نوع فایل: word
قابل ویرایش 140 صفحه
چکیده:
هدف اساسي از انتخاب موضوع و انجام تحقيق در زمينه خلاقيت دانش آموزان و نگرشهاي فرزند پروري والدين ، دستيابي به نتايجي است كه احتمالا حاكي از ارتباط برخي از عوامل بين آنهاست . فرضيه اصلي تحقيق عبارت است از " بين نگرشهاي فرزند پروري والدين و رشد خلاقيت دانش آموزان رابطه وجود دارد ". در فرضيه هاي فرعي ، بررسي رابطه خلاقيت با جنسيت ، پايه هاي تحصيلي ، متغييرهاي دموگرافيك و... مد نظر بوده است . براي انجام پژوهش از روش توصيفي ( پيمايشي ) استفاده شده است. نوع نگرش فرزند پروري والدين به عنوان متغيير مستقل و ميزان خلاقيت دانش آموزان به عنوان متغيير وابسته در نظر گرفته شده است . به منظور آزمون فرضيه هاي تحقيق ، اطلاعات مورد نياز از طريق اجراي دو پرسشنامه به شرح زير جمع آوري شده است.
1- آزمون زمينه يابي مداد كاغذي چند جوابي سنجش خلاقيت
2- پرسشنامه زمينه يابي ارزشيابي نگرش والدين
اجراي هر دو پرسشنامه به روش سرشماري انجام گرفته است . جامعه و نمونه آماري را 209 نفر پسر و 218 دختر ( جمعا 427 نفر ) و والدين آنها تشكيل داده است. تجزيه و تحليل نتايج و داده ها با استفاده از روشهاي آماري توصيفي و استنباطي مثل فراواني ، ميانگين ، ضريب همبستگي پيرسون ، انحراف معيار ، آزمونt ، تحليل واريانس و... به وسيله بسته نرم افزار آماري SPSS13 صورت گرفته است . نتايج تحقيق حاكي است 6/11 % دانش آموزان خلاقيت بسيار زياد ، 2/42 % خلاقيت زياد ، 7/28 % خلاقيت كم و 5/17% خلاقيت بسيار كم از خود نشان دادند كه 8/53% بالاتر از حد متوسط و 2/46% نيز پائين تر از حد متوسط مي باشد . اكثريت والدين (5/92% ) نيز نگرش حد متوسطي به رشد خلاقيت فرزندان دارند. از نظر شيوه هاي فرزند پروري و ميزان خلاقيت دانش آموزان رابطه آماري معني داري بدست نيامده است (20% r= ) . يعني والدين ديدگاههاي تربيتي روشن و جهت داري كه بتواند رشد قوه ابتكار و نوآوري كودكان را پشتيباني و حمايت كند نداشته و در تربيت فرزندان گرايشات شديدا محافظه كارانه اي دارند كه احتمالا مي تواند دليلي بر تقدم و اهميت موفقيت تحصيلي بر رشد خلاقيت باشد . ارتباط برخي از عوامل تشكيل دهنده خلاقيت با نگرشهاي والدين ، جنسيت دانش آموزان ، تحصيلات و شغل والدين ، وضيت رفاهي خانواده ها و... كه مربوط به فرضيه هاي فرعي تحقيق مي باشد قابل توجه است . توزيع فراواني ميزان خلاقيت دانش آموزان نيز به ترتيب براي بسياركم ، كم ، زياد و بسيار زياد 5/17 % ، 7/28% ، 2/42% و 6/16% مي باشد. تفاوت معني داري از نظر ميزان خلاقيت دربين پايه هاي مختلف تحصيلي مشاهده نگرديد. در مقام مقايسه ، ميزان خلاقيت كلي و عوامل چهارگانه خلاقيت (بسط ، سيالي، ابتكار و انعطاف پذيري ) دردختران بيشتر از پسران است . در مورد متغيرهاي دموگرافيك ، نتايج حاكي است : 1- خلاقيت سيالي فرزندان خانواده هاي مرفه كمتر است. 2 – اكثريت پدران (5/61% ) و مادران (9/47%) دانش آموزان داراي تحصيلات عالي ليسانس و بالاتر هستند. شغل اغلب مادران را خانه داري (46% ) و معلمي ( 3/25% ) و شغل اغلب پدران را كارمندي(3/38%) و آزاد( 27%) تشكيل مي دهد . بنابراين نتايج آزمون ، فرضيه اصلي و فرضيه فرعي 2 تحقيق را تائيد نمي كند اما فرضيه هاي فرعي1 و3 و 4 مورد تائيد هستند .
