بررسی و شناخت عوامل مؤثر در گرايش نوجوانان به فرهنگ بيگانه بين دانش آموزان دختر و پسر دوره دبيرستان

نوع فایل  word
قابل ویرایش 80 صفحه

چکیده:
گرایش به فرهنگ بیگانه ، اكنون به عنوان یك معضل اجتماعی، فرهنگی، سیاسی، در آمده است. تحقیقات نشان داده اند كه در این گرایش عوامل متعددی نقش دارند.
تحقیق حاضر به منظور بررسی عوامل گرایش نوجوانان دبیرستانهای شهر تهران به فرهنگ بیگانه انجام شده است. برای اجرای این تحقیق، ابتدا بر اساس روش لیكرت ، مقیاسی به منظور سنجش نگرش به فرهنگ بیگانه ساخته شد، سپس براساس مطالعات نظری، پرسشنامه عوامل تهیه گردید. پرسشنامه و مقیاس مزبور، همزمان بر روی 400 نفر از دانش آموزان دختر و پسر دبیرستانهای شهر تهران اجرا شد. پس از جمع آوری یافته ها و تجزیه و تحلیل آنها، بطور خلاصه نتایج زیربدست آمد:
جنسیت در نگرش نوجوانان دختر و پسر به فرهنگ بیگانه اثر ندارد. وضعیت اعتقادی نوجوانان وخانواده ی آنها و شیوه ی تربیتی، در نگرش آنان به فرهنگ بیگانه مؤثر است. رسانه های گروهی در نگرش پسران بی تاثیر، ولی در دختران اثر دارد. چگونگی گذران اوقات فراغت ، وضع اقتصادی خانواده، در نگرش دختران به فرهنگ بیگانه مؤثر ولی در پسران بی تاثیر است. سن در نگرش نوجوانان مؤثر نیست. موقعیت محلی دبیرستانهای نواحی مختلف، در نگرش دانش آموزان دختر به فرهنگ بیگانه تاثیر دارد، اما در نگرش پسران، بی اثر است.
نتایج پژوهش حاضر، عوامل تربیتی، فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی را بر نگرش نوجوانان به فرهنگ بیگانه تایید می‎كند.

