بررسی تأثير ميزان تحصيلات بر ملاكهای ازدواج در بين دانشجويان

نوع فایل word
قابل ویرایش 170 صفحه

چکیده:
از آنجایی كه بررسی و شناخت ملاكهای همسرگزینی موجبات تشكیل خانواده سالم را برای جوانان در آستانه ازدواج فراهم می سازد، بسیار حائز اهمیت است.
لذا در این پژوهش سعی شده به مهم ترین ملاكهایی كه در همسرگزینی افراد تحصیل كرده نقش دارند اشاره گردیده و میزان تأثیرگذاری هر یك از این عوامل در امر ازدواج بررسی و شناخته شود. در این راستا، هدف تحقیق "بررسی میزان تأثیر پذیری ملاكهای ازدواج از میزان تحصیلات (دانشگاهی) است".
چارچوب تئوریك این بررسی را دیدگاههای همسان همسری، مجاورت مكانی و تئوری مبادله تشكیل میدهند ، بر اساس این تئوریها فرضیاتی مطرح و به معرض آزمون گذارده شده اند. در این پژوهش بواسطه ویژگی موضوع مورد مطالعه از روش "پیمایش" بعنوان یك روش تحقیق مناسب این قبیل تحقیقات استفاده شده و ابزار گردآوری اطلاعات نیز پرسشنامه می باشد، كه در بین یك نمونه (196) نفری از دانشجویان کارشناسی ترم اول و دانشجویان مقطع کارشناسی ارشد دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن (در پاییز 84) توزیع و پس از تكمیل جمع آوری گردید. تجزیه و تحلیل داده ها به روش مقایسه ای و با استفاده از آزمون "t" استیودنت صورت گرفت.
نتایج نهایی تحقیق نشان داد كه ، از بین هفت فرضیه مطرح شده، صرفاً فرضیه های همگنی سنی و همگنی تحصیلی با میزان تحصیلات در امر ازدواج رابطه معنی داری دارند. بدین معنی كه جوانان تحصیل كرده (در جامعه آماری دانشجویان) گرایش بیشتری به ازدواج با كسانی را دارند كه از نظر تحصیلات و سن مشابه آنان باشند. ولی ملاكهای زیبایی ظاهری، اصالت خانواده و رفاه مادی هر چند از نظر دانشجویان مورد بررسی اهمیت زیادی در امر ازدواج دارند، امّا متأثر از متغیر تحصیل نمی باشند، و ملاكهای قومیت و اعتقاد دینی نیز صرف نظر از میزان تحصیلات، در حد متوسط مورد توجه دانشجویان جامعه آماری بوده است.

مقدمه:
نهاد خانواده با قدمتی دیرینه و تاریخی دیر پا از چنان اعتبار و اهمیتی برخوردار است كه هیچ نهادی در طول اعصار به مانند آن نقش تعیین كننده ای را در اجتماع بشری نداشته است . تشكیل خانواده در تمام ادوار به شكل های متفاوت و با ویژگی های خاص تا به امروز وجود داشته ، ضمن اینكه با تغییر و تطور بسیار نیز مواجه بوده و موجودیت خود را حفظ كرده است و به عنوان اقدامی حیاتی مهم و تعیین كننده در زندگی آتی محسوب می شود.
" خانواده بعنوان نهاد اصلی بدلایل مختلف همواره در مركز بحث های جامعه شناسی قرار داشته و دارد از جمله :
- از یك طرف بررسی روابط فرد و جامعه : چنانچه می دانیم مسئله اجتماعی شدن
" (Socialization) " و فرهنگ پذیری" (Acculturation)" بدون توجه به پرورش اساسی فرد در خانواده و انتقال فرهنگ جامعه به اعضاء و بطور كلی روابط متقابل فرهنگ و شخصیت كه خاصه از طریق شكل گیری شخصیت انسان انجام می پذیرد امری تقریباً محال و غیر قابل حصول خواهد بود.
- از طرف دیگر ساخت خانواده و نظام اجتماعی در مقیاس وسیع بر روی ساخت كل جامعه تأثیر می گذارد و در واقع ساخت جامعه ( بخصوص جوامع ابتدایی) تابعی از ساخت خانواده و نظام خویشاوندی است. شاید بهمین دلیل مردم شناسان معروفی، چون رادكلیف براون و مالینوفسكی و جامعه شناسانی چون دوركیم و پارسونز بخش قابل ملاحظه ای از مباحث مورد نظر خود را به نظام خانواده و خویشاوندی اختصاص داده اند" . ( سیف 1368، 6-5)
در مباحث جامعه شناسی خانواده، علیرغم تمامی تفاوتها و اختلاف نظرهائیكه در مورد خانواده وجود دارد، دو وجه مشترك نیز دیده می شود :
"الف : خانواده گروه كوچكی است كه ویژگی اساسی و غیر قابل تفكیك آن « صمیمیت » است.