واژه هاي كليدي : خلاقيت ( سيالي ، ابتكار ، انعطاف پذيري ، بسط ) ، سبكهاي فرزند پروري ( سلطه گري ، وابستگي شديد ، سهل انگاري ) نگرش ، استعدادهاي درخشان
مقدمه:
ادوارد دوبونو ( 1992) دركتاب خلاقيت كارآمد مي گويد " هيچ چيز سودمندتر و باشكوهتر از اين نيست كه ايده ي جديد و ثمربخشي اهداف شما را برآورده سازد "( قاسمي ، 1376، ص 20). خلق فکر ، ایده و مفاهیم نو همواره اساس اختراعات ، اکتشافات و پیدایش راههای مناسب برای حل مسائل و مشکلات در زندگی انسان به شمار می آیند . جوامع پیشرفته و متمدن گذشته وحال پیوسته به ارزش و اهمیت این جنبه از توانائیها ی ذهنی و فکری انسان توجه نموده و در صدد تقویت آن برآمده و از این طریق به توسعه ، رفاه ، ترقی و خوشبختی نائل آمده اند. چراکه بقول ارسطو " ابتکار یگانه عامل موثر در پیشرفت انسان به شمار مي آيد "(موید نیا ، 1384، ص 165). به این ترتیب ضعیف بودن فرآيند بروز خلاقيت ها در جوامع عقب مانده نیز موجب بدبختی ، فقر و فلاکت خواهد بود . در دنياي پيچيده كنوني كه شاهد رقابتهاي بسيار فشرده جوامع مختلف براي دستيابي به جديدترين تكنولوژيها و منابع قدرت هستيم ، افراد تيزهوش ، خلاق و صاحبان انديشه هاي نو و مبتكرانه ، همانند گرانبهاترين سرمايه ها، از جايگاه بسيار والا و ارزشمندي برخوردار هستند بطوريكه بقول توين بي شانس بدست آوردن خلاقيت بالقوه ، مي تواند موضوع زندگي و مرگ هرجامعه اي باشد( كفايت ، 1373، ص 3). بی مبالغه می توان گفت که وجه مشخص و بارز جهان امروز ، همانا تغییر و تحول است که هیچ زمینه ای بدون تاثیر آن باقی نیست چرا كه بقول هراکلیتوس در حیات چیزی پایدار نیست مگر دگرگونی. براین اساس امرسون ثبات احمقانه را زائیده مغزهای کوچک می شمارد (مویدنیا،1384،ص 164). صرف تغییر ارزش تلقی شده و عاملان تغییر نوآوران ارزشمند محسوب می شوند که دگرگونی ها را با امید به بهبودی هرچه بیشتر و بیشتر سبب می شوند از این رو هرگونه اختراع ، اکتشاف ، ابداع و ابتکار خود اشکال تحول بوده و موجب تغییرند ( غنی زاده، به نقل از سیدعباس زاده ، 1387 ، ص 1).
بدیهی است خلاقیت صرفا مشتمل بر تفکر و عملکرد ذهنی افراد خاص و عرصه های ویژه زندگی نیست بلکه تقریبا تمامی افراد اعم از دانش آموز ، دانشجو ، کارمند ، کشاورز ، خانه دار و... در مدرسه ، محيط كار و مزرعه حتی با دارا بودن حد متوسط بهره هوشی مي توانند دارای عملکرد خلاقانه در زمینه های مختلف زندگی باشند . تحقيقات اخير تورنس ( 1973) و پارنز ( 1963) و ديگران نشان داده است كه خلاقيت در تمام فعاليتهاي فردي و گروهي مشاهده شده و با شدت و ضعف بالقوه قابل پرورش ، در همه انسانها وجود دارد ( همتي ، 1387،ص 12). تورنس و تورنس ( به نقل از اونیل، عابدی و اسپیل برگر ، 1994) اشاره می کنند که طی 15 سال تجربه مطالعاتی و آموزش تفکرات خلاق ، شواهدی را یافته اند که نشان می دهند خلاقیت را می توان آموزش داد براین اساس است که طی سالهای اخیر پژوهش و ساخت آزمونهای خلاقیت رونق پيدا کرده است ( دائمی و مقیمی ، 1383).
نوآوري و خلاقيت بعنوان ويژگي شگرف انساني نه تنها در دوران كودكي و جواني ، بلكه درتمامي طول عمر قابل ظهور است . در واقع توانايي شخص براي خلاق و نوآور بودن ممكن است در مراحلي بصورت كمون باقي بماند اما مي توان آنرا دوباره احياء كرد ( ساعتچي ، 1371،ص 124). پس همه ما ذاتا واجد توانائي تفكر و عملكرد خلاقانه هستيم لكن به واسطه شرائط محيطي به جاي آنكه راههاي بروز آنرا ياد بگيريم چگونگي سركوب آنرا فرا مي گيريم يعني مي آموزيم كه چگونه خلاق نباشيم ( همتي ، 1378،ص 1) چنين برخوردي با خلاقيت نياز مسلم جوامع ، خانواده ها ، محيطهاي آموزشي و كاري سنتي است . در محيطهاي سنتي روياروئي با مسائل ، مشكلات و پديده ها ، واكنشهاي قالبي و راههاي تجربه و تائيد شده را مي طلبد( آقايي فيشاني ، 1377، ص 158) . برعکس برخی جوامع توسعه یافته فضای بسیار مساعدی برای بروز و رشد خلاقیت دارند مثلا امروزه در ایالات متحده آمريكا، خلاقیت در زمینه های علمی و تکنولوژی ، بالاترین پاداشها را دریافت می دارد( کلمن ، 1960 ) بنابراین بی جهت نیست که حدود یک سوم اختراعات مهم جهان بنام آمریکا ثبت شده است.
