نوع فایل: word
قابل ویرایش 105 صفحه
چکیده:
تحقيق حاضر تحت عنوان «بررسی رابطه بین مولفه‌هاي محیط خانواده با سلامت عمومی زنان باردار» صورت گرفته است، لذا هدف اصلي تحقيق بررسی رابطه مذکور بوده است. همچنين از جمله اهداف فرعي تحقيق نيز مي توان به بررسی رابطه بین مؤلفه¬های محیط خانواده با سلامت عمومی، و همچنین بررسی رابطه مؤلفه¬های محیط خانواده با مؤلفه های سلامت عمومی اشاره کرد.
در اين پژوهش محقق درصدد آزمون این فرضیه اصلی بود که بین محیط خانواده و سلامت عمومی زنان باردار رابطه وجود دارد. با توجه به اینکه محیط خانواده دارای 10 مؤلفه می باشد محقق به بررسی این رابطه به تفکیک هر مؤلفه پرداخته است. همچنین با توجه به اینکه پرسشنامه سلامت عمومی نیز دارای چهار مؤلفه می باشد محقق در نهایت به عنوان یافته های جنبی پژوهش به بررسی رابطه مؤلفه های محیط خانواده با هر یک از مؤلفه های سلامت عمومی پرداخته است.
اين تحقيق از نظر موضوعي و مکاني پيرامون وضعيت سلامت عمومی زنان باردار متأثر از محیط خانواده در منطقه 4 شهر تهران انجام شد.
از نظر روش، نيز تحقيق از نوع تحقيق همبستگی- رگرسیونی بود، چرا که محقق اولاً در صدد یافتن روابط معنادار بین متغیرها و مؤلفه های درگیر در پژوهش بوده و ثانیاً در پی یافتن اینکه کدامیک از مؤلفه های محیط خانواده، سلامت عمومی زنان باردار را بیشتر تبیین می کنند.
جامعه تحقيق را تعدادی از زنان باردار منطقه 4تهران شکیل می دهد. با توجه به نوع طرح تحقيق مورد استفاده، محقق صرفاً 60 نفر را به طور تصادفي ساده انتخاب کرده و جزو نمونه تحقيق در نظر گرفته است.
به منظور جمع آوري اطلاعات مورد نياز از پرسشنامه محیط خانواده 60 سؤالی (موس و موس) و پرسشنامه سلامت عمومي گلدبرگ و هيلر(فرم 28 سوالي) استفاده شد. گرچه ابزارهاي مورد استفاده با توجه به شواهد موجود، از روايي و پايايي کافي برخوردار هستند ولي در عين حال محقق نسبت به بررسي ضريب پايايي پرسشنامه ها و مولفه هاي آنها با استفاده از ضريب آلفاي کرونباخ اقدام نمود.
پس از جمع آوري پرسشنامه¬ها، اطلاعات مورد نظر در جدول اطلاعات کلي ثبت و با استفاده از کامپيوتر و نرم افزار آماري SPSS مورد تجزيه و تحليل قرار گرفت و نتايج آن در دو بخش روش هاي توصيفي و استنباطي گزارش شده است. به منظور آزمون فرضيه¬هاي پژوهش و تعیین مؤلفه¬های معنادار در سلامت عمومی زنان باردار از همبستگي پيرسون تک متغيري و آزمون معناداري مربوط به آن، تحليل رگرسيون چندگانه به روشهايEnter وStepwise Forward ، و آزمون معناداري ضرايب همبستگي چندگانه استفاده شده است.
مقدمه:
خانواده ريشه‌دارترين و مقدس‌ترين سازمان اجتماعي است که به اعتقاد جامعه‌شناسان در مقياس کل دو وظيفه توليد نسل و تعيين هويت اجتماعي فرزندان را به عهده دارد و در مقياس جزء اجتماعي کردن فرزندان و استقرار شخصيت بزرگسالان را نيز انجام مي‌دهد. از ديدگاه روانشناسي هدف ديگر خانواده معاصر، شناخت نيازهاي رواني و تلاش براي رفع اين نيازهاست. با توجه به اهميتي که جوامع امروز براي تداوم و بقاء خانواده و سلامت و سلامت عمومی افراد جامعه قائل هستند، بررسي مشکلات و عواملي که منجر به زوال خانواده و روابط نامناسب زن و شوهر مي‌گردد (شوارتز وگنز، 1980، ترجمه، شهروزي 1381) از اولویت های جوامع به شمار می رود.