ب : اجتماعی كردن نسل آینده جزء بدیهی ترین ، اساسی ترین و اصلی ترین وظایف آن می باشد.
"( باوم ، 1367،147) وظایف ،‌كاركرد و اهمیت خانواده چیزی نیست كه بتوان در آن تردید نمود هر چند نباید از خاطر برد كه عوامل متفاوت ، بسیاری از كاركردهای خانواده را نسبت به گذشته كاهش داده اما اینها به معنای تضعیف قطعی خانواده و یا امحای آن نیست بسیاری از اندیشمندان جهان امروز علیرغم این نظریات بدبینانه ، از دگرگونی خانواده ، نوسازی آن و پیدایی پایگاههای جدید سخن می رانند
"( ساروخانی،1370، 7 ) ازدواج (Marriage) و همسرگزینی (mate selection) بعنوان نقطه آغازین تشكیل نهاد اجتماعی خانواده از اهمیت بسزا و پر ارزشی برخوردار است كه نه صرفاً از جنبه زیست شناختی آن ، بلكه در یك سلسه روابط اجتماعی در هر جامعه با ویژگیهای خاص آن جامعه مورد بررسی قرار می گیرد.
در بین ملل مختلف دنیا ازدواج بعنوان یك امر مسلم و ضروری در حیات اجتماعی مطرح می شود این ضرورت و نیاز بدلیل ایجاد پیوندهای پایدار در جهت حفظ و تداوم كاركردهای خانواده و خویشاوندی حائز اهمیت است .
ازدواج در میان ملت های گوناگون دنیا از ساخت خانواده و نظام خویشاوندی و فرهنگ جامعه متأثر
است و به این لحاظ كاركردهای مترتب بر آن با توجه به این اصل شكل گرفته و در جهت حفظ و تقویت ساختار كلی نظام اجتماعی عمل می نماید.
ازدواج در وهله اول ممكن است امری شخصی و خصوصی تلقی شود اما واقعیت آن است كه كمتر حوزه ای از حیات انسانی یافت می شود كه روابط بین فرد و جامعه در آن چنین تحت انتظام هنجاری قرار گرفته باشد.
تحولات زیستی ازدواج در همه جوامع یكسان و مشابه است اما از نظر شیوه های مجاز و مشروع رفتار جنسی و خانوادگی تفاوتهای چشمیگیری بین آنها وجود دارد. جامعه همواره كوشیده است با اعمال ممنوعیت ها و محدودیتهایی چند از ازدواج آزاد فرزندانش جلوگیری نماید. گرچه ممكن است افراد بهنگام انتخاب شریك زندگی خود احساس كنند كه آزادانه دست به انتخاب می زنند اما آنها در واقع بطور ناخودآگاه از الگوها و قواعد بسیار دقیق و پیچیده پیروی می كنند . این قواعد و الگوها در طی تاریخ شیوه های متعدد و متنوعی را در امر همسر گزینی بیاد می آورد. اسارت و یغمابری زن ، خریداری یا مبادله او زناشویی های داد و ستدی، مبادله دو نامزد، مبادله خواهران با همدیگر، اهدای دختر به یك طایفه یا قبیله در برابر وقوع قتلی تحت عنوان " خون بس" نامزد كردن در كودكی ، لویرات (leviral)
( اجبار مرد به ازدواج با بیوه برادر خود ) و سررات (Sororat) ( اجبار زن به ازدواج با شوهر خواهر خود بهنگام مرگ خواهر)" (شهابی،1371،52) ویژگی غالب شیوه های همسر گزینی یاد شده عدم توجه به احساسات شخصی و بی اعتنایی به آزادیهای طرفین ازدواج است. برخی از این شیوه ها گرچه ممكن است در بعضی از جوامع همچنان رواج داشته باشد، اما شیوه مسلط و غالب همسر گزینی محسوب نمی شود.
