نوع فایل: word
قابل ویرایش 160 صفحه
چکیده:
هدف از انجام اين پژوهش مقايسه تاثير الگوي مبتني بر روش مشاركتي و الگوي مبتني بر روش يادگيري انفرادي بر ميزان يادگيري و ياد داري در درس علوم دانش آموزان دختر پايه‌ي پنجم منطقه 5 تهران بوده است .
دراين پژوهش فرضيه‌ها به اين نكته اشاره دارند كه بين دو الگوي مشاركتي و انفرادي تفاوت وجود دارد .
جامعه آماري را كليه دانش آمزان دختري كه در منطقه 5 درسال تحصيلي 87- 86 در شهر تهران به تحصيل مشغول بوده را شامل شده است .
جهت نمونه‌گيري از روش نمونه‌گيري تصادفي خوشه‌اي استفاده شده به اين صورت كه 40 نفر به صورت كاملاً تصادفي انتخاب شد و در دو گروه 20 نفري آزمايش و گواه تقسيم شده‌اند .
ابزار جمع آوري اطلاعات آزمون محقق ساخته بود كه قبل و بعد از اعمال متغيرهاي مستقل بر روي دانش آموزان اجرا شد بعد از 20 روز از اجراي متغيرها نيز آزمون يادداري اجرا گرديد كه اين آزمون موازي آزمون يادگيري بوده . براي محاسبه معني‌داري نتايج در بين گروهها از آزمون T مستقل استفاده شد .
نتايج اين پژوهش به اين شرح است :
الگوي مبتني بر روش يادگيري مشاركتي نسبت به الگوي مبتني بر روش يادگيري انفرادي در يادگيري و يادداري تفاوت معني داري را نتشان مي دهد .
مقدمه:
درگذشته اعتقاد بر اين بود در كلاسها يادگيري واقعي صورت ميگيرد كه دانش آموزان ساكت و آرام در گوشه‌اي نشسته و به صحبتهاي معلم گوش فرا دهد . امروزه با توجه به تغييرات روز افزون فناوري از معلمان نيز خواسته مي‌شود از روشها و برنامه‌هايي استفاده كنند كه دانش آموزان را به فعاليت وادار كند .
تغيير در شيوه‌هاي ياددهي – يادگيري و استراتژيهاي تدريس و ابداع و نوآوري فراوان و مستمر در اين زمينه ، راهبردهاي ياددهي - يادگيري جديد كاربردي و اثر بخش را فراروي معلمان قرار داده كه در صورت آموزش آنها توسط معلمان امكان آموزشي خوبي در اختيار آنها قرار مي گيرد كه مي‌تواند به فراخور شرايط ، ويژگيها و مشكلات هر يك از كلاسهاي خود از آنها كه بالاترين بهره و استفاده را ببرند . به عنوان مثال راهبردهايي همچون ،حل مسئله ،شبيه سازي ، ايفاي نقش و بارش مغزي كه هم اكنون در كشورهاي توسعه يافته به عنوان راهبردهاي مشاركتي و تعاملي در امر ياددهي – يادگيري فراگيران كاربرد فراواني يافته است ولي در حال حاضر در نزد اكثر معلمان مهجور و ناشناخته مانده است كاربرد اين روشها درحين تدريس توسط معلمان ، در تعميق يادگيري فراگيران و نهادينه شدن اطلاعات و كاربردي شدن آنها نقش بسزايي دارد و در واقع با اين روشها ،مي‌توان به جاي انتقال صرف مفاهيم ، در نزد دانش آموزان مفهوم سازي كرد ( فضلي خاني ، 1380)
يكي از اهداف عمده آموزش و پرورش ، توانايي حل مسئله ، آفرينندگي ، خلاقيت و ابتكار در دانش آموزان است . با اين توانائيها دانش آموزان مي‌توانند با شرايط گوناگون زندگي و موقعيتهاي جديد سازگار شوند و رشد اين توانائيها از طريق روشهاي تدريس فعال ميسر مي‌باشد .