مقدمه:
«خروج از فرهنگ بدآموز غربی و نفوذ و جایگزین فرهنگ آموزنده اسلامی- ملی و انقلاب فرهنگی در تمام زمینه ها و درسطح كشور، آنچنان محتاج تلاش و كوشش است كه برای تحقق آن سالیان دراز باید زحمت كشید و با نفوذ عمیق و ریشه دار غرب مبارزه كرد»
(امام خمینی (ره)، صحیفه نور، 19/9/63)
فرهنگ محصول پیشرفته و پیچیده عقل وذهن انسان فرآورده نیروی خلاقیت و آفرینندگی و «تفكر انتزاعی» و ادراك و یادگیری است فرهنگ كلید ارتباط عمیق و ثمربخش و حیات آفرین هم ه آدمیان ، همه علماء و دانشمندان همه مخترعان و همه مختصصان و همگان و همگان است برای برقراری ارتباط با زندگی، جامعه ، با والدین، فرزند، همسر، با دوست، با استاد و معلم و مربی، با هستی ، با دیگران حتی خود. لذا اگر فرهنگ حذف شود و اگر هركس از فرهنگ و تحلی فرهنگی، محروم شود همانند گل و گیاهی خواهد بود كه از نور آفتاب و آب به عنوان مایه حیات دور مانده است. گل و گیاه بدون آب و روشنایی، یعنی هیچ، یعنی تهیه شده از خود مساله ی گرایش به فرهنگ بیگانه امروزه افكار عده زیادی را در كشورهای مختلف جهان به خود مشغول كرده است. و هم اكنون در بعضی از كشورها به عنوان یك معضل فرهنگی، اجتماعی و سیاسی، در آمده است. دانشمندان علوم روان شناسی و ترتبیتی و علوم اجتماعی، رهبران جوامع، والدین، بیان و معلمان، هر كدام از جهتی علاقمند به شناخت علت ها و عامل های ایجاد كننده این مساله هستند. در كشور ما سابقه این مساله به گذشته اهی بسیار دور بر میگردد. ولی شدت مساله ی گرایش به فرهنگ بیگانه به آغاز مشروطیت و تاسیس دار الفنون و موسسات دیگر غربی برمی گردد.
پس از پیروزی انقلاب شكوهمند اسلامی ، استكبار جهانی به سركردگی امریكا، مبارزات جدی و سازمان یافته خود را به اشكال گوناگون، از قبیل محاصره اقتصادی جنگ تحمیلی عراق علیه ایران و نیز حمله و هجوم تمام عیار فرهنگی، بر علیه انقلاب اسلامی و ارزشهای معنوی آن آغاز كرده است، و ثمره این شبیخون فرهنگی را در احیای فرنگی مآبی، گرایش به ارزشهای غیراسلامی و غیرمعنوی و … در بین افراد جامعه اسلامیمان، شاهد هستیم.
بنابراین، در برخورد با مساله ی گرایش به فرهنگ بیگانه، علمای روان شناسی تربیتی و اجتماعی باید از راه حلهای مناسب و سازنده ای را به منظور پیشگیری و ایمن سازی ارائه نمایند، و به تدریج فرهنگ اسلامی - ملی را جانشین فرهنگ بیگانه كرده، از صدمات آن بر قشر فعال و آسیب پذیر جامعه، یعنی نوجوانان و جوانان جلوگیری كنند زیرا از جمله پیامدهای گرایش به فرهنگ بیگانه ، فاجعه غربزدگی و بی هویتی نوجوانان است كه در جوامع شرقی به صورت های مختلف در قرنهای اخیر، بروز و ظهور كرده است.
بنابراین قبل از هر چیز باید دامنه تحقیقات و مطالعات در این زمینه، افزایش یابد، زیرا با كمال تاسف باید گفته شود كه تحقیق در این زمینه سابقه چندانی ندارد، و علی رغم اهمیت مساله، فعالیتهایی كه در این رابطه قبل از انقلاب انجام شده است، هر چند ظاهران علمی اند ولی ترجمه كتابهای غربی بوده و راه حلهای جوامع غربی را دارند و یا متناسب بافت فرهنگی اجتماعی زمان طاغوت می باشند.
پس از انقلاب اسلامی نیز، كمتر تحقیق جامعی درباره مسایل و مشكلات نوجوانان و جوانان مخصوصاً در بعد فكری و فرهنگی انجام گرفته است. و حال آكه مساله گرایش به فرهنگ بیگانه و تهاجم فرهنگی، اكنون بعد سیاسی نیز پیدا كرده است، و تا آنجا كه ما به تحقیقات انجام شده دست یافته ایم، تا كنون سه تحقیق در این زمینه انجام شده است محدود بودن تعداد پژوهشها موید آنست كه باید تحقیقهای متعددی در این زمینه صورت گیرد، تحقییق حاضر نیز در راستای این منظور انجام شده است.

