-2- فرسودگي شغلي
2-3- رويكردهاي مختلف به فرسودگي شغلي
2-3-1- رويكرد باليني
2-3-2- رويكرد روان شناختي – اجتماعي
2-3-3- رويكرد تبادلي
2-3-4- مدل كاپنر
2-4- رويكرد ساختاري
2-4-1- سازمان
2-4-2- جو سازماني
2-4-3- تئوري سيستم هاي اجتماعي و جو سازماني
2-4-4- جو سازماني و روابط سازماني
2-4-5- شاخص هاي جو سالم سازماني
2-4-6- بهداشت رواني
2-4-7- روحيه
2-4-8- ويژگي هاي مدرسه سالم
2-5- مراحل فرسودگي شغلي
2-5-1- ماسلاچ
2-5-2- پستونچي
2-5-3- مراحل فرسودگي شغلي معلمان (ساراسون)
2-6- عوامل فرسودگي شغلي
2-7- نشانه هاي فرسودگي شغلي
2-8- عوارض فرسودگي شغلي
2-9- استرس شغلي
2-9-1- منابع استرس شغلي
2-9-2- ارتباط استرس شغلي با تحليل رفتگي
2-10- تحليل رفتگي وشخصيت
2-10-1- تحليل رفتگي و شغل آموزگاري
2-11- فشار رواني
2-11-1- آثار تخريبي فشار رواني در تدريس
2-11-2- راههاي كاهش فشار رواني معلمان
2-12- پيشينه پژوهش
2-12-1- تحقيقات داخلي
2-12-2- تحقيقات خارجي
فصل سوم
3-1- طرح تحقيق
3-2- جامعه آماري
3-3- متغير مستقل و وابسته
3-4- روش نمونه گيري
3-5- ابزار اندازه گيري
3-6- پايايي و روايي تحقيق
3-7- ابزار تجزيه و تحليل داده ها
فصل چهارم
4-1- مقدمه
4-2- تجزيه و تحليل داده ها
فصل پنجم
5-1- مقدمه
5-2- بحث ونتيجه گيري
5-3- پيشنهادها
5-4- محدوديتها
منابع
فهرست جداول:
جدول 4-1 – توزيع فراواني مرتبط با متغير سن دبيران
جدول 4-2 – توزيع فرواني مرتبط با متغير ميزان تحصيلات دبيران
جدول 4-3 – توزيع فرواني مرتبط با متغير تعداد سالهاي تدريس دبيران
جدول 4-4 – توزيع فرواني مرتبط با متغير تعداد سالهاي تدريس در پيش دانشگاهي
جدول 4-5 – توزيع فرواني مرتبط با متغير نوع درس مورد تدريس
جدول 4-6 آمار توصيفي مرتبط با بررسي وضعيت مولفه خستگي عاطفي
جدول 4-7 آمار توصيفي مرتبط با بررسي وضعيت مولفه مسخ شخصيت
جدول 4-8 آمار توصيفي مرتبط با بررسي وضعيت مولفه عدم موفقيت فردي
جدول 4-9 بررسي وضعيت موجود ديدگاه دبيران نسبت به خستگي عاطفي74
جدول 4-10 بررسي وضعيت موجود ديدگاه دبيران نسبت به مسخ شخصيت76
جدول 4-11 بررسي وضعيت موجود ديدگاه دبيران نسبت به عدم موفقيت فردي
جدول 4-12 بررسي مقايسه اي فرسودگي شغلي با تأكيد بر سطوح سني
جدول 4-13 بررسي مقايسه اي فرسودگي شغلي با تأكيد بر مدرك تحصيلي
جدول 4-14 بررسي مقايسه اي فرسودگي شغلي با تأكيد بر تعداد سالهاي تدريس
جدول 4-15 بررسي مقايسه اي فرسودگي شغلي با تأكيد بر تعداد سالهاي تدريس در پيش دانشگاهي
جدول آزمون تعقيبي LSD مرتبط با جدول 15
جدول 4-16 بررسي مقايسه اي فرسودگي شغلي با تأكيد بر نوع درس مورد تدريس (نوع تدريس)
فهرست نمودارها:
نمودار 4-1 نمودار مرتبط با توزيع فراواني جدول شماره 1
نمودار 4-2 نمودار مرتبط با توزيع فراواني جدول شماره 2
نمودار 4-3 نمودار مرتبط با توزيع فراواني جدول شماره 3
نمودار 4-4 نمودار مرتبط با توزيع فراواني جدول شماره 4
نمودار 4-5 نمودار مرتبط با توزيع فراواني جدول شماره 5
منابع و ماخذ:
-احمدي، سيد احمد. خليفه سلطاني، افتخار اسادات( 1385 ) بررسي فرسودگي شغلي مديران آموزشي در مقطع هاي سه گانه شهر اصفهان.