ترديدي نيست كه پرورش استعدادها و توانائيهاي بالقوه دانش آموزان به عنوان يك ضرورت و مسئوليت اجتماعي از اهم وظايف وظايف كارگزاران جامعه ودست اندركاران نظام آموزشي به ويژه معلمان است ، بنابراين در نظام آموزشي هر كشور معلمان بيشترين وبرترين نقش را بر عهده دارند و مي‌توانند با به كارگيري روشهاي تدريس فعال چهره آموزش را دگرگون كرده و فضاي مدرسه را به فضاي محبت ، ،رشد و بالندگي مبدل نمايند . وجود منابع لازم و داشتن استقلال‌هاي كافي در محيط آموزشي باعث مي‌شود كه دانش آموزان بتوانند ابتكار عمل به خرج دهند و با ديدي تازه موقعيتها را درك كنند و به موضوعات اطراف علاقه نشان دهند .( قاضي ، 1383)
متخصصين تعليم وتربيت ، در تلاش براي ارائه روشهاي مناسب و مفيد جهت استفاده از فرصت ها و امكانات آموزشي در راستاي يادگيري بهتر ، عميق‌تر و سريع‌تر ، ضمن مخالفت با تعاريف قبلي تدريس كه آنرا انتقال معلومات مي دانستند ، تدريس را كمك به يادگيرنده براي تفهيم و درك مطالب مي دانند .
(سيف ، 1374) عنوان مي دارد : همان طور كه در روان درماني ، ران شناس صرفاً به بيمار كمك مي‌كند تا مشكلات خودش را بشناسد و به چگونگي رفع آن مشكل بپردازد . در تدريس نيز دانش آموز خودش مطالب را فرا گيرد ومعلم فقط به او كمك مي‌كند تا به هدفهاي آموزش نزديك گرديده و آنها را فراگيرد .
همانطور كه روش مناسب تدريس مهم است مشاركت دانش آموزان در كلاس نيز امري مهم تلقي شده . مشاركت دانش آموزان در فرايند يادگيري آنقدر مهم است كه بعضي از متخصصين تعليم و تربيت آن را ملاكي براي ارزيابي معلمين مطرح نموده‌اند .
شعاري نژاد ( 1366) ميگويد : اگر بخواهيم معلم يا كلاس خوب را با يك عبارت معرفي و توصيف كنيم بايد گفت : معلمي خوب است كه دانش آموزان را به كنجكاوي و پرسش بيشتر برانگيزد .
بنجامين بلوم نيز پس از مطالعات و تحقيقات گسترده در اين زمينه ، به اين نتيجه رسيده است كه ميزان مشاركت دانش آموزان در كلاس روشنترين شاخص اثر بخشي آموزش است ( سيف 1374)
همانطور كه در گزارش كميسيون بين‌المللي درباره يادگيري و راهبردهاي آموزشي آن براي قرن بيست و يكم با عنوان يادگيري : گنج درون ( دلورز ، 1996) تشريح شده است .
يادگيري ، حيات انسان را در بر ميگيرد و مي تواند بر اين چهار بعد استوار باشد . يادگيري براي داشتن - يادگيري براي انجام دادن – يادگيري براي بودن - يادگيري براي با هم زيستن و همزيستي مسالمت آميز – در اين گزارش تاكيد بر اين است كه يادگيري براي با هم زيستن و هم زيستي مسالمت آميز بايد از طريق راهبردهاي يادگيري مبتني بر تعامل و همكاري به وسيله دونهاد خانواده و مدرسه آموزش داده مي‌شود ( مشايخ ، 1381، ص .1) .
