بررسی تأثير سبكهای فرزند پروری والدين بر ميزان خلاقيت كودكان

نوع فایل  word
قابل ویرایش 120 صفحه

مقدمه:
با توجه به برخورد جوامع بشری با مسائل ناهمگون بی شمار فزاینده وابستگی متقابل بین كشور‌ها، تحلیل رفتن منابع طبیعی، سرعت فزاینده تغییرات و مسائل عدیده‌ای از این قبیل نیاز به یافتن تصویری هر چه جامع‌تر و دقیقتر از آینده برای هر جامعه از ضروریات است. (كفایت، 1372).
تورنس (1959) استدلال می‌كند كه تصاویر آگاه و ناخودآگاه از آینده، نیروی محرك مهمی در پس دستاوردهای آینده‌اند. تصاویر مثبت آینده، نیروی پر توان مغناطیسی هستند كه ما را به تحرك واداشته‌اند و به ما انرژی لازم را برای حركت به پیش به سوی امكانات، راه‌حلها و دستاوردهای خلاقی و جدیدی می‌دهند از طرفی برای آنكه بتوانیم قدرت تصور خود را افزایش دهیم و تصاویر مثبتی از آینده خلق كنیم باید خلاقیت خود را پرورش دهیم. چه نیاز به به خلاقیت اجتناب ناپذیر است، بنابراین در این دنیای پیچیده كنونی كه در هر رقابتهای بسیار فشرده جوامع مبتكر و مختلف برای دستیابی به جدیدترین تكنولوژی و منابع قدرت هستیم. افراد تیز هوش خلاق و صاحبان اندیشه‌های نو و جدید همانند گرانبهاترین سرمایه‌ها از جایگاه بسیار بالا و ارزشمندی برخوردار هستند.
هر چه قدر جهانی كه در آن زندگی می‌كنیم پیچیده‌تر می‌شود نیاز به شناسایی و پرورش ذهنهای خلاق و آفریننده محسوس و روشنتر می‌گردد. در همین رابطه نونیامی معتقد است:
«شانسی برای بدست آوردن خلاقیت بالقوه می‌تواند موضوع مرگ و زندگی هر جامعه‌ای باشد» (گاستون، 1985).
به همین دلیل امروزه جامعه، بیش از هر زمان دیگر به افراد خلاق و هوشمند نیاز دارد در شرایط كنونی، مسائل خلاقیت از تمرین مسائل در قلمرو روانشناسی آموزشگاهی است.
در مورد خلاقیت و شناخت كودكان خلاق باید خاطر نشان سازیم قبل از اینكه كه آتی بتواند خلاق شود باید شرایط یا محیط مناسب فراهم شود. خصوصیات افراد خلاق و غیر خلاق مباحثی چند را در رابطه با محیط خانوادگی با خلاقیت را به بار آورده به طوری كه هم اكنون عقیده بر این است كه محیط خانوادگی انسان خلاق چیزی سوال محیط خانوادگی آدم غیر خلاق می‌باشد. این تفاوت مخصوصا در آنچه كه مربوط به روابط والدین و فرزندان می‌باشد جنبه مشخصتری دارد. برای این مثال نمونه‌ای را كه توسط شینر (1970) در این رابطه انجام گرفته است را می‌آوریم، وی درباره ده دختر تیزهوش و خلاق مطالعه نموده است و به این نتیجه رسیده است كه خانواده‌هایشان در حدود آنها كنند سختگیری می‌كنند. این دختران خواندن را زود آموخته بودند و سرگرمی‌های بسیار خلاقانه‌ای داشتند (شعر و نقاشی) و خود را دارای قدرت تخیل بسیاری می‌دانستند.