هرچند فرض است که خلاقیت به عنوان توانائی ذهنی ابداع و نوآوری از ابتدای زندگی بشر وجود داشته و همواره نيز ارزشمند بوده است لکن توجه به آن در طول تاریخ ، بیشتر به عنوان نتیجه طبیعی عملکرد ذهنی افراد با هوش و مستعد تلقی گرديده و تا یک قرن پیش مطالعه اختصاصی در مورد آن صورت نگرفته بود. اما خوشبختانه امروزه دانشمندان ، متخصصان ، کتابها ، مجلات ، تست ها و... زیادی وجود دارند که اختصاصا به بحث خلاقیت می پردازند . با وجود این ، توجه علمی به بحث خلاقیت عمر چندان طولانی ندارد در واقع تاریخچه مطالعات علمی در مورد خلاقیت و عناصر تشکیل دهنده آن به بیش از یک قرن نمی رسد. موضوع خلاقیت ابتداء مورد توجه دانشمندان علوم اجتماعی و روانشناسی قرار گرفته و برای اولین بار دانشمندی بنام گیلفورد درسال 1950 میلادی تحقیقات علمی خود را در مورد ماهیت ، عناصر تشکیل دهنده و کارکرد تفکر خلاق شروع نموده است(طالب زاده ،1375،ص 1و2). با فرض اينكه والدين و مربيان از مهم ترين عوامل حمايت كننده بروز خلاقيت كودكان هستند ضروري خواهد بود كه برنامه آگاه سازي خانواده ها ، معلمين و مسئولان آموزشي كشور در اين خصوص با اهميت تلقي گرديده و شناخت شيوه هاي تقويت بروز خلاقيت كودكان و نوجوانان مد نظر قرار گيرد. پژوهش حاضر هدف شناخت ماهيت خلاقيت ، تاثير رفتار متقابل والدين و مربيان با دانش آموزان و ارائه پيشنهادهاي لازم به آنان را در نظر دارد .
بیان مسئله:
ويليام جيمز ( 1911) ميگويد"نیروی ابتکار مخترعان بزرگ و کوچک است که بشریت را تکان داده ، دیگران
فقط تقليد مي كنند ابتکار یگانه عامل موثر در پیشرفت انسان است نوابغ راه را نشان میدهند و طرحهائی تنظیم میکنندکه عامه مردم می پذیرند و از آنها پیروی میکنند " (ميناكاري، 1368، ص71) . به نظر پستالوژی برترین مقصد تربیت آماده کردن انسان برای استفاده از توانائیهای خدادی است (مویدنیا،1384،ص 163). به عقیده سی تی مورگان و همکارانش ، خلاقیت و نوآوری و توانائي حل مسئله در بالاترین سطح فعالیتهای شناختی انسان قرار دارند و ایجاد توان خلاقیت و حل مسئله در یادگیرندگان از ارزشمندترین غایتهای پرورشی و فرهنگی می باشد زیرا تنها از راه ایجاد این توانائیهاست که می توان افراد را برای مقابله با شرائط سخت و متغییر زندگی و موقعیتهای جدید که مرتبا با آن روبرو می شوند ، آماده کرد . با درک چنین حقیقتی است که کوفی عنان دبیرکل وقت سازمان ملل متحد می گوید " هیچ چیز باشکوهتر از فراهم آوردن شرایط بهبود زندگی انسانها نیست این مهم میسر نیست مگر با ابتکار. یا بقول اوپنهامیر تنها راه سازگاری موثر در زندگی ، استفاده حداکثر از نیروی آفرینندگی است ( مویدنیا ،ص 33) . بی تردید می توان گفت فرهنگ و تمدن بشری بیش از هر چیز دیگر مدیون فکر و اندیشه انسان به ویژه جنبه خلاقانه آن است . به عبارتی شاید بتوان گفت بدون خلاقیت ، اصولا یا فرهنگ و تمدنی وجود نداشت ویا اینکه ارزشمندی و سودمندی آن هرگز به این گستردگی و جذابیت نبود ، بنابراین امکانات، رفاه و قدرت انسان نیز بسیار محدود می شد . در واقع بسیاری از دست آوردهای جالب توجه زندگی انسان در هرزمان اعم از مادی و معنوی مثل خلق آثارتاریخی ، اختراع ماشین ، ارائه نظریات علمی ، آفرینش آثار ادبی و هنری و... چیزی جز نتیجه فرآیند تفکر خلاقانه نمی باشد. بسیار جالب خواهد بود درصورتیکه ما یک نوع زندگی برای انسان تصور نمائیم که در آن خبری از خلاقیت و نوآوری نباشد طبیعی است در آن صورت دنیای ما بسیار سرد ، ساده ، ساکت ، بدون شور و شاید کم و بیش شبیه دنیای سایر موجودات زنده ( مثل دنیای حیوانات ) می بود، حتی اگر همین مقدارهوش ، توانائی و استعداد انسانی نیز وجود می داشت . بنا براين به قول شكسپير " ابتكار انسان را برتر از حيوانات قرار مي دهد" ( مويد نيا ، 1384، ص 163). به عبارت ديگر مي توان گفت اگر زندگي انسان بدون خلاقيت و نوآوري بود بي شك كشتي هستي در درياي متلاطم مسايل ، مشكلات ، نيازها ، محدوديتها و... توان شناوري نمي يافت . بنابراین ، افتخار داشتن قدرت خلاقیت و نتایج فوق العاده شکوهمند و هیجان انگیز آن به عنوان موهبت اللهی اختصاص به نوع بشر داشته و تقريبا سایرموجودات از آن محروم هستند.
