این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق صندوق های مشترک سرمایه گذاری می باشد. در بخش اول مبانی نظری صندوق های مشترک سرمایه گذاری تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه تحقیق صندوق های مشترک سرمایه گذاری در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.
چکیده
تحقیق حاضر تلاش می کند تا مسئله نمایندگی را در قالب بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، مورد آزمون قرار دهد. صندوق های سرمایه گذاری به این دلیل که مؤسسات مالی هستند که با پس انداز سرمایه گذاران و از جانب آنها اقدام به خرید و فروش و تشکیل پرتفوی می نمایند، نقش نمایندگی روشن و بی بدیلی را ایفا میکنند. بنابراین، بررسی عملکرد این صندوق های سرمایه گذاری میتواند شواهد روشنی را در راستای نحوۀ ایفای وظیفه نمایندگی و مباشرت این واسطه های مالی برای مالکان و سایر استفاده کنندگان فراهم کند. لذا در این پژوهش، محقق درصدد آن است تا با استفاده از هفت شاخص مشهور، عملکرد صندوق های سرمایه گذاری را بررسی نماید. این شاخصها عبارتند از شارپ، ترینر، جنسن، فاما، مودیلیانی، سورتینو و نسبت اطلاعات. لذا برای انجام این پژوهش از اطلاعات مربوط به 14 صندوق سرمایه گذاری استفاده گردید.
با توجه به ماهیت متغیرهای تحقیق که ترتیبی بودند، لذا از روش ها و فنون ناپارامتریک برای تحلیل اطلاعات استفاده گردید.نتایج این تحقیق نشان داد که صنعت صندوق های سرمایه گذاری در ایران علی رغم بحران مالی جهانی به سرعت در حال رشد و رونق است و چشم انداز مناسبی را میتوان برای آن متصور بود. همچنین نتایج حاکی از این مطلب بود که چهار صندوق سرمایه گذاری آگاه، بانک تجارت، یکم ایرانیان و شاداب نه تنها توانستند بازده اضافی نسبت به بازده بازار کسب نمایند، بلکه به طور میانگین توانستند رتبه های اول را در رتبه بندی های صندوق های سرمایه گذاری بر اساس شاخص های هفت گانه ارزیابی عملکرد، به خود اختصاص دهند که این خود نشان از مهارت بالای مدیران پرتفوی این صندوق ها دارد.
همچنین نتایج مربوط به فرضیات تحقیق نشان داد که نمیتوان صرفاً از یک معیار جهت ارزیابی عملکرد پرتفوی استفاده نمود زیرا ممکن است اطلاعات گمراه کننده ای را در اختیار سرمایه گذارن قرار دهد. در بخش دیگری از نتایج فرضیات این تحقیق مشخص گردید که استفاده از متوسط نرخ بازده سالانه جهت بررسی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری می تواند اطلاعات گمراه کننده ای را از عملکرد صندوق های سرمایه گذاری به سرمایه گذاران ارائه دهد و باید از معیارهای ارزیابی عملکردی که از بابت ریسک تعدیل شده هستند، جهت ارزیابی عملکرد پرتفوی استفاده نمود.
همچنین این تحقیق نشان داد که عامل سن صندوق نمی تواند در عملکرد صندوق های سرمایه گذاری نقش قابل توجهی را به خود اختصاص دهد بلکه این دانش و مهارت مدیران است که میتواند باعث شود تا یک صندوق نسبت به صندوق های دیگر عملکرد بهتری را داشته باشد. در بخش دیگری از نتایج این تحقیق مشخص گردید که توزیع بازده صندوق های سرمایه گذاری از نوع غیر نرمال بوده و از چولگی منفی برخوردار است و به همین سبب استفاده از معیارهای ارزیابی عملکرد تئوری فرا مدرن پرتفوی مانند معیار سورتینو جهت ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری، بر دیگر معیارها برتری محسوسی دارد. همچنین مشخص گردید که استفاده از ریسک نامطلوب به جای ریسک کل و بتاهای نامطلوب به جای بتای سنتی، به دلیل غیر نرمال بودن توزیع بازدهی صندوق های سرمایه گذاری، قابل اتکاتر است.
مقدمه
حفظ و توسعه توان اقتصادی هر جامعه ای در آینده در گرو سرمایه گذاری امروز آن جامعه است؛ سرمایه گذاری موتور محركه توسعه اقتصادی واجتماعی است، این رهیافتی است كه هیچ مکتب و نظام اقتصادی در آن شک ندارد و به همین دلیل در تمامی كشورها شیوه هایی به كار گرفته می شود كه افراد و بنگاه ها بخشی از درآمد خود را به امر سرمایه گذاری تخصیص دهند. منتهی، دستیابی به رشد بلندمدت و مداوم اقتصادی نیازمند تجهیز و تخصیص بهینه منابع در سطح اقتصاد ملی است و این مهم بدون كمک بازارهای مالی، به ویژه بازار سرمایه گسترده و كارآمد، امكان پذیر نمیباشد.از طرف دیگر، دركنار كمیابی منابع مالی درهر جامعه ای، سوق دادن این منابع محدود به سمتی كه منجر به بالاترین بازدهی شود ، خود مساله ای است که نیازمند مدیریت كارآمد وكارآ است و این مهم بدون ارزیابی عملكرد و برخورداری از یک شاخص که عملكرد را به درستی بسنجد، امكان پذیر نمی باشد.