برآوردها نشان مي‌دهند که در هر مقطع زماني، تعداد زيادي از مردم با سلامت عمومی دچار مشکلاتي مي‌شوند که ناخواسته بر روي زندگي فردي و اجتماعي آنها تأثير گذاشته و موجب کاهش عملکرد مطلوب آنها مي‌گردد. از سلامت عمومی تعاريف زيادي به عمل آمده که هر کدام با توجه به شرايط فرهنگي و اجتماعي هر جامعه‌اي با ديگري متفاوت است. روان‌پزشکان، فردي را از لحاظ روان سالم مي‌دانند که بين رفتار و کنترل او در مواجهه با مشکلات اجتماعي تعادل وجود داشته باشد. در تعادل و بهداشت روان، انسان به تنهايي مطرح نيست بلکه آنچه که مورد بحث است، پديده‌هايي هستند که در اطراف او وجود دارند و بر مجموعه سيستم و نظام او اثر مي‌گذارند و از آن تأثير مي‌پذيرند (لئونارد سايم 1978، ترجمه از شاملو، 1372).
از عوامل ديگري که سلامت عمومي و جسمي را متأثر مي‌سازد، حمايت اجتماعي است. انسان در طول زندگي نيازمند محيطي صميمي و نيز افرادي است که حامي او باشند. انسان براي اين که سلامت و سازگاري خود را از لحاظ فيزيکي در روان‌شناختي حفظ کند، نياز به روشهاي مقابله دارد که برخي از آنها به صورت رسمي يعني توسط مؤسسات مشاوره و مراکز سلامت عمومی و بعضي ديگر از جانب خانواده، دوستان و محيط اجتماعي وي تأمين مي‌شوند و هر چه ميزان دريافت کمک بيشتر باشد، سلامت عمومی فرد بيشتر و توانايي او در مقابله و سازش با مشکلات افزايش مي‌يابد (لئونارد سايم، 1978، ترجمه شاملو، 1372).
بنابراين برخورداري از سلامت عمومی به عوامل متعددي بستگي دارد که مهم‌ترين آنها احساس امنيت و خود ارزشمندي و فقدان اضطراب و افسردگي در محيط خانواده و اجتماع است. افرادي که دچار مسائل و مشکلات عصبي و رواني مي‌شوند، مضطرب، افسرده، بلاتکليف و بي‌هدف بوده و در خود فرو مي‌روند و تداوم آن موجب مشکلاتي از قبيل آشفتگي و پريشاني فکر و عدم تعادل رواني مي‌شوند. با توجه به موارد گفته شده و عنايت به نقش سلامت عمومي و تأثير آن بر محيط خانواده، پژوهش حاضر در زمينه ارتباط به محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار انجام مي‌گيرد. به اميد آنکه اين پژوهش زمينه‌اي براي انجام تحقيقات بيشتر و گسترده‌تر را فراهم آورد.
بيان مسئله:
سلامت عمومي يکي از مقوله‌هاي مهم در مباحث روانشناسي و روانپزشکي بوده و به سبب اهميت دوره بارداري، توجه به سلامت عمومي در زنان باردار از اهميت خاصي برخوردار است. بي‌ترديد عوامل متعددي بر سلامت عمومي افراد تأثيرگذارند، يکي از اصول اساسي در سلامت عمومي، شناسايي احتياجات و محرک‌هايي است که به نوعي منشأ بروز رفتار و اعمال انسان هستند. احتياجات ضروري انسان زنده فقط اکسيژن، آب و غذا نيستند بلکه احتياجات رواني مانند احساس امنيت، آرامش، تعادل رواني، احساس پيشرفت و برتري همگي از اصول سلامت عمومي هستند. کارل منيجر مي‌گويد: «سلامت عمومی عبارت است از حداکثر سازش فرد با جهان اطرافش به طوري که شادي و برداشت مفيد و مؤثر و کامل وي را در پي داشته باشد». تودور (1966: به نقل از رسولي، 80-1379) سلامت عمومی را ارتقاي عملکرد اجتماعي و نداشتن علايم افسردگي و اضطراب تعريف کرده است.