حال این سوال مطرح است كه :
در عصری كه خواست و اراده طرفین ازدواج اهمیت بیشتری یافته و وصلت های تجویزی جای خود را به وصلت های ترجیحی داده اند هنجارهای اصلی گزینش همسر كدامند؟
دوركیم جامعه شناس فرانسوی ازدواج را نهادی اجتماعی می داند كه بواسطه عوامل اجتماعی پدید
می آید و با تغییر عوامل و ساختار اجتماعی ساخت آن دگرگون می شود( نوذرپور ، 1371 ، 60) از نظر لوی اشتراوس نیز« هیچگونه نهاد یا شكل زندگی اجتماعی كه به غریزه زیستی محدود باشد یافت
نمی شود. خصوصیات بشر این است كه به فرضیات و معلومات نظم و سامان می بخشد نه آن كه از فرضیات و گرایشهای باصطلاح غریزی تبعیت كند.» همچنین اشترواس معتقد است: " بشر ابتدایی روی غریزه جنسی خویش اولین سازمان اجتماعی را بنا كرد و با تقسیم اقوام خود به دو دسته آنهایی كه
می توانند همسر او باشند و دسته ای كه نمی توانند با آنها ازدواج كند بر اساس چنین تقسیم بندی اولین مبادله اجتماعی افراد بشر بر مبنای مبادله پایاپای پدید آمد". ( میشل ، 1354 ،42)
تاكنون ازدواج بعنوان یكی از عمده ترین، فراگیرترین و مهم ترین قواعد زندگی بشری در آمده است. این امر در جامعه ما كه تعداد افراد حائز شرایط نسبت به دیگر جوامع ( بسیاری از آنها) فزونی دارد و نگاهی به موقعیت جامعه كه شرایط ویژه ای را از نظر سیاسی اجتماعی و اقتصادی طی می كند، مهم و لازم می باشد. دگرگونیهای سریعی چون ، پیدایش شهرهای بزرگ مهاجرت وسیع روستائیان به شهر ، گسترش وسایل ارتباطی تغییر حاكمیت سیاسی و تلاش در جهت ایجاد تغییر در نگرش و دیدگاههای مردم، بروز انقلاب اسلامی ، ظهور جنگ و ..... احتمالاً موجب بروز تغییر و تحولاتی در امر انتخاب همسر گردیده است . از طرفی آنچه را از قبل محدوده های بسته جغرافیایی می خواند یعنی محدوده های تنگ كه دایره گزینش همسر را محدود می نمود شكسته شد. از طرف دیگر فضاهای موجود، انسانهای بیشتری را در خود گرفت آنچنان كه در طول قرون چنین تراكمی دیده نشده بود. با پیدایش چنین تغییراتی، گزینش همسر نه تنها در فضای شغلی وسیعتری امكانپذیر می گردد بلكه انسانهایی از گروههای پایین تر با دستیابی به مشاغل بالاتحرك حرفه ای را با تحرك دیگری از طریق گزینش همسر پیوند
داده اند.
گسترش ازدواج، از جانبی ازدواج انسانهایی را برانگیخت كه هیچگاه در طول قرون با یكدیگر پیوند نبسته بودند و از جانب دیگر محیطی مساعد جهت ارتقای آزادانه مرد و زن پدید آمد.( ساروخانی، 1370 ص 114) چنانكه می دانیم دانشجویان بعنوان برگزیدگان فكری جامعه معمولاً در پذیرش عوامل مؤثر دارای نوعی سرعت عمل می باشند و بدلیل تعلق آنان به اقشار اصناف و اقوام مختلف و همچنین وابستگی آنان به طبقات مختلف اقتصادی و فرهنگی مجوعه ای از گروههای مختلف جامعه را در بر
می گیرند. این پژوهش از آنجا اهمیت می یابد كه در آن دیدگاههای نسل جوان نسبت به یكی از اساسی ترین مسائل اجتماعی كه با آن روبرو بوده اند بررسی شده و ابعاد مختلف عوامل مؤثر بر آن شناخته شود.
آلن ژیرار(1964) می نویسد: " در بین تمامی مراسم ،‌آداب و حوادث اساسی حیات ، ازدواج از اهمیتی به سزا برخوردار است . مهم از نظر خود، مهم از دیدگاه زیستی و مهم از نظر اجتماعی ، هیچ نهادی نیست كه مانند آن جهانی و از نظر غایت ثابت و پایدار باشد."(ساروخانی ، 1370 ،11)
به این ترتیب طبیعی است كه وجود ازدواجی سالم و مبتنی بر بینش و بصیرت و دانایی و نگرش همه جانبه و عمیق می تواند ساختار خانواده را در آینده به بهترین نحو ممكن و به شكل سالم و تعالی بخش تضمین كرده و از ظهور و بروز آسیب هایی كه روند طبیعی خانواده را تحریف می كند بازدارد.