علاوه بر اهميت به كار گيري راهبردهاي ياددهي و يادگيري مشاركتي به منظور افزايش تعامل و همكاري ميان دانش آموزان و تحقق هدف همزيستي مسالمت آميز اين راهبردها بايد به دانشجويان و دانش آموزان بياموزند كه به جاي انباشت حقايقي علمي در ذهن ، چگونه بينديشند ، تصميم بگيرند و درباره امور به درستي قضاوت كنند ( ماتيوز ، 1994، به نقل از شعباني ، 1383 ص 17) آنها بايد ياد بگيرند كه چگونه فرايند يادگيري خود را هدايت و كنترل كرده و مسئوليت يادگيري خود را به عهده بگيرند . در واقع آنها بايد ياد بگيرند كه چگونه ياد بگيرند و اساتيد نيز باشد به اين باور برسند كه موقعيت تفكر و فرصيت خلاقيت را نمي‌توان با دستور دادن ، موعظه كردن ،القا و ترغيب به تقليد و اطاعت از ديگران به وجود آورد ، زيرا محدود ساختن فرآيند آموزش و يادگيري به انتقال و حفظ حقايق علمي ، رشد طبيعي انديشه را محدود خواهد ساخت .( شعباني ، 1383)
الگوي يادگيري مشاركتي در طول دو دهه‌ي اخير با استفاده از يافته‌هاي تحقيقات مختلف و درجهت بهبود و توسعه ، دستخوش تغييراتي گرديده و به شعب مختلفي كه هر كدام در خصوص ويژه‌اي كاربرد دارند تقسيم شده است . درالگوي مشاركتي معلم به جاي اينكه مطالب درسي را به دانش آموزان ارائه دهد ،صرفاً به عنوان يك منبع تسهيل كننده مي‌باشد و در فرآيند يادگيري و آموزش با دانش آموزان همكاري مي كند و هر دانش آموز به جاي اينكه به صورت منفعل به معلم به عنوان يك منبع مركزي انساني وابسته باشد ، مجبور است كه يك مشاركت فعال داشته و نسبت به آنچه ياد ميگيرد مسئول باشد يادگيري از طريق همياري راهبردي است كه دانش آموزان را در غالب گروههاي منسجم و پايدار براي كار و تعامل با يكديگر بر مي‌انگيزد . يادگيري از طريق همياري مسئوليت پذيري شخصي را در ميان تعاملات گروهي پرورش مي‌دهد دانش آموزان اگر چه به صورت گروهي با يكديگر اقدام مي كنند ولي پيشرفت آنان در يادگيري بصورت انفرادي سنجيده مي‌شود . در اين صورت بين مسئوليت شخصي و گروهي يادگيرندگان ايجاد توازن مي‌كند .( آقا زاده ، 1384 ، ص 90 تا 91 )
بيان مسئله:
عنوان مي دارند كه يادگيري وقتي موثر است كه يادگيرنده نقش اصلي را داشته باشد . معلم بايد راهنما و جهت دهنده باشد و تلاش نمايد تا به طرق مختلف دانش آموزان را هر چه بيشتر در فعاليت‌هاي كلاسي مشاركت دهد . در روشهاي سنتي و انفرادي كه امروزه از آنها به عنوان روشهاي غير فعال ياد مي شود. معلم نقش فعالي در جريان تدريس داشته مطالب را به طور شفاهي در كلاس بيان نمود و دانش آموزان فقط به صحبتهاي او گوش داده و مطالب مورد نظر را حفظ مي نمايند .
در چنين شرايطي زمينه‌هاي لازم براي رشد اجتماعي شاگردان فراهم نمي‌شود و حتي پيشرفت تحصيلي و رشد فكري شاگردان نيز از تاثيرات نامطلوب اين شرايط بي‌نصيب نمي‌ماند . به همين دليل امروزه موضوع روشهاي آموزشي فعال ، يادگيري فعال و يادگيرنده فعال جايگاه ويژه‌اي در مباحث تربيتي پيدا كرده است . البته عوامل متعددي مانند رشد اجتماعي و يادگيري و پيشرفت تحصيلي دانش آموزان مي‌شود كه روشهاي آموزشي غير فعالي يكي از اين عوامل است . اين روشها و راهبرد ياددهي سنتي در عصر حاضر جوابگوي نياز جامعه نبوده و هر ساله تعداد قابل توجهي از دانش آموزان و دانشجويان كشور به دليل ارائه شيوه‌هاي نامناسب تدريس با افت تحصيلي مواجه شده و خسارت‌هاي زيادي بر جامعه تحميل مي‌‌گردد . با توجه به اين كه روشهاي تدريس سنتي ( انفرادي ) به شيوه غير فعال ارائه مي‌شوند ،معلمان با تكيه بر اين روشها و به ويژه روش سخنراني دانش آموزان را به حفظ و تكرار مفاهيم علمي ترغيب مي كنند و علي رقم اينكه در محافل علمي و تربيتي ، از فعال بودن شاگرد ،رشد فكري و آزاد انديشي وي صحبت مي شود ، اما عملاً چنين ديدگاههايي از حد حرف و شعار خارج شده است ( علي عسگري ، 1384 ، ص 3)
نامطلوب بودن اين روشها به حدي است كه بسياري از صاحبنظران تربيتي معتقدند فقر تفكر دانش آموزان نتيجه حاكميت روشهاي سنتي در مدارس است ( گودلد و سراتنيك ، 1983، ترجمه شعباني ، 1382 ، ص 12) .