2-نديمي، محمد تقي. بروج، محمد حسين ( 1377 ) . آموزش و پرورش سه مقطع ابتدايي، راهنمايي، متوسطه. چاپ 4 ، انتشارات مهرداد.
3-عاطف، لاله ؛ روح الامين، مريم ؛ نوري، ابوالقاسم و مولوي، حسين (1385 ) . ميزان فرسودگي شغلي و خشنودي شغلي پزشكان جراح عمومي و متخصص داخلي شهر اصفهان . فصلنامه علمي و پژوهشي دانش و پژوهش در روانشناسي ، دانشگاه آزاد اسلامي واحد خوراسگان ( اصفهان ) شماره29، سال 8.
4-دكتر سرمد، زهره. دكتر بازرگان، عباس. دكتر حجازي، الهه. روشهاي تحقيق در علوم رفتاري. چاپ دوازدهم 1385، انتشارات آگه. 5-خاكزادان، زهرا (1385 ). بررسي رابطه بين كنترل و فرسودگي شغلي معلمان ابتدايي مدارس دولتي شهر نيشابور. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه علامه طباطبايي.
6- شيرازي ، رباب( 1378) . بررسي عوامل موثر در انگيزه انتخاي شغل معلمي از ديدگاه دبيران زن شاغل در مراكز دولتي پيش دانشگاهي شهر تهران . پايان نامه كارشناسي ارشد ، دانشگاه الزهرا .
7- حسني، فاطمه (1381 ). بررسي ميزان فرسودگي شغلي معلمان زن رياضي و هنر دبيرستانهاي عادي شهر تهران. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشگاه الزهرا.
8-بدري گرگري، رحيم (1374 ). سندرم روان شناختي فرسودگي شغلي معلمين و مكانيزم هاي
مقابله اي .پايان نامه كارشناسي ارشد ، دانشگاه تربيت مدرس .
9-سعادت ، اسفنديار ؛(1375 ) . تاثير تحليل رفتگي بر كارآيي نيروي انساني . مجله دانشمديريت، شماره 33 و 34 .
10- كشتكاران ، علي ؛ ( 1375 ) . تحليل رفتگي و روش اندازه گيري آن . مجله دانش مديريت ، شماره 33 و 34 .
12-محمدي حيدر باغي ، صابر ؛ ( 1386 ) . راههاي كاهش فشار رواني بر معلمان . رشد معلم ،
دوره 25 .
13-دي هيوس ، پيتر ؛ دايكسترا ، رنه اف دبليو . صانعي ، سعيد ( 1382 ) . آيا آموزگاران آسانتر دچار تحليل رفتگي مي شوند ؟ . فصلنامه تعليم و تربيت ، شماره75 ، سال 19 ، شماره 3 .
14-محمدي ، شهناز ؛ ( 1385 ) . فرسودگي شغلي و سلامت روان شناختي در دبيران .
فصلنامه روان شناسان ايراني ، شماره 9 ، سال 3 .
15-رسوليان، مريم . الهي ، فاطمه . اقمم ابراهيمي، عزيزه ( 1383 ) ارتباط فرسودگي شغلي با ويژگيهاي شخصيتي در پرستاران .
16-شيرخدا ، الهه ؛ ( 1386 ) . تنيدگي شغلي . رشد مديريت مدرسه، شماره6 ، دوره 6 .