بطورکلی پرداختن به موضوع خلاقیت از آن جهت مهم به نظرمیرسد که واقعا سهم بزرگی از جریان پیشرفت های علمی - صنعتی در دنیا ، دست آوردهای تمدن بشری ، آسایش و شکوه زندگی انسان محصول تفکر خلاقانه محسوب می شود ، زيرا بدون ابداع و نوآوری عرصه زندگی برای همه به اندازه کافی سرد و بی تحرک بوده و حیات بشر نیز خیلی بیش از این ساده و همراه با رنج و زحمت همراه مي شد . فلذا توجه به چنین امر خطیری ، دقیقا به معنی توجه به سرنوشت زندگی اجتماعی بشر و آینده جوامع است . امروزه اندیشمندان بزرگی چون الوين تافلر(1980) از نتیجه محرومیت اجتماعی خلاقیت که می تواند ناشی از ناکارآمدی نهاد آموزش و پرورش باشد یاد کرده و تصریح می کند این وظیفه مهم وخطیر نهاد آموزش وپرورش است که بتواند تعادلی مطلوب بین ثبات و تغییرات مطلوب در جامعه ایجاد نماید و گرنه دچار " شوک آینده " خواهیم شد(الوين تافلر ، 1373، ص 500) . طبیعی است جوامع توسعه نیافته و درحال توسعه ، نه تنها سهم قابل توجهی از جریان تولید فکر و آثار عینی خلاقیت بشری ندارند بلکه بیشتر مصرف کننده محصول خلاقیت دیگران هستند البته این ادعا به معنی نفی مطلق وجود خلاقیت درچنین جوامعی نیست بلکه مراد آن است که برآیند کلی موضوع در مجموع دست آورد قابل توجه و جالبی درمقام مقایسه ندارد. بنابراین اتخاذ سیاست ها وتنظیم برنامه های آموزشی مبتنی بر رشد خلاقیت فکری و عملی یادگیرندگان باید از اهم الویت های نظام آموزشی کشورهای مذکور مثل کشور ما باشد.
برخي كودكان به خاطر راهنمائي و تشويق والدين و معلم هايشان ، قدرت خلاقه خود را بسط وتكامل مي بخشند و برخي ديگر در حاليكه همان قدرت خلاقه را دارند از اين تكامل محروم مي مانند (رواندوست ، 1364، ص 45). علماي تعليم و تربيت به يقين دريافته اند كه اثرات منفي آموزش تحميلي بسته و يكنواخت در مدارس در حدي است كه استعدادها و قدرتها را از بين مي برد . نقش مدرسه به هيچ وجه اين نيست كه نوارهاي ضبط صوت توليد كند ، بلكه بزرگترين وظيفه آن پرورش و توسعه قدرت تفكر ، خلاقيت و مهارتهاي يادگيري در انسان است (خمارلو، 1370، ص 7). بنابراين مهارتهاي تفكر خلاق بايد به عنوان مهم ترين مهارتهاي سازگاري و قابليت انطباق شناخته شود . چنين مهارتهائي بايد براي مواد درسي مدارس ، خانواده ها ، صنعت و سايرموسسات ، اساسي و ضروري تلقي گردد( تورنس ، 1979 ، ص 24). کلیات رئوس برنامه های آموزشی و مفاد درسی در نظام آموزشی کشورمان تقریبا به صورتی تنظیم شده است که عمدتا از قبل همه پاسخ ها و روش ها ی حل مسائل مشخص بوده و نقش معلم و دانش آموز نیز براساس الگوهای معین تدریس وآموزش تعیین شده است بنابراین فرصت بروز خلاقیت براي دانش آموزان و معلمین یا وجود ندارد و یا اعتنای کافی به آن نمی شود . حتی ممکن است در برخی شرائط ، بروز پاسخ ها و عملکردهاي خلاقانه دانش آموزان توسط معلمین ، والدین و اولیاء مدارس سرکوب نیز بشود. درنظام آموزشی ما که نهایتا دانش آموزان با نمره عددی مورد ارزیابی قرار گرفته ، آزمون وامتحان اساس ارزيابي پيشرفت تحصيلي محسوب می شود رشد خلاقيت چندان جدي گرفته نمي شود در حالیکه اصولا می بایست آموزش براساس رشد خلاقیت جایگزین آن باشد .