بیان مساله:
مادر عصر انقلاب ارتباطات قرار داریم ، عصری كه در آن «دهكده جهانی مك لوهان » ، تحقق یافته است. امروزه برخلاف گذشته، وقتی حادثه ای اتفاق می افتد، انعكاس و حوزه انتشار آن به محل وقوع حادثه محدود نیست. بلكه فراگیر و جهانی است و نتایج «دهكده جهانی» كوچك شدن دنیا و پیدایش تعلق جهانی داده های خبری و حوزه انتشار و پیدایش همسایگی در بین ملتها، مانند همسایه های دیوار به دیوار است. به علت تماس مستقیم و غیرمستقیم افراد جوامهع مختلف انسانها به سادگی در برابر الگوهای فرهنگی مختلف قرار می گیرند.
در عصر امواج، فرهنگ ها و ارزشها، به جای حمل به وسیله كتابها و نشریات سوار بر امواج در اختیار بشر قرار می گیرند. امواجی كه بدون وقفه وبدون هیچ اذنی مرزهای جغرافیایی و كشوری و خانوادگی را در هم می شكنند و به درون زندگی انسانها وارد می‎شوند و بسته بودن مرزهای كشور، و دربهای منازل مانع و رادعی برای ورود به درون و اندرون خانه ها محسوب نمی‎شود.
(نامه فرهنگ شماره 1-1369) و (رفیع، 1373)
مك لوهان می گوید:
« این تلویزیون است … این رادیو است … كه ماره به دوران قبیله نشینی باز می گرداند. یك قبیله بزرگ جهانی … آنها بار دیگر تمام مرزها را تغییر داده اند این دهكده جهانی من است»
(رشید پور، 1352، ص 135)
پیش بینی مك لوهان جالب است زیرا او در زمانی از دهكده جهانی صحبت كرده است كه هنوز ماهواره وجود نداشته است.
در عصر انقلاب ارتباطات و حاكمیت ماهواره قدرتهای برتر اقتصادی و تكنولوژی فرهنگ خود را به سراسر دنیا انتقال می دهند. « در حال حاضر آرایش كلی ارتباطات در سطح جهانی و وسایل تكنولوژیكی توزیع كننده این اطلاعات با خود ارزشها و آداب و رسوم و نهادهای فرهنگ مسلط غربی را توزیع می كننند».
(نامه فرهنگ شماره 1، 1369، ص 12)
و چون یكی از راههای حصول الگوهای رفتاری، یادگیری مشاهده ای است و نیز یكی از ویژگیهای مهم نوجوانان، الگوجویی است، نقش الگوهای ارائه شده از اهمیت ویژه ای برخوردار می‎شود و در شخصیت و فرهنگ نوجوانان و جوانان تاثیرات مهمی می گذارد.
حال اگر فرهنگ و الگوهای فرهنگی ارائه شده، توسط امواج ماهواره ای رادیویی و تلویزیونی، با ارزشها و الگوهای فرهنگ خودی تضاد داشته باشند و در جامعه نیز خلاء فرهنگی وجو داشته باشد و ارزشهای حاكم بر جامعه نیز با ارزشهای اسلامی - ملی، هماهنگی نداشته باشند، این عوامل موجب تعارض و سردرگمی افراد جامعه به ویژه نوجوانان و جوانان گشته، زمینه فرهنگ پذیری و تحول فرهنگی و گرایش به فرهنگ بیگانه و غربگرایی فراهم گشته كه در صورت تشدید آن، به بیگانگی از خود و غربزدگی منجر می گردد.

فهرست مطالب:
چكیده
تشكر و قدر دانی
تقدیم
فصل اول: مقدمه
1-1- بیان مساله
2-1- اهداف تحقیق
3-1- اهمیت مساله
4-1- تعاریف اصلاحات مهم
5-1- تعریف عملیاتی اصلاحات
6-1- خلاصه
فصل دوم: پیشینه تحقیق
پیشگفتار
1- تعریف، ابعاد و اجزای نگرش
2- مقایسه بین نگرش و مفاهیم مشابه
3- تاریخچه گرایش به فرهنگ بیگانه در كشورهای اسلامی
3-1- دوره غربگرایی در كشورهای اسلامی
الف- دوره غربگرایی در تركیه
ب- دوره غربگرایی و غربزدگی در مصر
ج- دوره غربگرایی در ایران
4- دوره غربزدگی
الف- دوره غربزدگی در تركیه
ب- دوره غربزدگی در ایران (رضا شاه، محمدرضا شاه) و اقدامات آنها
5- دوره نهضت بازگشت به خویشتن
نهضت بازگشت به اسلام در بعضی از كشورهای اسلامی
نهضت بازگشت به اسلام در تركیه
نهضت بازگشت به اسلام در ایران
آثار و پیامدهای گرایش به فرهنگ بیگانه
ریشه ها و زمینه های گرایش به فرهنگ بیگانه
نیازها و ویژگیهای نوجوانا
ویژگیهای نوجوانان
تاثیرات محیط اجتماعی در رشد و شخصیت
تاثیر دوستان و همسالان بر رفتار نوجوانان