سازمان بهداشت جهاني (1948: به نقل از دي ماتئو و مارتين ، 2002: کرتيس، ترجمه کريمي، 1380) سلامت را چنين تعريف کرده است: حالت کامل سلامت جسماني، رواني و اجتماعي و نه فقط عدم حضور بيماري يا ضعف و سستي و شاخصهاي سلامتي ارائه شده در سال 2000 عبارت بوده‌اند از حرمت انسان، استقلال، مسئوليت فردي و اجتماعي، سطح سواد، اشتغال، امنيت، پاسخگو بودن مسئولين، خدمات بهداشتي و درماني که در بين 194 کشور عضو، ايران رتبه 96 را بدست آورده و در ارتباط با خدمات بهداشتي رتبه 54/1 را کسب کرد. به اين ترتيب ملاحظه مي‌شود که موضوع سلامتي افراد تنها در بيماري جسمي خلاصه نشده و به طور عمده در چارچوب سلامت عمومي و اجتماعي قرار مي‌گيرد. اضطراب و افسردگي شايع‌ترين مشکلات سلامت عمومي در جامعه هستند.
محيط خانواده ، عامل مهمي در تأمين نيازهاي رواني اعضاي خانواده به ويژه همسران است. اين عامل در بروز اختلالات نقش مهمي دارد. علاوه بر نقش مستقل محيط خانواده در آسيب‌شناسي اختلالات رواني، نقش مهمي در نحوه تأثير ساير عوامل سبب شناختي دارد. به عنوان مثال، فقر در محيط خانوادگي مثبت، تأثير منفي کمتري مي‌گذارد (اسنيک و همکاران، 2007).
محيط خانواده، ويژگي‌هايي همانند ميزان اتخاذ قوانين براي مديريت خانواده، قدرت تصميم‌گيري اعضاي خانواده، ميزان توجه اعضاء خانواده، سلامت عمومی و نوع تعاملات آن و توجه اعضاي خانواده به ارزش‌هاي اخلاقي، اجتماعي و فرهنگي را دربرمي‌گيرد (موس و موس، 1993).
هيچ مرحله‌اي از زندگي يک زن به اندازه دوران بارداري هيجان‌انگيزتر و شگفت‌انگيزتر نيست. در اين زمان موجود زنده در بدن مادر بوجود مي‌آيد، رشد مي‌کند و بالاخره پا به اين دنيا مي‌گذارد. در طول اين مدت بدن مادر و روحيات او دستخوش تغييراتي مي‌گردد که کاملاً بديع و يگانه است (مارگارت و اسپين لاي ، 1998).
دوران بارداري از حساس‌ترين دوره‌هاي زندگي زنان است و مهم‌ترين زمان براي بروز اختلالات خلقي و اضطراب محسوب مي‌گردد. دوره‌اي که در آن سه حوزه وسيع رواني، اجتماعي و زيستي دچار تحول مي‌شود. متأسفانه اکثر زنان ترجيح مي‌دهند که غم و اندوه و ناراحتي خود را به تنهايي تحمل کنند، زيرا باور آنها اين است که بايد خودشان را هميشه سالم نشان دهند. اغلب خانواده‌ها و دوستان آنان مشتاق بازگشت صريح زن به وضعيت قبل از بارداري، و همان سطح کارکرد قبلي خوب او هستند (کاترين و ويسنر، 2003).