تجاربي كه ما در سالهاي اوليه در اختيار كودكان خود قرار مي دهيم در رشد آتي آنان تاثيرات بسيارحياتي دارد . هرقدر اين تجارب غني تر باشند كودكان فرصت هاي بيشتري براي رشد و آمادگي براي درك آن چيزهايي پيدا مي كنند كه درزمان حال و آينده به آن نياز دارند ( دافي ، برنادت ، 1380،ص 35) بسیاری از مربیان تعلیم و تربیت خود به خود از طیف گسترده کاربردهای مفید الگوهائیکه تفکر واگرا و خلاقیت را ایجاد کنند آگاهی ندارند همانطوريكه گوردون عقيده دارد خلاقيت را مي توان با يك سري تمرين هاي گروهي افزايش داد . نوآوري معمولا با ترس ونگراني دنبال مي شود در وافع والدين مي خواهند كودكانشان همان راه آموزشي را بروند كه خودشان طي كرده اند بنابراين اغلب مردم در خصوص نوآوري آموزشي محتاط هستند. مردم هرقدر هم از مدارس قديمي انتقاد نمايند. در عين حال به علت آشنائي آنرا انتخاب مي نمايند . نوآوريها در مدارس کاها به عنوان پائين آمدن استانداردها تعبير مي شود( جویس ، ویل و کالهون ، 1384،ص 239و241) . فرض است كودكان ذاتا خلاق به دنيا مي آيند و شرط ظهور استعدادهاي خلاقانه نيز وجود شرايط مناسب محيطي در خانه ، مدرسه و... است كودكان تخيلات ، ايده ها و افكار خود را با به كار گرفتن روشهاي گوناگون و خاص خود تعيين مي كنند آنها نقاشي مي كنند ، داستان مي نويسند ، نقش بازي مي كنند ، كاردستي درست مي كنند ، خميربازي مي كنند ، چيستان درست مي كنند ، موسيقي مي نوازند ، مسئله مي سازند و... براي همه اين كارها ، كودكان نياز به ايده ها و اطلاعات خاص دارند تا با تركيب كردن آنها بتوانند قوه ابتكار و نوآوريشان را نمايش دهند . كتاب ، بازيها ، اسباب بازيها ، تجارب غني محيطي و بسته هاي آموزشي و... ابزارهاي مورد نياز، براي ظهور خلاقيت كودكان است .
کاربرد تفکر خلاق به حوزه هایی چون علوم وهنر محدود نیست . تفکر خلاق در هر عرصه ای در زندگی مفید است ( برونو ، 1370 ص 82 ) عموم مردم تصور می کنند که خلاقیت عمدتا دربستر هنرها متجلی می شود در حالیکه در تمام زمینه ها ، این امر محقق می شود مثلا در زمینه مهندسی که نتیجه آن اختراع نامیده می شود . خلاقیت چه در علم ، ادبیات ، موسیقی ، نقاشی و یا هر زمينه دیگر در زندگی باشد همواره چون رازی جالب باقی مانده است با وجود این واقعیت ، توجه روانشناسان هر روز به این موضوع افزایش می یابد ( فینک ، وارد و اسمیت ، 1992). بنابراین زمینه بروز خلاقیت می تواند شامل همه مفاد درسی ، تمام عرصه های زندگی ، کلیه رشته های تحصیلی و حتی سنین مختلف نيز بشود هرچند اثرات آن در مورد دانش آموزان ، دانشجویان و سنین پائین با اهمیت تر است . یعنی از روش حل یک مسئله خشک ریاضی گرفته تا نگارش انشاء ، ترسیم نقاشی ، آزمایش فیزیک و شیمی و... عرصه های بروز خلاقیت هستند . به شرطی که نحوه تعامل معلم ، والدین و اولیاء مدرسه نیز سازنده ، مولد و خلاقانه باشد . دلیل ما بر این ادعا نه تنها شرح وحال زندگی و تجارب عملی مشاهیر و مخترعان بزرگ ، بلکه شیوه برخورد های نقض کننده عوامل موثر در آموزش و پرورش خلاقيت کودکان است .
این تحقیق در صدد دستیابی به اين هدف است كه نگرشها و شيوه هاي فرزند پروري والدين ، تا چه اندازه در بروز ، رشد و شكوفائي خلاقيت دانش آموزان تاثیر دارد ؟ به عبارت ديگر مي خواهيم روشن سازيم كه روشهاي تربيتي و نظام ارزشهاي اجتماعي منجر به ايجاد محيط مناسب رشد خلاقيت و يا مانع بروز آن كدامند؟ تا براساس یافته ها ونتایج تحقیق توصیه های لازم آموزشی و تربیتی را به والدین ، مسئولين آموزشي و مربیان ارائه شود . فرض اساسی ما این است که خلاقیت دانش آموزان ارتباط زیادی با رشد وتوسعه جوامع ، موفقیت تحصیلی ، موفقیت شغلی و ارتقاء سطح رفاه انسانها دارد. از طرف دیگر فرض است که میزان بهره هوشی و زمینه های بروز خلاقیت در میان دانش آموزان و افراد جامعه ما از حد متوسط جهانی کمتر نیست. لکن نحوه برخورد و نگرش والدین و مربیان و حتی مسئولین کشوری با این جنبه از توانائی ذهنی دانش آموزان جامعه بطوریکه در جریان تربیت و آموزش ، نتایج به بروز و تقویت تفکر و عمل خلاقانه منجر گردد زیر سوال است .
نیل به این هدف مهم جزء با تغییر نگرش ها و روشها که در محتوی برنامه ها و شیوه های تربیتی - آموزشی محیط های غیررسمی ( خانواده ، اجتماع ) و محیط های رسمی ( آموزشگاهها ، مدارس ، دانشگاهها و...) میسر نیست . چنين هدفي که به عنوان یک مساله مورد توجه پژوهش حاضر قرار گرفته در درجه اول نیاز به بررسی نگرشها ، برخورد ها ي والدین و برداشتهاي ذهني معلمان از خلاقیت دانش آموزان دارد .