فلاول ( 1976) ميگويد : امروزه يكي از مشكلات دانش آموزان ما اين است كه نمي‌دانند يك حقيقت را ياد گرفته‌اند يا نه ؟ نمي‌دانند كه آيا يك مهارت را كسب كرده‌اند يا فاقد آن مهارت هستند . دانش آموزان به آغازگر و مبتكر فرايند يادگيري نيستند و روشهاي سنتي به گونه‌اي آنها پرورش داده است كه فاقد اين توانايي هستند كه در فرآيند يادگيري قسمت اعظم مسئوليت يادگيري را براي دستاوردهايشان به عهده بگيرند .
در بين روشهاي مختلف آموزش و يادگيري كه توسط متخصصين پيشنهاد گرديده روش يادگيري مشاركتي كه در نيم قرن اخير مطرح شده موثر تر از ساير روشها به نظر مي‌رسد و از حمايت تحقيقاتي بالايي برخوردار است . ( اسلاوين ) ، يادگيري مشاركتي را به عنوان وسيله‌اي براي تقويت مهارتهاي فكري و ارتقاء سطح يادگيري ، وسيله‌اي براي بهبود روابط دانش آموزان نژادهاي مختلف و آماده كردن آنها براي ايفاي نقش در فعاليت‌هاي گروهي ياد مي كند .
در روش يادگيري مشاركتي ، وابستگي بين فردي ، تعامل چهره به چهره دانش آموزان و مسئوليت انفرادي وجود دارد و اين تكليف را به عهده‌ي تمامي اعضاء مي‌گذارد كه مراقب يادگيري يكديگر باشند تا گروه موفق شود ( تجربه كار ، 1380)
جانسون و جانسون ( 1981) و اسلاوين ( 1990) به نقل از سيف ( 1370) مي‌گويند وقتي كه موفقيت دانش آموزان به كمك و مشاركت ساير اعضاي گروه وابسته است بيشتر به صورت مشاركتي فعاليت مي كنند . براي اين منظور مي‌توان مواد آموزشي را ميان اعضاي گروه تقسيم كرد و از هر يك از آنان خواست تا مطالب مهم خود را بياموزد و آن را به ديگران آموزش دهد . همكاري در گروه ، دانش آموزان را تشويق مي‌كند كه به نظريات افراد ديگر گوش فرا دهند . در مورد مسائل و موضوعات گوناگون با يكديگر بحث كنند .
ياد بگيرند كه درباره پديده‌هاي اطراف خود قضاوت كنند و سرانجام مسئوليتي را به عهده بگيرند .
غالباً در تمامي مدارس كشور هنوز آموزش به شكل سنتي است ، يعني به جاي دانش آموز محوري ،معلم محوري است و اين معلم است كه بايد تمامي اطلاعات را به دانش آموزان ارائه دهد در اين روش دانش آموزان به صورت منفعلانه عمل مي كنند .
اين رويكرد درست مخالف روش يادگيري مشاركتي است و يادگيري مشاركتي يكي از الگوهاي نوين يادگيري و ياددهي است كه مي‌تواند محيط آموزشي را به گونه‌اي سازمان دهد كه هم بر توانش شناختي و هم بر ويژگيهاي عاطفي فراگيران تاثيرات مثبت و سازنده‌اي بر جاي بگذارد .
اسلاوين ( 1991) به شواهدي اشاره كرده است كه نشان مي‌دهد روش يادگيري مشاركتي روابط بين دانش آموزان نژادهاي مختلف را در كلاسهاي مختلف بهبود مي‌بخشد . همچنين اين روش موجب بالا رفتن سطح عزت نفس و ساير ويژگيهاي عاطفي مثبت در دانش آموزان مي‌شود .( سيف ، 1380)
حال با توجه به نقش موثر يادگيري مشاركتي در فرايند ياددهي – يادگيري و همچنين درس علوم ، در اينكه چه روشي باعث يادگيري بهتر دانش آموزان مي شود و آنها را وادار به فكر كردن مي كند ، اين مساله براي ما مطرح مي‌شودكه به بررسي و مقايسه دو الگوي تدريس مشاركتي و انفرادي به منظور استفاده از راهكارهاي مناسب در جهت بهبود فرايند ياددهي و يادگيري و افزايش مشاركت در بين دانش آموزان بپردازيم .