بیان مسئله:
ازدواج بدون تردید بزرگترین و مهمترین حادثه زندگی هر انسان است. افراد با انتخاب همسر، سفر پر فراز و نشیبی را آغاز می كنند، و همسو با یكدیگر موانع موجود را پشت سر می گذارند. طبیعتاً آرزوی هر جوان ازدواجی موفق و داشتن یك زندگی مشترك توام با شادی و تفاهم است . تصمیم درباره ازدواج تنها یك تصمیم درباره زندگی مشترك نیست، بلكه شمار زیادی از اعضای جامعه به ویژه نسل های آتی را در برخواهد گرفت. بسیاری از كارشناسان امور اجتماعی و فرهنگی معتقدند امروزه برای تداوم و استحكام خانواده و خوشبختی دختران و پسران در ازدواج آشنایی آنان با وظایف و حقوق كه طرفین نسبت به یكدیگر می بایست رعایت كنند ضروری است. در واقع پدران و مادران باید عملاً به فرزندان خود ملاكهای اصیل و بنیادی انتخاب همسر و شریك زندگی را بیاموزند. متأسفانه هستند، جوانانی كه بدون تجربه و كسب اطلاعات لازم به چنین امر مهم و سرنوشت سازی اقدام می كنند و شرایطی را مهم و ضروری می پندارند و برای نیل آن جدیت می نمایند، كه آن شرایط یا صفت اصلاً از مزایای ضروری یك همسر نیست و اهمیت چندانی ندارد و یا جوانانی هستند كه ملاكهایی را مطرح می كنند كه متأثر از شرایط اجتماعی اقتصادی و یا فرهنگی كه كمتر ریشه در اعتقادات ملی و مذهبی ما دارد كه در آینده مشكلات زیادی را برای آنها و حتی جامعه ایجاد می كنند.
امروزه با توجه به اهمیت یافتن تحصیلات دانشگاهی و تمایل اغلب جوانان اعم از دختر و پسر برای وارد شدن به دانشگاه سبب شده بسیاری از ملاكهای ازدواج به تبع افزایش سطح تحصیلات تغییر كند، چون جوانی كه وارد محیط دانشگاهی می شود با افراد ، افكار، خواسته ها و فرهنگهای مختلفی آشنا می شود، بطرف آنها گرایش می یابد و نظراتش در طی زمان نسبت به الگوهای رایج جامعه و خانواده دگرگون شده و حتی در مواردی با آنها مغایرت پیدا می كند مسئله در اینجا دگرگونی افكار جوان تحصیل كرده نسبت به معیارهای رایج ازدواج در جامعه و خانواده خود نسبت بلكه این نكته اهمیت دارد كه این دگرگونی در جهت تقویت و ثبات خانواده آینده است یا در جهت ایجاد مشكلات برای آنان بنابر این همیشه این سئوال مطرح می شود كه آیا شناسایی و انتخاب همسری شایسته برای فردی كه تحصیل كرده راحت است ؟ یا مشكل ؟ و یا اینكه برای ازدواج موفق یك جوان تحصیل كرده كه جامعه نیز از او توقعات زیادی دارد چه شرایطی و چه صفاتی لازم است ؟ زیبایی ، اصالت خانوادگی ، شغل ، ثروت، مسائل مذهبی ، سن ،‌نژاد و .... از صفاتی هستند كه هردختر و پسر جوان برای اختیار كردن همسر خویش پیش روی دارد. از طرف دیگر توجه به مسائلی همچون مهریه جهیزیه روش ازدواج و ..... نیز از شرایطی هستند كه هنگام تشكیل خانواده مورد توجه زوجین قرار می گیرد.
این گونه سؤالات به دلیل اهمیت مسئله ازدواج و تشكیل خانواده به پاسخ نیاز دارند پژوهشهای مربوط به ازدواج با پاسخ دادن به این سؤالات می توانند در جهت افزایش آگاهی عمومی و علمی در امر خطیر تشكیل خانواده كارساز باشند.
ازدواج و انتخاب همسر تحت تأثیر فرایند متنوعی متشكل از دخالت سنتها آداب و رسوم معیارها ایده ها و ایده آل های مورد قبول گروه هایی است، كه انسانها در میان آنها زندگی می كنند و طرز تلقی های آنها نیز از میان این فرآیند متنوع سر بر می آورد بخش عمده ای از ازدواج مبتنی بر همین طرز تلقی های قبل از زناشویی است كه زمینه و راهنمای رفتار زناشویی می باشند. این طرز تلقی ها گاه به انگیزه های فردی (مثلاً عشق ، آرزوهای جنسی ،‌زیبایی و .....) مربوط می شود و گاه به دور اندیشی ها و ملاحظات اقتصادی و اجتماعی فرد خانواده و جامعه.