فهرست مطالب:
فصل اول : طرح تحقيق
مقدمه
بيان مسئله تحقيق
اهميت و ضرورت تحقيق
اهداف تحقيق
نمونه و جامعه آماري تحقيق
روشهاي آماري تحقيق
فرضيه هاي تحقيق
تعاريف اصطلاحات و متغييرها
فصل دوم : مباني نظري و ادبيات تحقيق
مقدمه
معنا و مفهوم خلاقيت
تعريف خلاقيت
نظريه هاي خلاقيت
تفاوت خلاقيت با نوآوري
ارتباط خلاقيت با هوش
خلاقیت و عملکرد نیمکره های مغز
ويژگيهاي شخصيتي و خصوصيات افراد خلاق
تخيل بستر خلاقيت
خلاقيت در موج سوم
خلاقيت به عنوان فرآيند
خلاقیت استعدادی برای تمام عمر
نقش ويژه مدارس در پرورش خلاقيت
تاثير متقابل معلمان – شاگردان و خلاقيت
راههاي آموزش و پرورش خلاقيت
خلاقيت و مقاوت سازمانهاي آموزشي
عوامل بازدارنده خلاقيت ( كشنده هاي خلاقيت )
تاثير فرهنگ و محيط بر خلاقيت
سبكهاي فرزند پروري و خلاقيت
سلطه جويي والدين مانع بروز خلاقيت فرزندان
تنوع فرهنگي در رابطه با فرزند پروري
تحقيقات داخلي
تحقيقات خارجي
فصل سوم : روش تحقيق و جمع آوري اطلاعات
مقدمه
روش تحقيق ( روش اجراي تحقيق )
روشهاي جمع آوري اطلاعات و داده هاي تحقيق
جامعه آماري تحقيق
برآورد حجم نمونه تحقيق
متغييرهاي تحقيق
ابزارهاي اندازه گيري تحقيق ( مشخصات پرسشنامه ها )
روايي ابزارهاي اندازه گيري تحقيق
پايائي ايزارهاي اندازه گيري تحقيق
روشهاي آماري تجزيه و تحليل داده هاي تحقيق
فصل چهارم : يافته هاي تحقيق و تجزيه وتحليل داده ها
مقدمه
يافته هاي توصيفي تحقيق
يافته هاي استنباطي تحقيق
فصل پنجم : بحث ونتیجه گیری
مقدمه
نتيجه گيري تحقيق
يافته هاي تحقيق
پيشنهادات تحقيق
محدوديت ها ، مشكلات و موانع تحقيق
فهرست منابع فارسي
فهرست منابع انگليسي
منابع و مأخذ:
فهرست منابع فارسي
1- آناستازی ، ا . (1364). روان آزمایی ، مترجم محمد نقی براهنی ، انتشارات دانشگاه تهران .
2- آقايي فيشايي ، تيمور.(1377) .خلاقيت و نوآوري در انسانها و سازمانها ، انتشارات ترمه ، چاپ اول،
3- آزاد ، قاسم .(1385 ). آزمون سنجش خلاقیت تورنس. (http://www.moalemrc.com).
4- احدي ، حسن و مظاهري . خلاقيت . 1387http://www.afrinesh daily.ir) ).
5- اسبورن ، الكس ، اس .( 1381) . پرورش استعداد همگاني ابداع و خلاقيت ، ترجمه حسن قاسم زاده ، نشر دنياي نو ، چاپ سوم ،
6- افروز ، غلامعلی . ( 1364) .مقدمه ای بر روانشناسی و آموزش و پرورش کودکان استثنائی ، انتشارات دانشگاه تهران ،
7- استرایکر،سوزان(1385 ) . کلیدهای پرورش خلاقیت هنری درکودکان ونوجوانان ،مترجم اکرم قیطاسی،موسسه انتشاراتی صابرین.
8- بازرگان ، عباس و همكاران .( 1385 ) . روشهاي تحقيق در علوم رفتاري ، انتشارات آگاه ، چاپ دوازدهم ،
9- بني جمالي، شكوه السادات و احدي ، حسن . ( 1370) . بهداشت رواني و عقب ماندگي ذهني ، انتشارات نشرني ،
10- برونو،فرانکو. (1370) . فرهنگ توصیفی روانشناسی ،ترجمه مهشید یاسائی و فرزانه طاهری ،انتشارات طرح نو ،
11- برزگر ، احمد . (1380). فن آوری و نقش آن در نظام آموزش خلاق ،
12- برزگرخلیلی ، محسن و فاطمی ، مریم سادات. (2008)، خلاقيت و نوآوري در سازمانها . ( http://www. creativity.ir)
13- پورظهیر،علی تقی . (1384) . مبانی و اصول آموزش و پرورش ،انتشارات آگاه ،
14- تافلر ، الوین . (1373) . شوک آینده ، ترجمه حشمت الله کامرانی ، چاپ گلشن تهران ،
15- تافلر، الوين . ( 1371) . موج سوم ، ترجمه شهيندخت خوارزمي . انتشارات پوريا ،
16- ترزا،آمابلی . ( 1375) . شکوفائی خلاقیت کودکان،ترجمه حسن قاسم زاده و پروین عظیمی ،نشر دنیای نو،
17- تلخابی ، محمود . ( 1380) . بررسی عوامل درون مدرسه ای موثر بر خلاقیت دانش آموزان کلاس پنجم ابتدائی شهرستان زنجان ،
18- توران نژاد ، ربابه . ( 1378) . بررسي خودانگاري معلمان ابتدائي در باره توجه آنان نسبت به پذيرش خلاقيت ،
19- تورنس ، ئي پال . ( 1372) . استعدادها و مهارتهاي خلاقيت ، مترجم دكتر حسن قاسم زاده ، نشر دنياي نو،.