فهرست مطالب:
چکیده
فصل اول
مقدمه
بیان مسئله
اهمیت و ضرورت تحقیق
فصل دوم
ادبیات پژوهش
یادگیری چیست ؟
الف ) یادگیری رفتار گرایان
ب) یادگیری از دیدگاه شناخت گرایان
۳) یادگیری از دیدگاه فراشناخت
سیر تحول برنامه‌های درسی علوم درجهان
از سال ۱۸۶۰ تا ۱۹۲۰
از سال ۱۹۲۰ تا ۱۹۵۷
از سال ۱۹۸۰ تا ۲۰۰۰
برنامه ریزی و آموزش علوم در قرن بیست و یکم
برنامه درسی
خصوصیات یک برنامه مطلوب
سواد علمی – فناورانه
ویژگیهای سواد علمی فناورانه
شرط های لازم برای تحقق یادگیری مادام العمر
روشهای فعال تدریس
تعریف تدریس
اهمیت روشهای فعال تدریس
بررسی چند روش تدریس فعال
روش بارش مغزی یا طوفان فکری
روش مباحثه‌ای (بحث گروهی )
برخی از مزایای روش مباحثه‌ای
مراحل اجرای روش بحث گروهی
مرحله اول : انتخاب موضوع بحث
مرحله دوم : یافتن زمینه مشترک برای بحث
مرحله سوم : بیان هدفهای آموزشی – یادگیری بحث
مرحله چهارم : هدایت جریان بحث و گفتگوی اصلی
مرحله پنجم : نتیجه‌گیری و اعلام مفاهیم مشترک و مورد توافق
است . (دست آوردها )
روش مکاشفه‌ای ( اکتشافی )
ویژگیهای روش تدریس مکاشفه‌ای ( اکتشافی )
برخی از امتیازهای این روش
محدودیت‌های این روش
مبانی گزینش الگوهای تدریس
بررسی چند نمونه از الگوهای تدریس
الگوی تدریس یادگیری بازی نقش
مفاهیم اساسی الگوی تدریس بازی نقش
مراحل اجرای الگوی تدریس بازی نقش
مرحله نخست – آماده کرده گروه
مرحله دوم – انتخاب شرکت کنندگان بازی نقش
مرحله سوم – صحنه آرای
مرحله چهارم – آماده کردن تماشاگران
مرحله پنجم – اجرای بازی
مرحله ششم – بحث و ارزشیابی
مرحله هفتم – اجرای دوباره بازی نقش
مرحله هشتم – بحث و ارزشیابی
مرحله نهم – تعمیم وارایه ثبات به موقعیت‌ها و کسان دیگر
الگوی تدریس پیش سازماندهنده
مفاهیم اساسی الگوی تدریس پیش سازماندهنده
مراحل اجرای الگوی تدریس سازمان دهنده
مرحله نخست : ارایه پیشین سازمان دهنده
مرحله دوم :ارایه موادیادگیری یا مطلب درسی
مرحله سوم – استحکام بخشیدن سازمان یا ساخت شناختی
الگوی تدریس یادگیری از طریق همیاری
ب: یادگیری انفرادی
ج : یادگیری مشارکتی ( یادگیری از طریق همیاری )
یادگیری مشارکتی
مزایای یادگیری مشارکتی
نحوه استفاده از یادگیری مشارکتی
فواید یادگیری مشارکتی
مزیت‌های کار مشارکتی
فواید یادگیری مشارکتی
تبیین یادگیری مشارکتی
مشخصات روش یادگیر مشارکتی
موفقیت‌های تحصیلی حاصل از همیاری در یادگیری
برتری یادگیری همیاری بر یادگیری رقابتی و انفرادی
وظایف مهم در روش همیاری
محاسن
محدودیت‌ها
فنون اجرایی در الگوی مبتنی بر روش یادگیری مشارکتی
روشی دیگر در اجرای یادگیری مشارکتی
سازماندهی یادگیری مشارکتی
نحوه آرایش فکری محیط کلاس و تاثیر آن بر عملکرد دانش آموزان
در یادگیری مشارکتی
الف) پژوهشها در ایران
ب) پژوهش درخارج از ایران
فصل سوم
فصل چهارم
تحلیل توصیفی
تحلیل استنباطی
فصل پنجم
بحث و نتیجه گیری
هدف های تحقیق
فرضیه های تحقیق
تعاریف نظری
تعاریف عملیاتی
جامعه آماری
منابع و مأخذ:
منابع فارسي:
- آقازاده، محرم، (1384)، ساختار يادگيري از طريق همياري، نشريه رشد تکنولوژي آموزشي
- آقازاده، محرم، 1384)، راهنمايي نوين تدريس، انتشارات آييز (بعد از اين قسمت يک مورد ديگر در صحنه آخر وجود دارد)، اسکات، جوانا و همکاران (1385). يادگيري مشارکتي، ترجمه محمد اميني و منصور مرعشي، انتشارات مدرسه، چاپ چهارم.