از آنجایی كه نسل جوان امروز با افزایش تحصیلات و مهارت های ارتباطی و اطلاعاتی نگاهی متفاوت با نسل گذشته به زندگی و خانواده دارد وافق های آینده را به نحو دیگری می بیند نمی توان انتظار داشت كه به روشهای گذشته و با همان معیارها و ملاكها تن به مسئله ازدواج دهند هر چند تحصیلات در رشد فكری، اجتماعی و علمی جوانان تأثیرات بسیار زیادی دارد. اما یافته های تحقیقاتی نشان می دهد كه هر چقدر زمان تحصیلات فرد طولانی تر باشد عملاً امكان ازدواج از تعداد زیادی از افراد سلب می شود و یا در بررسی دیگری روشن شد هر چه سطح تحصیلات زن بالاتر می رفت دیرتر دست به ازدواج
می زد.(سگالین1370 ،63 )
"در اغلب موارد افراد به دلیل مقایسه خود با دیگران و داشتن احساس محرومیت نسبی مخصوصاً در چهار چوب مسائل اقتصادی كه ترس از عدم موفقیت در ازدواج ( به معنی مبادله نسبتاً همسان اجتماعی كه باید با فرد مورد نظری كه دارای شرایط معینی است ازدواج نماید) كه ترس از عدم موفقیت در تأمین زندگی را نیز بدنبال دارد، معیارهایی را مطرح می كند كه گاه مقبول بنظر نمی رسد( مانند مطرح كردن
مهریه های سنگین ) و ازدواج را به یك مسئله و مشكل مهم تبدیل می كنند" ( مهدوی 1377 ،44)
در جوامع سنتی و بخصوص جوامع در حال انتقال به دلیل اهمیت ازدواج و ادامه زندگی كه سایر جنبه های شخصیت اجتماعی فرد را نیز تحت تأثیر قرار می دهد جوانان تحصیل كرده از اینكه مبادا زندگیشان دچار مشكل و یا حتی طلاق شود از ازدواج خودداری می كنند و یا شرایط بسیار دشواری برای آن مطرح می كنند، مثلاً در ایران خصوصاً برای زنان و خانواده دختر این مسئله بسیار اهمیت دارد و به همین دلیل سعی می كنند جوانب احتیاط را رعایت كنند و عواملی را مطرح می كنند كه از به هم پاشیدگی زندگی مشترك جلوگیری كند.
ضرورت مطالعه در این زمینه در بین جوانان از آنجا نشأت می گیرد، كه اولاً بعنوان یك مطالعه بنیادی لازم است تا از واقعیت های موجود شناختی نسبی بدست آوریم. مطمئناً‌ نظرات و واقعیت های مرتبط با یك گروه دانشجویی می تواند بیانگر ارزشهای موجود و فاكتورهای موثر در یكی از حیاتی ترین امور زندگی هر شخص باشد. این افراد از همه ابعاد متجانس و همگن نیستند و دارا بودن زمینه های اقتصادی و اجتماعی متفاوت بر اهمیت این قشر می افزاید همچنین در این بعد نباید از نقش تكمیل كنندگی این تحقیقات در خصوص نظریات موجود غافل ماند و باید بطور جد تاكید كرد كه هر تحقیق اجتماعی یا به تقویت شالوده نظرات كمك می رساند یا آنها را تضعیف می نماید و یا به ایجاد نظریات جدید مدد
می رساند .
از سوی دیگر طبق نقل و قول های متفاوت، كشور ما در طی سالهای آینده با حدود 13 میلیون زوج
(26 میلیون نفر) آماده ازدواج روبرو خواهد بود( مصاحبه تلویزیونی دكتر اسدی مدیر كل سابق اداره كل جمعیت وزارت بهداشت درمان و آموزش پزشكی، 1371) كه اهمیت این امر اجتماعی و ضرورت پرداختن به آنرا بیش از پیش روشنتر می سازد بنابر این مطالعه حاضر می تواند علاوه بر شناخت بنیادی و علمی مسائل مربوط به خانواده و همسرگزینی به لحاظ كاربردی برای سیاستگذاران و برنامه ریزان مسائل اجتماعی و خصوصاً برای شورایعالی جوانان و كمیسیونهای بانوان سودمند و مفید باشد.
مطالعه حاضر ، بررسی تأثیر میزان تحصیلات بر ملاكهای ازدواج در بین دانشجویان می باشد. آنچه كه در امر همسرگزینی مدنظر است، سنجش تأثیر میزان تحصیلات در معیارهای انتخاب همسر بین زوجین
است كه با توجه به ملاكهای اقتصادی و اجتماعی، خانوادگی فرد و محیط جغرافیایی آنها مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس به تأثیر این زمینه ها در موضوع عنوان شده، پرداخته خواهد شد.