20- جویس،یروس.وویل ،مارشال.وکالهون ،امیلی . ( 1384) . الکوهای تدریس 2004،ترجمه محمدرضا بهرنکی ،انتشارات کمال تربیت.
21- چونگ ، وو کیم . ( 1374) . سنگفرش هر خیابان از طلاست ، ترجمه محمد سوری ، انتشارات سیمین ،
22- حاجی دخت ، بهاره . ( 1387) . بررسی ارتباط فرهنگ سازمانی و خلاقیت مدیران متوسطه دخترانه ارومیه ،
23- حسيني ، افضل السادات . ( 1378) . خلاقيت و رشد آن درسازمان ، فصلنامه تحول اداري ، دوره چهارم ، شماره17،
24- حسن زاده ، فریبا . ( 1383) . بررسی توصیفی تاثیر آموزش بارش مغزی بر خلاقیت ، .
25- خمارلو، توران . ( 1370) . کتاب کار مربی کودک ، انتشارات آگاه ،
26- دافي ، برنادت ، ( 1380) . تشويق خلاقيت و تخيل در كودكان ، ترجمه مهشيد ياسائي ، انتشارات ققنوس ،
27- دائمی ، حمیدرضا و مقیمی ، سیده فاطمه . ( 1383) . هنجاریابی آزمون خلاقیت تورنس ، ( SID.ir http://www . ).
28- ديويد ، بوهم . ( 1381) . در باره خلاقيت ، ترجمه محمد علي حسين نژاد ، نشر ساقي ، چاپ اول ،
29- دوبونو ، ادوارد . ( 1387) . خلاقيت كارآمد . ترجمه ملك دخت قاسمي نيك بخش ، نشر اختران ،
30- رسولي پور، منصور . ( 1386) . اهميت خلاقيت و روشهاي پرورش آن در دوره ابتدائيhttp://www.aftab.ir) )
31- رمی ،شوون. ( 1368) . سرآمدها،ترجمه محمود میناکاری،مرکزنشردانشگاهی تهران ،
32- سیدعباس زاده ، میرمحمد . ( 1380) . روشهای عملی تحقیق درعلوم انسانی ، انتشارات دانشگاه ارومیه ،
33- سرمد، زهره و بازرگان ، عباس و حجازي ، الهه . ( 1385). روشهاي تحقيق در علوم رفتاري ، انتشارات آگه ،
34- سيف هاشمي ، فخرالسادات . ( 1382). بررسي رابطه بين ذهنيت فلسفي وخلاقيت مديران مدارس متوسطه شهر اصفهان ،
35- سیف ، علی اکبر. ( 1372) . روانشناسی پرورشی ،انتشارات آگاه تهران ،
36- شهبازي ، صادق و شهرياري ، بهروز. (1386)، روش استفاده از دانش خلاقيت شناسيhttp://www.Knowclub.com) ) .
37- شوستروم ، اورت . ( 1362) . روانشناسی انسان سلطه جو ، ترجمه غلامعلی سرمد و قاسم قاضی ، نشر سپر،
38- صافي ، احمد. ( 1379) . مديريت و نوآوري در مدارس ، انتشارات سازمان انجمن اولياء و مربيان ،
39- طالب زاده ،عباس. ( 1385) . خلاقیت و نوآوری در افراد و سازمان ها،ماهنامه علمی - آموزشی تدبیر ، سال پانزدهم ،شماره 152،.
40- عشايری، حسن . ( 1386) . روزنامه اعتماد ،مورخه 23/10/ 1386 .
41- فرنوديان ، فرج الله. محتوي بررسي و پژوهشي خلاقيت دانش آموزان ، مجله رشد تكنولوژي ، شماره 5 و 6.
42- قاسم زاده ، علی . ( 1381) . نگاهی به تاثیر روشهای تدریس سنتی و پیشرفته در خلاقیت دانش آموزان ،
43- قاضی ،قاسم. ( 1362) . روانشناسی انسان سلطه جو ، مرکز نشر سپهر،
44- کیانی . خلاقیت ، ( 1385) . سایت اینترنتی دانشنامه رشد،
45- کلارنس ج . راو . (1366) . مباحث عمده در روانپزشکی . ترجمه جواد وهاب زاده ، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
46- کفایت ، محمد . (1373) . بررسی ارتباط شیوه ها و نگرشهای فرزند پروری با خلاقیت دانش آموزان سال اول دبیرستانهای اهواز.