- اديب نيا، اسد (1383) بررسي موانع اجرايي روش هاي تدريس فعال در مدارس ابتدايي شهر تهران، طرح پژوهشي، موسسه پژوهشي و برنامه ريزي درسي و نوآوري هاي آموزشي.
- اديب بنا، اسد (1385) روشهاي تدريس پيشرفته، جزوه درسي، تهران
- اديب نيا، اسد (1386) روشها و فنون تدريس علوم تجربي در دوره ابتدايي، جزوه درسي، تهران
- اليس، سوزان و والن، سوزان. «1382. (آشنايي با يادگيري از طريق همياري». (چاپ هفتم)، ترجمه طاهره رستگار و مجيد ملکان.
- ايوبي، حسن (1377). «مقايسه يادگيري مشارکتي و يادگيري سنتي (متداول) بر پيشرفت تحصيلي و حرمت خود دانش آموزان دختر پايه سوم متوسطه رشته علوم انساني». پايان نامه کار شناسي ارشد دانشگاه علامه طباطبائي.
- امين فر، مرتضي (1378) . جزوه درسي.
- با تواني آخوره، مرتضي (1385). «بررسي اثر بخشي روش يادگيري مشارکتي (الگوي جيگ ساو) بر يادگيري خود تنظيم و پيشرفت يادگيري در درس تاريخ دانش آموزان سال سوم، دوره متوسطه شهرستان نجف آباد»، پايان نامه ارشيدي
- بديع چراغي، علي (1380) «اثر بخشي روش مطالعه مشارکتي و پرسيدن دوجانبه بر درک مطلب و يادداري و انتقال يادگيري دانش آموزش پايه دوم راهنمايي». دانشگاه علامه طباطبائي
- بنتهام، سوزان (1384). روانشناسي تربيتي، ترجمه اسماعيل بيابانگرد و علي نعمتي، انتشارات رشد، چاپ اول.
- بلوم، س بنجامين «ويژگي هاي آدمي و يادگيري آموزشگاهي»، ترجمه علي اکبر نيمي (1374). چاپ دوم، مرکز نشر دانشگاهي تهران
- پاکيزه علي (1376). «بررسي تأثير يادگيري مشارکتي بر عملکرد تحصيلي و خود پنداره دانشجويان». پايان نامه کارشناسي ارشد دانشگاه شيراز.
- تجربه کار، مهشيد (1379). «تأثير تقويت گروهي و فردي در يادگيري مشارکتي و پيشرفت تحصيلي درس زبان انگليسي دانش آموزان دختر پايه سوم راهنمايي شهرستان کرمان » پايان نامه کارشناسي ارشد دانشگاه علامه طباطبايي.
- زواران حسين، محسن (1384). «تأثير تقويت گروهي و فردي در يادگيري مشارکتي و پيشرفت تحصيلي درس زبان انگليسي دانش آموزان دختر پايه سوم راهنمايي شهرستان کرمان » پايان نامه کارشناسي ارشد دانشگاه علامه طباطبايي.
- جويس، بروس، ويل ، مارشا و کالهون، اميلي(1380). الگوهاي تدريس 2000، ترجمه محمد رضا بهرنگي، نشر کمال تربيت، چاپ اول.
- تلخابي، محمد (1384)، پايه هاي فرهنگي يادگيري مشارکتي، مجله رشد تکنولوژي آموزش
- حيدر تبار، محلي الدين ، (1385)، جور چين همياري براي يادگيري، نشريه رشد معلم، مسلسل 176
- سيف، علي اکبر (1380). روانشناسي پرورشي، روانشناسي يادگيري و آموزش، انتشارات آگاه، چاپ هشتم.
- سيف، علي اکبر (1379)، روانشناسي پرورشي (روانشناسي آموزش و يادگيري) چاپ سوم، تهران، انتشارات آگاه .