17-محمدي ، شهناز ؛ (1386 ) . مقايسه مكانيسم هاي مقابله اي ، فرسودگي شغلي و سلامت
روان در بين دبيران ايران و هند . فصلنامه نوآوري هاي آموزشي ، شماره 16 ، سال 5 .
18-قديمي مقدم ، ملك محمد . حسيني طباطبايي ، فوزيه . ( شيوع فرسودگي شغلي در بين معلمان و كاركنان سازمان آموزش و پرورش و رابطه آن با جنسيت ، مدرك تحصيلي ، مقطع شغلي ، موقعيت جغرافيايي .
19-بابلي بهمني، عزيزا...( 1378 ). بررسي ميزان فرسودگي شغلي مديران دبيرستانهاي دولتي پسرانه شهر تهران و رابطه آن با روشهاي مقابله اي آنها. پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده روان شناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران.
20-شيركول، ماندانا ( 1382 ) . عوامل موثر در بروز فرسودگي شغلي معلمان دانش آموزان نابينا و ناشنوا و عادي در مقطع راهنمايي شهر تهران . پايان نامه كارشناسي ارشد، دانشكده روان شناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران .
21-ساعتچي، محمود . ( روان شناسي بهره وري ) . انتشارات نشر ويرايش، 1380 .
22-عسكريان، مصطفي . ( روابط انساني و رفتار سازماني) . انتشارات اميركبير، 1378 .
23-جعفر پور، حسن ( 1376). ارتباط بين سخت رويي و فرسودگي شغلي در معلمان عادي و استثنايي. پايان نامه كارشناسي ارشد ، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران .
24-احقر ، قدسي (1385 ). بررسي نقش فرهنگ سازماني مدارس در فرسودگي شغلي
دبيران دوره راهنمايي شهر تهران . فصلنامه تعليم و تربيت ، شماره 2 ، سال 22 .
25- مير كمالي، سيد محمد.( روابط انساني در آموزشگاه ). نشر يسطرون ،1380.
26- طاهري، احمد ( 1381 ). بررسي رابطه بين سلامت سازماني و روحيه دبيران دبيرستانهاي پسرانه دولتي شهر تهران. پايان نامه كارشناسي ارشد ، دانشكده روانشناسي و علوم تربيتي دانشگاه تهران.
27- گودرزي، اكرم؛ گمينيان، وجيهه. ( اصول و مباني و نظريه هاي جو و فرهنگ سازماني ). انتشارات جهاد دانشگاهي، 1381
28- راس، آر رندال؛ آلتماير، ام اليزابت. خواجه پور، غلامرضا. ( استرس شغلي ). انتشاراتسازمان مديريت صنعتي ، 1377 .
منابع انگليسي
1-Clark Carlson , Betty. Tompson ,A. Jone (2005). Job burnout and job leaving in Public school teachers : implication for stress management . InternationalJournalOfStressManagement . Vol 2 , Number
2-Kahn , H . Jeffrey, Kimberly , T . Schneider , Jenkins , M. Theresa, Moyle ,
L. Laura . (2006). Emotional social support and job burnoutamonghigh-school
Teachers: is it all due to dispositional affectivity?
JournalOfOrganizationalBehavior . Vol 27 , Issue 6, 2006 .
3- Demirel, Yeltekin . Toktamis, Aydin. Sezer, Erol.(2006). Burnout among highSchool teachers in Turkey. MiddleEastJournalOfFamilyMedicine . Vol 3, Issue 3 .
4-Murat Sunbul , Ali .(2003). An analysis of relatiosamong locus of control,burnoutAnd job satisfactionin Turkish high school teachers . JournalArticleExcerpt : AustralianJournalOfEducation , Vol ,47.
5- Antoniou , A.-S., Polychroni , F. Vlachakis, A.-N.(2006). Researchnote Gender and age differencesin occupational burnoutbetweenprimaryandhigh- school teachers in Greece .JournalOfManagerialPsychology . Vol , 21No,7.www. emeraldinsight . com
6-Croom , Barry.(2003). Teacherburnoutin agricultural education .JournalOfAgriculturalEducation . Vol 44, Number 2
7- Maslach , Schaufeli and Leiter(2001). Job burnout . www. google.com