47- كرمي ، ابوالفضل . معرفي پرسشنامه سنجش خلاقيت تورستون و ميلن جرhttp://www.ravantajhiz.ir) )
48- ک ، مهدی(1386). تحقيقات انجام شده در داخل و خارج كشورhttp://www.mosbateman.blogfa.com) )
49- لورا . اي . برگ . ( 1385). روانشناسي رشد ، نشر ارسباران ، چاپ هفتم .
50- مقدم ، بدری . (1364) . کاربرد روانشناسی در آموزشگاه ، انتشارات سروش ،
51- موید نیا ، فریبا . (1384) . بررسی انگیزه نوآوری معلمان و ارتباط ساختار سازمانی مدرسه درمدارس دخترانه شهرستان خوی ،
52- میرزا آقایی ، حمید (1382). تكنيك خلاقيت 6 كلاه (http://www.fekrno.org ).
53- نبوی ،بهروز. ( 1367 ) . مقدمه ای بر روش تحقیق در علوم اجتماعی ، انتشارات فروردین ،
54- نظری ، عباس . ( 1382) . بررسی تاثیر روش ایده سازی در پرورش خلاقیت دانش آموزان دبیرستانهای ناحیه 2 اراک ،
55- وایزبرگ ، هربرت ف. ( 1362) . در آمدی به تحقیق پیمایشی و تحلیل داده ها ، مترجم جمال عابدی ،مرکز نشر دانشگاهی تهران ،
56- ولی نژاد، یدالله. ( 1381) . بررسی رابطه بین خلاقیت و پیشرفت تحصیلی دانش آموزان سال سوم نظری استان آذربایجان غربی،
57- هارتلي بروئر، اليزابت . ( 1384) . ايجاد انگيزه در كودكان ، مترجم احمد ناهيدي ، انتشارات جوانه رشد ،
58- هارلوك ، ايزابت ، ( 1364) . بازي ، ترجمه وحيد رواندوست ، انتشارات نشر پويش ،
59- هاشمی، حاجیه . ( 1383) . بررسی عوامل درون مدرسه ای مرتبط با ابتکار و خلاقیت دانش آموزان پا یه پنجم منطقه سردرود.
60- هلیگارد ، ارنست . ( 1368) . زمینه روانشناسی، جلد دوم ، مترجم محمد نقی براهنی و دیگران ، انتشارات رشد ،
61- همتي ، امير . ( 1387) . بررسي تطبيقي موانع شخصي خلاقيت از ديدگاه دبيران مرد و زن ناحيه 2 شهر اروميه ،
62- يارمحمدزاده، پيمان. ( 1385) . بررسي نظرات مديران وتحقق موتلفه هاي سازمان يادگيرنده مدارس اروميه ، دانشگاه اصفهان .
63- يوسفي ، باقر. ( 1375) . تغيير و نوآوري در آموزش و پرورش ، فصلنامه مديريت در آموزش و پرورش . شماره 14 ،
فهرست منابع انگلیسی
1 ) Abedi, J. (2002). A latent-Variable modeling approach to
assessing reliability and validity of a creativity instrument.
Creativity Research Journal, 14 (2), 267-276.
2 ) Diane Peters (2008) Creative Kids : 4 Ways To Spark Their Imaginations.
3 ) Anastasi, A. (1988). Psychological testing. (6 ed.). New York:
MacMillan.
4 ) Auzmendi, E., Villa, A., & Abedi, J. (1996). Reliability and
validity of a newly-constructed multiple-choice creativity
instrument. Creativity Research Journal, 9 (1), 89-95.
5 ) instructional materials: A review of research. Journal of
creative behavior, 20, 153-182.
6) Kaufmann, G. (2003). What to Archiv measure? A new look at the
concept of creativity. Journal of educational research, 47 (3),
235-251.
7) McAdam, R, Keogh, W. (2004). Transitioning towards
creativity and innovation measurement in SMEs. Creativity and
Innovation Management, 13 (2), 126-139.
8) O’Neil, H., Abedi, J., & Spielberger, C. (1994). The
measurement and teaching of creativity. In H. O’Neil & M.
Drillings (Eds.). Motivation: Theory and research, (pp. 245-
263). Hillsdale, NJ: Erlbaum.
9) Proctor, R. M. G. & Burnett, P. S. (2004). Measuring Cognitive
and Dispositional Characteristics of Creativity in elementary
students. Creativity Research Journal, 16 (4), 421-429.
10) Torrance, E. P., & Goff, K. (1986). A quiet revolution. Journal
of Creative Behavior, 23, 136-145.
of SID.
11)Holt ' K (1993) Product. Inovation Management ; The univercity Press ; London.
12) Knight ; K.E. 1967. A Descriptive Model Of The Intra – Firm Inovation Process ; Thw Jornal
Of Business ; 40 pp : 487- 496.
13) Rosenfeld ; Rand Servo ; J. C . 1990 ; Facilitating Inovation In Large Organization ; In M.A . West And J . L. FARR ( EDS) Inovation And Crativity At Work : Psychologycal And Organization Strategies ; John. Willy & Sons ; West Sussn ; pp 251- 266.
14)http://www.Warwick.ac.uk.
15) http://www.tcrecord.org
16) http://www.wikipedia.com