فهرست مطالب:
تقدیم و تشکر
- چكیده
- پیشگفتار
فصل اول : " طرح تحقیق"
- مقدمه
1-1- بیان مسئله
2-1- سئوال تحقیق
3-1- اهداف تحقیق
4-1- ضرورت و اهمیت تحقیق
فصل دوم: " ادبیات تحقیق"
الف- ازدواج
1-1-2- تعریف ازدواج
2-1-2- ازدواج بعنوان یك پدیده اجتماعی و تحول آن
3-1-2- انواع ازدواج و معیارهای آن
4-1-2- تاریخ تحولات خانواده و ازدواج در ایران
ب- پیشینه تحقیق
1-2-2- تحقیقات داخلی
2-2-2- تحقیقات خارجی
ج- چارچوب نظری
1-3-2- نظریه همسان همسری
2-3-2- نظریه نیازهای شخصیتی مكمل
3-3-2- نظریه مجاورت مكانی (همجواری)
4-3-2- نظریه تأثیر تصور از والدین در انتخاب همسر
5-3-2- تئوری تصور از همسر مطلوب
- بسوی یك نظریه تركیبی
6-3-2- نظریه مبادله
- بیان فرضیه ها
- مدل تحلیلی
فصل سوم: " چارچوب روش تحقیق"
1-3- روش تحقیق
2-3- تكنیك جمع آوری اطلاعات
3-3- اعتبار و روائی
4-3- نمونه تحقیق
5-3- روش نمونه گیری و تعیین حجم نمونه
6-3- روشهای آماری تجزیه و تحلیل اطلاعات
7-3- زمان و مكان تحقیق
8-3- كاربرد علمی و عملی پژوهش
9-3- متغیرهای تحقیق
10-3- تعاریف عملیاتی متغیرهای تحقیق
فصل چهارم :
توصیف داده ها
فصل پنجم:
- نتیجه گیری
- محدودیت ها
- پیشنهادات
- منابع و مأخذ
- پیوست

فهرست جداول:
جدول 1-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 1 (زیبایی ظاهری)
جدول 2-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 2 (آراستگی ظاهری)
جدول 3-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 3 (خوش اندام بودن)
جدول 4-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 4 (سن همسر)
جدول 5-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 5 (خواندن قرآن و كتابهای دینی)
جدول 6-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 6 (رعایت حجاب)
جدول 7-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 7 (روزه گرفتن)
جدول 8-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 8 (فامیل بودن همسر)
جدول 9-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 9 (همشهری بودن همسر)
جدول 10-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 10 (زبان و قومیت یكسان)
جدول 11-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 11 (شغل پدر همسر)
جدول 12-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 12 (شغل مادر همسر)
جدول 13-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 13 (درآمد پدر همسر)
جدول 14-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 14 (درآمد مادر همسر)
جدول 15-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 15 (تحصیلات پدر همسر)
جدول 16-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 16 (تحصیلات مادر همسر)
جدول 17-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 17 (درآمد همسر)
جدول 18-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 18 (تحصیلات تحصیلات همسر)
جدول 19-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 19 (شغل همسر)
جدول 20-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 20 (مهریه)
جدول 21-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 21 (جهیزیه)
جدول 22-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 22 (اهمیت توجه به نظر والدین)
جدول 23-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 23 (همسان تحصیلی)
جدول 24-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 24 (میزان تحصیلات همسر)
جدول 25-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 25 (اعتقاد دینی خود فرد)
جدول 26-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 26 (تناسب سنی)
جدول 27-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 27 (سن مورد نظر برای همسر)
جدول 28-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 28 (مقبولیت اجتماعی خانواده همسر)
جدول 29-4- فراوانی و درصد پاسخ های آزمودنیها به سئوال شماره 29 (اصالت خانواده همسر)
جدول 30-4- فراوانی و درصد آزمودنیها به تفكیك جنس
جدول 31-4- فراوانی و درصد آزمودنیها به تفكیك تحصیلات
جدول 32-4- فراوانی و درصد آزمودنیها به تفكیك سن
جدول 33-4- فراوانی و درصد آزمودنیها به تفكیك جنس و سطح تحصیلات
جدول 34-4- خلاصه شاخص های آماری نمره های آزمایشی در ملاکهای ازدواج
جدول 35-4- خلاصه نتایج تحلیل و اریانس یك طرفه (به تفكیك چهار گروه سنی)
جدول 36-4- خلاصه نتایج آزمون t گروههای مستقل (به تفكیك جنس)
جدول 37-4- خلاصه نتایج آزمون t گروههای مستقل (به تفكیك سطح تحصیلات)

منابع و مأخذ:
منابع فارسی
الف: كتاب ها
1- ادیبی، حسین و عبدلمعبود انصاری، (1369) ، نظریه های جامعه شناسی، تهران، انتشارات جامعه.