- شعباني، حسن (1382). روش تدريس پيشرفته (آموزش مهارتها و راهبردهاي تفکر)، انتشارات سمت، چاپ اول
- شعباني، حسن (1382). مهارتهاي آموزشي (روشها و فنون تدريس)، انتشارات سمت.
- شعباني، حسن (1383). چالشها و رويکردهاي عصر اطلاعات و ضرورت تحول در ساختار و فرايند اجراي برنامه هاي درسي آموزش عالي، انتشارات انجمن برنامه ريزي درسي ايران، چاپ اول.
- شعاري نژاد، علي اکبر (1374). مباني روان شناختي تربيت. تهران: انتشارات علمي، فرهنگي
- صادقي، عليرضا (1385)، چگونه معلمي حرفه اي باشيم به مجله رشد تکنولوژي آموزشي،
- صفوي، امان الله (1382). روشها، فنون و الگوهاي تدريس ، انتشارات سمت، چاپ اول
- صفوي، امان الله (1365) کلياتي درباره آموزش علوم، فصلنامه تعليم و تربيت.
- علي عسگري، مجيد (1384). ضرورت توجه به يادگيري مشارکتي در برنامه درسي، خبرنامه داخلي انجمن برنامه ريزي درسي ايران، سال سوم، شماره 7
- فتحي و اجارگاه، کورش، (1381)، اصول برنامه ريزي درسي، تهران، انتشارات ايران زمين
- فضلي خاني، منوچهر (1380) راهنماي عملي يادگيري مشارکتي و فعال، تهران : انتشارات مدرسه .
- قاضي، منيره (1383) بررسي تاثير آموزش کاوشگري در درس علوم تجربي بر پرورش خلاقيت پيشرفت تحصيلي دانش آموزان سال دوم راهنمايي شهرستان گنبد کاووس، پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشکده روانشناسي و علوم تربيتي، دانشگاه علامه طباطبائي
- قرباني، لطيف (1380). «مقايسه تأثير يادگيري مشارکتي با يادگيري سنتي بر پيشرفت تحصيلي درس زبان انگليسي پايه سوم راهنمايي در منطقه انزلي، شهرستان اروميه»، پايان نامه کارشناسي ارشد رشته برنامه ريزي دانشگاه علامع طباطبايي.
- کرامتي، محمدرضا(1381). مطالعه تأثير يادگيري مشارکتي بر رشد مهارتهاي اجتماعي و پيشرفت تحصيلي رياضي، سازمان پژوهش و برنامه ريزي آموزشي، وزارت آموزش و پرورش
- کرامتي، محمد رضا (1384). نگاهي نو و متفاوت به رويکرد يادگيري مشارکتي، انتشارات فرا انگيزش، چاپ دوم.
- کنعاني، پهناز (1378). مقايسه تاثير يادگيري مشارکتي با يادگيري سنتي بر پيشرفت تحصيلي درس زبان انگليسي پايه سوم راهنمايي در منطقه
- چيج، نيتسال و برلايبنر، ديويدسي (1378). روانشناسي تربيتي، ترجمه حسين لطف آبادي، انتشارات پاژ.
- شايخ، فريده (1381). ديدگاههاي نو در برنامه ريزي آموزشي، انتشارات سمت، چاپ سوم.
- ملکي، حسن (1382). برنامه ريزي درسي، راهنماي عمل، نشر پيام انديشه، چاپ پنجم
- ملکي، حسني (1382). رويکرد تلفيقي به برنامه هاي درسي، انتشارات انجمن اوليا و مربيان . چاپ اول.
- ملکي، حسن (1382). مباني برنامه درسي آموزش متوسطه، انتشارات سمت، چاپ سوم.
- نظري صارم، يحيي (1374). کاربرد روش تدريس فعال و مقايسه آن با روش هاي سنتي شهرستان اسدآباد. پايان نامه کارشناسي ارشد. دانشگاه علامه طباطبايي.
- نلسون، آنابل (1381). طراحي برنامه درسي، ترجمه يوسف رضا پور. انتشارات سمت، چاپ دوم.
- نوروزي، داريوش، (1376)، روشها و فنون تدريس، انتشارات پيام نور.
- نوروزي، داريوش . آقازاده، احمد و عزت خواه، کريم (1382). روشها و فنون تدريس (رشته علوم تربيتي). تهران : دانشگاه پيام نور
- يار محمديان، محمد حسين (1377). اصول برنامه ريزي درس، انتشارات يادواره کتاب، چاپ دوم.