در دوران بارداري جنين تحت تأثير حالات و روحيات مادر قرار دارد. سلامت عمومي و روحيات مادر نيز مي‌تواند تحت تأثير محيط خانواده قرار گيرد. مطالعات انجام شده حاکي از آن است که پژوهشي درباره ارتباط محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار انجام نشده است و اين پژوهش قصد دارد رابطه بين محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار را بررسي نمايد. بنابراین مسئله اصلی پژوهش حاضر آن است که آيا بين محيط خانواده و سلامت عمومي زنان باردار رابطه‌اي وجود دارد؟
فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول کلیات پژوهش
بيان مسئله
اهميت و ضرورت پژوهش
اهداف پژوهش
اهداف اصلي
اهداف فرعی
فرضيه‌هاي تحقيق
فرضيه اصلي
فرضيه‌هاي فرعي
متغيرهاي پژوهش
تعريف مفاهيم و اصطلاحات پژوهش (عملیاتی و مفهومی)
فصل دوم پيشينه پژوهش
مقدمه
بخش اول: سلامت عمومی
سلامت عمومی و تعاريف آن
نشانه‌هاي سلامت عمومی
مدل بيماري رواني و سلامت عمومی
رويکردهاي مختلف روانشناسي و سلامت عمومی
الف) رويکرد روان تحليل‌گري
ب) رويکرد رفتارگرايي
ج) رويکرد انسان‌نگري
بخش دوم : خانواده و محیط خانواده
خانواده و اهمیت آن در نظریه های روان شناختی
تأثير خانواده بر رشد شخصيت
- نظريه اسناد
تأثير محيط‌هاي ارتباطي خانواده بر رفتار اعضای خانواده
سنجش محیط خانواده
مقیاس محیط خانواده
نقش سلامت عمومی در ثبات خانواده
عوامل خانوادگی موثر در سلامت عمومی
شیوه‌های ارتباطی موجود در خانواده
مهارتهای زندگی اعضای خانواده و نقش آن در سلامت عمومی خانواده
اقتصاد خانواده و نقش آن در سلامت عمومی خانواده
ازدواجهای مناسب در تامین سلامت عمومی خانواده
بخش سوم: مروري بر تحقيقات انجام شده
فصل سوم روش اجراي پژوهش
مقدمه
روش اجرای پژوهش
جامعه پژوهش
نمونه و روش نمونه‌گيري
ابزار اندازه‌گيري و روش گردآوري دادهها
الف) پرسشنامه سلامت عمومي گلد برگ
شيوه نمره‌گذاري پرسشنامه گلدبرگ
روايي و پايايي پرسشنامه سلامت عمومي
ب) مقياس محيط خانواده
روايي و پايايي مقیاس محیط خانواده
روايي
روش هاي آماري تجزيه و تحليل داده ها
فصل چهارم تجزيه و تحليل داده ها
مقدمه
روشهاي آماري توصيفي
روشهاي آماري استنباطي
فرضيه اصلي
فرضيه‌هاي فرعي
فصل پنجم نتيجه گيري و پيشنهادها
مقدمه
بحث و نتیجه گیری
فرضیه اول
فرضیه دوم
فرضیه سوم
فرضیه چهارم
فرضیه پنجم
فرضیه ششم
فرضیه هفتم
فرضیه هشتم
فرضیه نهم
فرضیه دهم
نتایج فرضیات
محدوديت هاي تحقيق
پيشنهادات تحقيق
منابع فارسي
منابع لاتين
ضمائم پرسشنامه
فهرست جداول:
جدول 1-2: ابعاد سلامت روان شناختی و اجتماعي
جدول 1-3: ضريب پايايي پرسشنامه سلامت عمومي و مولفه هاي آن
جدول 2-3: ضريب پايايي مقیاس محیط خانواده و مؤلفههاي آن
جدول 1-4: شاخصهاي آمار توصيفي پرسشنامه محيط خانواده
جدول 2-4: شاخصهاي آمار توصيفي خرده مقياسها و نمره کل پرسشنامه سلامت عمومي(GHQ)
جدول 3-4: همبستگي بين نمره کل سلامت عمومي با خرده مقياسهاي محيط خانواده
جدول 4-4: رگرسيون چندگانه بين متغيرهاي کليه پيش بين با سلامت عمومی
جدول 5-4: رگرسيون چندگانه بين متغيرهاي پيش بين معنادار با سلامت عمومی
يافته هاي جنبي پژوهش
جدول 4-6: همبستگي بين خرده مقياسهاي سلامت عمومي با خرده مقياسهاي محيط خانواده
جدول 7-4: نتايج تحليل رگرسيون با روش Enter به تفکيک هر کدام از خرده مقياسهاي سلامت عمومی
جدول 8-4: نتايج تحليل رگرسيون با روش Forward stepwise به تفکيک هر کدام از خرده مقياسهاي سلامت عمومی
فهرست نمودارها:
نمودار 1-4: مقايسه ميانگين هاي خرده مقياس هاي محيط خانواده
نمودار 2-4: مقايسه ميانگين هاي خرده مقياس هاي سلامت عمومي
منابع و مأخذ:
1-Aiken, Lewis-R, (1985). Psychological Testing and Assessment. Massachusett, Allyn Beconinc.