2- اعزازی، شهلا، (1376) ، جامعه شناسی خانواده با تأكید بر نقش ، ساختار و كاركرد خانواده در دوران معاصر، تهران، روشنگران و مطالعات زنان.
3- انصاری، عبدالمعبود، (1369) ، ایرانیان مهاجر در ایالات متحده، پژوهشی در حاشیه نشینی دوگانه ، ترجمه ابوالقاسم سری، تهران، انتشارات اگه.
4- اوپنهایم، ا.ان (1369)، طرح پرسشنامه و سنجش نگرشها، ترجمه مرضیه کریم‌نیا، مشهد، انتشارات آستان قدس.
5- باوم، هایدی روزن، (1367)، خانواده به منزله ساختاری در مقابل جامعه (نقد مبانی نظری جامعه شناسی خانواده در آلمان)، ترجمه محمد صادق مهدوی، تهران، مركز انتشارات دانشگاهی.
6- بروس كوئن، (1370) ، در آمدی بر جامعه شناسی، ترجمه مشفق همدانی، انتشارات امیر كبیر.
7- بهنام ، جمشید، (1353)، ساختهای خانواده و خویشاوندی در ایران، تهران، خوارزمی.
8- بهنام، جمشید شاپور راسخ، (1348)، مقدمه ای بر جامعه شناسی ایران، تهران، خوارزمی.
9- بیرو، آلن (1366) فرهنگ سه زبانة علوم اجتماعی، ترجمه باقر ساروخانی، تهران انتشارات كیهان.
10- حجازی، بنفشه(1370) ، زن در ظن تاریخ، جایگاه زن در ایران باستان، تهران، شهر آشوب.
11- دلاور، علی (1376) روشهای تحقیق در روان شناسی و علوم تربیتی، انتشارات دانشگاه پیام نور.
12- دفتر پژوهشهای فرهنگی وابسته به مركز سینمایی فرهنگی (1369) ، حیات اجتماعی زن در تاریخ ایران ، تهران ، امیر كبیر.
13- راوندی، مرتضی (1359) ، نظام حقوق زن در اسلام ، قم ، انتشارات صدرا.
14- رفیع پور، فرامرز (1367)، كندوكاوها و پنداشته ها، مقدمه ای بر روشهای شناخت جامعه و تحقیقات اجتماعی، تهران، شركت سهامی انتشار.
15- ریتزر، جورج (1374)، نظریه های جامعه شناسی، ترجمه محمد صادق مهدوی. دانشگاه شهید بهشتی.
16- زنجانی، حبیب ا... (1381) ، تحلیل جمعیت شناختی، تهران، انتشارات سمت.
17- ژاوو، كلود (1373)، پژوهش به شیوه پرسشنامه ای، ترجمه دكتر جهانگیر جهانگیری، شیراز، انتشارات راهبرد.
18- ساروخانی، باقر (1371)، مقدمه ای بر جامعه شناسی خانواده ، تهران، انتشارات سروش.
19- ساروخانی، باقر (1372)، طلاق، پژوهش در شناخت واقعیت و عوامل آن، تهران، مؤسسه انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
20- ساروخانی، باقر (1370)، روش تحقیق در علوم اجتماعی، تهران، انتشارات سروش.
21- سگالین، مارتین (1370)، جامعه شناسی تاریخی خانواده، ترجمه حمید الیاسی، تهران، نشرمركز.
22- سیف، سوسن(1368) ، تئوری رشد خانواده ، تهران، انتشارات دانشگاه الزهرا (س).
23- سیف الدینی ، فرانک (1372)، رهیافتهایی به روش تحقیق اجتماعی:کلیات روش تحقیق، شیراز، اداره کل اموراجتماعی.
24- صالح صدق پور، بهرام (1373)، بررسی عواملی كه منجر به اختلاف خانوادگی و طلاق می شود، ارائه شده به سمینار جوانان ازدواج و خانواده، كتاب اول، استانداری فارس.
25- عضدانلو، حمید (1384) ، آشنایی با مفاهیم اساسی جامعه شناسی ، نشرنی.
26- فرهنگ دانشگاه انگلیسی- فارسی، آریانپور.
27- قائمی، علی (1364) ، تشكیل خانواده در اسلام ، تهران، نشر امیری.
28- كنیك، ساموئل(1346) ، درآمدی بر جامعه شناسی، ترجمه مشفق همدانی، انتشارات امیر كبیر.