- مهر محمدي، محمود (1379). بازانديشي فرايند يادهي – يادگيري و تربيت معلم، انتشارات مدرسه، چاپ اول.
- مهر محمدي، محمود (1385) ساخت و سازگرايي ديالکتيکي و ارائه چارچوب نظري مبتني بر آن، براي آموزش علوم تجزي، فصلنامه برنامه درسي ايران، سال اول، شماره 2.
- آذري ، محبوبه (1379)، مقايسه تاثير روش تدريس پيس سازماندهنده و روش تدريس مشارکتي در يادگيري و يادداري درس ادبيات فارسي دانش آموزان دختر سال سوم دبيرستان شهرستان بابل، پايان نامه کارشناسي ارشد دانشگاه آزاد بابلسر.
- يزداني، فضل الله، (1373) بررسي اثرات پيش سازماندهنده و هدفهاي رفتاري بر تسهيل يادگيري و کاهش فراموني مطالب درسي دبيرستانهاي پسرانه شهرستان اصفهان پايان نامه کارشناسي ارشد، دانشگاه علامه طباطبائي.
- غفوريان، محبوبه، عوامل موثر بر تدريس.
منابع انگليسي:
- Barkcey , Elizabethf , cross, k.patricia, Major. Claive Howell (2005) collaborative leavning Thehnigues. USA. Bass. First Edition.
- Cooperative Learning , online , http://www.home.capecod.net/tpanitz
- Cooperative Learning, oncine, http://www.edtech. Kennesaw.edu/intech/cooperative Learning. Htm.
- Felder, Richard , Brent, Rebecca (1999) cooperative Leaning in Thechnical courses: procedures, pitfalls , and payoffs, Carolina university, work supported by National Science foundation Division of und ergraduate Education Grant DUE-9359379.
- Flowers, Jamesc, Ritz. John M(1994) cooperative Learning in Technology Education , old Dominion university, Monograpn 13.
- Gillies , Robyn M,Ashman, Adrianf , (2003). The social and htellectual outcomes of Leaning Gropsoby Rouledge falmer, London EC 49433
- Jacobs , Ceorge M, Power, Michael A,Inn, Lohwah (2002).the Teachers sourc e book for cooperative Lerning. USA,corwinpress , Inc.
- Johnson, David W,Johnson, Rogert (1991) an overview of cooperative Learning , Qriginally published: J.Thousahd, A.villa and A.Wevin (Eds), creativity and collatorative Leamning, Brookes press, Baltimor
- Johnson, David w,Jthnson, Rogert(2006). The cooperative Learning center at university of Minnesota, http://www.co-operetion.org.
- Johnson, Davidw& thers(1992). Coopavtive Learning: Increasing college faculty Instructional Productity. ERIC Digest, http://www.ercdigests.org/1992-2-coopartive.htm
- Johnson, Davidw& .thers(2007). WHAT is cooper ATive Learning? Available: thhp://www.ntlf.com/htm1/Lib/bib/82-2dig.htm.
- Hirest, A.Lois and slavik, chersty, (2005), cooperative approaohes to Langage Learning, fridy, January 28,2005
- Hibrank , mary (2000) why inguiry-tased teaching and Learning in the Primery schience classroom. http//www.biology.nuke.Edu
- Harlen , wynne (1996) science education in primary. P705 H.uston, TX: Gulf putsishiug
- Katrina , Buchanan (1992). Learning strategies& Resources (LSR). Center for the Advacement of Learning. http://Muskingum.edu/home/cal/Isr.htm1.
- Millis, Barbara J (2002) .Enhanching Learning and More!- Through cooperative Learning, U.S.Air force Academy, IDEA PAPER#38.
- On wuebuzie , A.(2002).Relationship between Peer orientation and achievement cooperative learning- bused research… , Kournal of Educatioal Research, 94.
- Panitz & slavin, R(1996), cooperative Leavning, http://www.thirteen.org/edonline/concept 2class/month5/expplorsub1.htmI.
- Slavin, R&. theres (1995). Cooperative learning, Elements of successful cooperative learning. http://www.Cde.
- Solmon, M.S & others (2001). Cooperative Learning. Available: http://www.coe.uga/epitt/colohtm
- Walker, Tileston Donna(2004). What Eevery Theacher Skould know about classroom Management and discipline, California, corwin press.
- Wendy Jolliffe (2007). Cooperative Learning in the classroom. Putting it int. practice. First published 2007.