بین كشورها و گروههای اجتماعی مختلف، به تفاوتهای چشمگیری در زمینه روابط والدین و فرزندان یا به عبارت دیگر شیوه‌های فرزند پروری برخوردیم كه در دهه‌های نخست میلادی (سه دهه نخست) حاضر، روشهای فرزند پروری تا حدود زیادی زیر نفوذ مكتب رفتارگرایی بود. جای تردید است كه پدران و مادران زیادی این شیوه خشك را به كار بسته باشند. اما به هر حال دیدگاه متخصصان آن زمان چنین وده است. (اتكنیسون، 1983).
به نظر می‌رسد در حال حاضر شاهدند در جهت عكس هستیم و چنین می‌نماید كه امروز، والدین احساس می‌كنند كه ساده گیری پاسخگویی مشكل آنها نیست. به هر حال روابط والدین و كودك یكی از بحثهای مهم روانشناسی است. البته باید توجه داشت كه رفتار والدین ابعاد مختلف دارد و فقط شامل تغییرات یكنواخت نمی‌شود.
به طوری كه ممكن است والدین هم فرزند خودشان را دوست بدارند و هم اینكه آنها را طرد نمایند، یا اینكه در حین درست داشتن آنها در انضباط نیز سخت گیری كنند، پاسخ طفل نیز صرفاً به یك جنبه از رفتار والدین با شخصیت آنها ارتباط پیدا نمی‌كند. بلكه ما حصل تركیب عوامل مختلف می‌باشد. هر چند پیش بینی ویژگیهای شخصیتی بعدی بر مبنایی روشهای خاص فرزند پروری بسیار دشوار است اما شواهدی در دست است كه بر اساس آن می‌توان گفت بدون شك خانواده مهمترین نقش را در كنترل و هدایت تخیل و ظهور خلاقیتها ایفا می‌كند، با اینكه عوامل ژنی، پیدایش استعداد خلاقیت را هر افراد ممكن می‌سازد معذلك بروز و رشد این استعدادها تحت تأثیر عوامل محیطی قرار دارد. به طوری كه می‌توان گفت: خلاقیت به عنوان یك استعداد حاصل تعامل پیچیده وراثت و محیط است. (افروز، 1371)
در این پژوهش برآنیم تا مشخص كنیم كه آیا شیوه‌های فرزند پروری با روشهای كه والدین در تربیت فرزندانشان به كار می‌برند چه تأثیری بر خلاقیت آنان دارد؟

بیان مسئله :
نقش الگوهای فرزندپروری و تأثیرات آنان به میزان خلاقیت كودكان، چه در روند تكاملی انسان و چه در توسعه ترقیات آینده جهان، امری شایسته التفات بوده و در هر عصری كه این نقش در غبار كم اتفاقی مسئولان رنگ باخته و یا به بوته فراموشی سپرده شده است، جهان به گرفتار آمده است، و اهمیت آن است كه الگوهای فرزند پروری و خلاقیت یكی از مشكلات و گرفتاریهای جوامع بشری می‌باشد چرا كه این امر با سیاست اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی پیوندهای ناگسسته وارد كه با تاسف در خانواده و آموزش و پرورش امروز ما نیز سرچشمه بسیار نارساییها به شمار می‌رود.
از طرفی مسئله خلاقیت مسئله‌ای است كه در همه كشورها اعم از پیشرفته صنعتی و یا در حال رشد مطرح و در همه زمانها به نحو خاص خود بروز كرده است، لذا تحقیق درباره عوامل و راههای شكوفایی آن همواره مورد نیاز جوامع بوده است. از طرفی تنوع ضرر و زیانهایی كه از این راه یعنی نادیده گرفتن افراد خلاق جامع به عمر انسانها و یا به منابع مادی آنان می‌رسد آنچنان رقم شایان توجهی را در برمی‌گیرد.
باید تكاملهای آموزشی كارایی خود را بیشتر در راه افزایش استعدادها و تواناییهای كودكان به كار برند. شناخت و آگاهی نسبت به الگوهای فرزند پروری‌ و میزان خلاقیت می‌تواند و به والدین و كودكان و همچنین مسئولان آموزش و پرورش و محققان و نظریه پردازان اجتماعی و فرهنگی كمك كند تا در برخورد با كودكان آگاهانه عمل كنند و مسائل و مشكلات آنها را در نظر داشته باشند.