2- Baumrind, D. (1967). Child Care Practices Anteceding Three Patterns of The Preschool Behavior. Genetic Psychology Monographs, Vol. 75, p. 43-88.
3-Baumrind, D. (1971). Current Patterns of Parental Authority. Developmental Psychology Monographs, Vol. 4, (No. 1, Part 2).
4-Baumrind, D. (1991). The Influence of Parenting Style on Adolescent Competence and Substance Use. Journal of Early Adolescene, Vol. 11(1), p. 56-95.
5-Belsky, J.(1981). The Child in The Family. Reading, MA: Addison-Wesley.
6-Bookatqu, S. M.(1998). The relation of parenting style to adolescent school performance. Child Development, 69, 1244-1257.
7-Chan, D. W. & Chan, T. S. C. (1983). Reliability, validity and the structure of the General Health Questionnaire in an Chinese context. Psychological Medicine, 13, 363-72.
8-Cox, D. J., et. al.(1989). Individuation in Family Relations, Human Development, Vol. 29, p. 82-100.
9-Fish, C.B., & Ritenie, B.L.(1994). Getting Mad at Mom and Dad: Children's Changing Views of Family Conflict. International Journal of Behavioral Development, Vol. 13(1), p. 31-48.
10-Flanagan, C.A.(1990). Changes in parents' work status and adolescents' adjustment at school. Child Development, 64, 246-257.
11-Fletcher, A. C. and S. R. Jefferson (1999). A Good Mother Got to Fight For Her Kids: Maternal Management Strategies in a High-Risk, Journal of Children & Poverty, Vol. 9(1), p. 21-39.
12-Gardner, H. (1983). Frames of mind: The theory of multiple intelligences. New York: Basic Books.
13-Ghorbani, N.Y & et al. (2002). Self-report emotional intelligence: Construct similarity and functional dissimilarity at higher-order processing in Iran and U.S.A. International journal of psychology, 37(5), 297-308.
14-Glesgo, N.L., et. al.(1997). Parents' Work Overload and Problem Behavior in Young Adolescents. Journal of Research on Adolescence, Vol. 5(2), p. 201-223.
15-Goldberg, D. P., & Hillier, V. (1979). A scaled version of General Health Questionnaire. Psychological Medicine, 9, 131- 145.
16-Hardy, D. F. et. al.(1993). Examining the Relation of Parenting to Children’s Coping With Everyday Stress, Child Development, Vol. 64, p. 1841-1853.
17-Harold, N., et. al.(1998). Parenting style as Context: An Integrative Model. Psychological Bulletin, Vol. 113(3), p. 487-496.
18-Jackson, C., & Henrikson, L.(1998). Reconstructions of Family Relationships: Parent-child Alliances, Personal Distress, and Self-esteem. Developmental Psychology, Vol. 32(4), p. 732-743.
19-Kerlinger, F. N. & Lee, H. B.(2000), Foundations of behavioral research (4th ed.). Orlando, FL: Harcourt College Publishers.
20-Klein, D. M., & White, J. M. (1996). Family theories: An introduction. London: SAGE.
21-Moos, R. H. & Moos, B. A. (1976). A typology of family social environments. Family Process, 15, 357-371.
22-Olson, D. H. (1999). Empirical approaches to family systems. Journal of Family Therapy, Special Edition.
23-Samani, S. (2004). Developing a Family Cohesion Scale for Iranian adolescent. Paper presented in 28th International Congress of Psychology. Aug 8-13, Beijing, China.
24-Samani, S. (2005). Family process and content model. Paper presented in International Society for Theoretical Psychology Conference, 20-24 June, Cape Town, South Africa.