29- گود، ویلیام (1352) ، خانواده و جامعه، ترجمه ویدا ناصحی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر كتاب.
30- لنسكی، گرهاردوجین (1369)، سیر جوامع بشری، ترجمه ناصر موفقیان، تهران، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.
31- مطهری، مرتضی (1359)، نظام حقوق زن در اسلام ، قم ، انتشارات صدرا.
32- مندارس، هانری و گورویچ (1349)، مبانی جامعه شناسی، ترجمه باقر پرهام، تهران، انتشارات امیر كبیر.
33- مهدوی، محمدصادق (1377)، بررسی تطبیقی تغییرات ازدواج، انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
34- میشل، آندره (1354)، جامعه شناسی خانواده و ازدواج، ترجمه فرنگیس اردلان، دانشگاه تهران.
35- نادری، عزت الله و مریم سیف نراقی(1378) ، روشهای تحقیق و چگونگی ارزشیابی آن در علوم انسانی، انتشارات بدر.
36- ویل دروانت (1369)، لذات فلسفه، مترجم عباس زریاب، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامی.

ب: رساله
37- آشتیانی مقدم، معصومه(1357) ، معیار همسر گزینی در بین دانشجویان، پایان نامه تحصیلی، تهران ، دانشكده علوم اجتماعی تهران.
38- سفیری، خدیجه (1376) ، سیر تحول خانواده در سی سال اخیر، رساله كارشناسی ارشد، دانشگاه تربیت مدرس، دانشكده علوم انسانی.
39- شهابی، محمود (1371)، آرمانهای زوجیت و همسر گزینی در شهر تهران، رساله كارشناسی ارشد، دانشگاه تهران.
40- لطیفی، مهدی(1353)، همسرگزینی در ایران امروز، پایان نامه تحصیلی، دانشگاه تهران.
41- مختاری، پروانه (1376)، بررسی برخی موانع فرهنگی تأخیر ازدواج و شناخت پیامدهای آن، رساله كارشناسی ارشد، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن.
ج- مجلات
42- ریاحی، سیمین (1353)، ازدواج در میان تركمن ها، مجله رشد علوم اجتماعی، شماره 8.
43- نوذر پور، علی (1371)، ازدواج در جامعه سنتی اعراب خوزستان، مجله رشد علوم اجتماعی شماره های 13 و 14.

ب : منابع لاتین
1- Allgeier, ER and Wiederman M.W. (1992): " Gender Defference in Mate Slection Criteria Sociobiological or Socioeconomic Explanation". Ethnology and Sociobiology, Vol..13 No.2 PP.115-124.
2- athinson, Maxine. P and Glass, Becky L. (1985) " marital Age Heterogamy and Homogamy, 1900 to 1980" journal of Marriage and the Family. Vol.47.No.3, PP.685-690
3- Berado, D.H and Berardo, F.M and Vera, H (1985) " Age Heterogamy in Marriage". Journal of Marriage and the journal of Marriage and the Family Family. Vol .47 No.3, PP.553-566.
4- Bhargava, Gura (1983) " Intra-Professional Marriage: Mate Choices of Medical Students in India". Social Science and Medicine. Vol.17 No.1 PP.413-417.
5- Boaon, Michel (1992) " Marriage and Social Mobility in France.
6- Sociological Abstracts, Vol.40, No. 3. PP.1395.
7- Daris, K.E and kerckhoff, A.C ( 1962) " Value Concensus and Need Complementarity in Mate Selection". American Sociological Review, Vol. 27.No. 3 PP.295-303.
8- Glick. P. C and Spanier, G.B (1980)" Mate Selection Differentials Between Whites and Blacks in the United. States" , Social Forces. Vol. 58.No. 3, kPP 707-725.
9- Hanassab, Shideh (1993) " Premarital Attiudes of Young Iranians Regarding Mate Selection " . Dessertation Abbstracts Interanitional. Vol, 54, No. 1,P.2924.
10- Hayes. Bernadette (1991) " Religious Identification and Marriage Patterns in Australia" . journal For the Scientific Study of Religion. Vol.30.No.4.PP.469-478
11- Hoyt.L.L. and Hudson. J.W (1981) " Personal Characteristics Important in Mate Preference among College Student" . social Behavior and Personality. Vol.9.No.1,PP.93-96.
12- Leslie, Grald (1973). The Famliy in Social Context. London: Oxford university Press.
13- Prather, Jane. E (1990) " Students, Accounts of Parental Massages about Marital Partners" . Mid American Review of Sociology. Vol.14, No. Winter, P.151-162.