در این راستا، برآنیم تا علل متفاوت شكوفایی خلاقیت و همچنین عللی كه مانع از رشد خلاقیت كودكان می‌شود را بررسی كرده و به اثبات برسانیم و با روشهای متفاوت والدین، سلطة گری، آسان گیری و وابستگی شدید، مورد مقایسه و ارزیابی قرار دهیم. تا كار كرد هر یك از روشهای مورد نظر به میزان خلاقیت كودكان نشان داده و مناسب بودن و مزایا و معایب هر كدام از آنها را با روشی علمی به اثبات برسانیم.

فهرست مطالب:
فصل اول
مقدمه
بیان مسئله
ضرورت و اهمیت تحقیق
فصل دوم پیشینه تحقیق
پیشینه تحقیق
تعریف خلاقیت
مفهوم خلاقیت
نظریه های مربوط به خلاقیت
خلاقیت معمولی و خارق العاده
چه چیزی خلاقیت نیست؟
تفكر خلاق
فرآیند خلاق
عوامل موثر در خلاقیت
عواملی كه مانع خلاقیت می شود
روشهای پرورش خلاقیت
ویژگی های كودكان خلاق
اشكال مختلف تخیل و جلوه های خلاقیت در كودكان
شیوه های ارتباط والدین با فرزندان
الگوی شفیر
1- والدین مقتدر (همتای ربع اول در الگوی شیفر)
2- والدین سهل گیر (همتای ربع دوم در الگوی شیفر)
3- والدین مستبد (همتای ربع سوم در الگوی شیفر)
4- والدین مسامحه كار بی اعتنا (همتای ربع چهارم در الگوی شیفر)
موقعیت و تأثیر خانواده بر رفتار فرزندان
چگونه رفتارهای ولدین می تواند خلاقیت را برانگیزد
نیل به دستاورد – نه نمره
والدین فعال و مستقل
قدردانی از خلاقیت
تصور ذهنی از آینده
شوخ طبعی
اصول تورنس
شیوه های فرزندپروری
فصل سوم
مقدمه
نمونه آماری
روش آماری
ابزار تحقیق
ابزار تحقیق
پرسشنامه شیوه های فرزند پروری
پایایی و اعتبار آزمون
آزمون سنجش خلاقیت
فصل چهارم تجزیه و تحلیل داده ها
مقدمه
جدول شماره 1: میانگین خلاقیت كودكان با توجه به سبك فرزندپروری والدین
جدول شماره 2: جدول همبستگی مربوط به فرضیه شماره یك
جدول شماره 5 : میانگین خلاقیت كودكان با توجه به سبك فرزند پروری
جدول شماره 6: جدول همبستگی مربوط به هزینه شماره 3
جدول شماره 7: توزیع فراوانی سبك فرزند پروری والدین
جدول شماره 8 : توزیع فراوانی سبك فرزند پروری والدین
جدول شماره 9 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 10 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 11 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 12 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 13: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 14 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزند پروری والدین
جدول شماره 15 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 16 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزند پروری والدین
جدول شماره 17 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 18 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 19 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 20: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 21: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 22 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 23 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 24 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین.
جدول شماره 25 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 26 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 27: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 28 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 29: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 30 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 31: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 32 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 33 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 34 : جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 35: جدول توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 36 : توزیع فراوانی سبكهای فرزندپروری والدین
جدول شماره 37 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
جدول شماره 38 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
جدول شماره 39 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
جدول شماره 40 : جدول توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
جدول شماره 41 : جدول توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
جدول شماره 42 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
جدول شماره 43 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
جدول شماره 44 : توزیع فراوانی خلاقیت كودكان
تعاریف نظری واژه ها
نگرشهای فرزندپروری