به طور کلی، زمانی که از سرمایه گذاری صحبت به میان می آید، سرمایه گذاری در کلیه دارایی ها، اعم از دارایی های واقعی و مالی،که چه به صورت قابل معامله و چه به صورت غیر قابل معامله است، را شامل میشود. لیکن، در مباحث مالی عمدتاً سرمایه گذاری در دارایی های مالی و به طور ویژه سرمایه گذاری در اوراق بهادار قابل معامله، مورد توجه و بحث قرار می گیرد. هر سرمایه گذار می تواند مستقیماً و یا به طور غیر مستقیم و از طریق واسطه های مالی در اوراق بهادار سرمایه گذاری نماید. صندوق های سرمایه گذاری از جملۀ این ابزارهای سرمایه گذاری غیر مستقیم محسوب می شوند. صندوق های سرمایه گذاری واسطه های مالی هستند که به عامه مردم سهام خود را می فروشند و عواید حاصل از آن را در سبد متنوعی از اوراق بهادار سرمایه گذاری می کنند. هر سهمی که فروخته می شود، نماینده نسبت متناسبی از پرتفوی اوراق بهاداری است که صندوق های سرمایه گذاری به وکالت از طرف سرمایه گذارانشان، مدیریت می کنند. صندوق های سرمایه گذاری دارای مزایای بالقوه ای هستند که سرمایه گذاران گاهی اوقات با وجود در اختیار داشتن منابع مالی مورد نیاز برای سرمایه گذاری در پرتفویی متنوع، باز هم ترجیح می دهند که در این صندوق ها سرمایه گذاری نمایند. این مزایا عبارتند از: مدیرت حرفه ای، تنوع بخشی، صرفه جویی ناشی از مقیاس، نقدینگی، آسانی و سهولت، انعطاف پذیری و ... .
در فراگرد مدیریت سرمایه گذاری، ارزیابی عملکرد پرتفوی سرمایه گذاری ها، مرحله پایانی می باشد، لیکن از آن می توان به مثابه یک ساز و کار بازخوردی و کنترلی، به منظور اثر بخش تر نمودن فراگرد مدیریت سرمایه گذاری استفاده نمود. آنچه مسلم است، این است که در اختیار داشتن یک ابزار سنجش مناسب که عملکرد را درست و صحیح مورد سنجش قرار دهد، دارای اهمیتی است که بر هیچکس پوشیده نمی باشد.
یکی از مشکلات اساسی در بحث ارزیابی عملکرد، تمایل انسانی به تمرکز بر بازده پرتفوی و عدم توجه کافی به ریسک متحمل شده برای کسب بازده مورد نظر است. لذا ارزیابی عملکرد بایستی شامل شناسایی همزمان بازده و ریسک سرمایه گذاری باشد. نکته دیگری را که در این میان باید به آن توجه کرد، این است که عملکرد باید به صورت نسبی و نه به صورت مطلق، مورد ارزیابی قرار گیرد و لذا برای امر مقایسه، نیازمند یک مبنا یا شاخص هستیم. از آغاز دهه 1960 تاکنون پژوهشگران زیادی به این امر توجه کرده و همواره با مدل سازی و آزمون مدل های موجود درصدد آزمون کارآیی این مدل ها بر آمده اند. نتایج به دست آمده از این تحقیقات متنوع و مختلف است. در این تحقیق، محقق در نظر دارد تا عملکرد صندوق های سرمایه گذاری بورس اوراق بهادار تهران را با استفاده از مدل های موجود ارزیابی و بررسی نماید.
فهرست مطالب
بررسی عملکرد و رتبه بندی صندوق های سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران
مقدمه : 17
2- 1 تاریخچه و سیر تاریخی صندوق های مشترک سرمایه گذاری 18
2- 3 تفاوت صندوق های سرمایه گذاری با شرکتهای سرمایه گذاری 21
2- 4 ساختار صندوق های سرمایه گذاری 23
شکل شماره (2- 2): ساختار صندوق های سرمایه گذاری 24
2- 5 عواید حاصل از صندوق های مشترك سرمایه گذاری برای سرمایه گذار 25
2- 6 مزایای صندوق های سرمایه گذاری مشترك 25
2- 6- 1 مدیریت حرفه ای 26
2- 6- 2 تنوع بخشی 26
2- 6- 3 صرفه جویی ناشی از مقیاس 27
2- 6- 4 نقدینگی 27
2- 6- 5 آسانی و سهولت 28
2- 6- 6 انعطاف پذیری و تنوع 28
2- 6- 7 ارائه خدمات به سهام داران 28
2- 6- 8 اطمینان از اقدامات مدیران 29
2- 7 معایب صندوق های مشترك سرمایه گذاری 29
2- 7- 1 مدیریت حرفه ای 29
2- 7- 2 هزینه ها 29
2- 7- 3 رقیق سازی 29
2- 8 انواع صندوق های سرمایه گذاری 30
2- 8- 1 صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت 30
2- 8- 2 صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر 31
2- 8- 3 مقایسه صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه ثابت و صندوق های سرمایه گذاری با سرمایه متغیر: 31
الف ) وجوه اشتراک 32
ب ) وجوه افتراق: 32
2- 8- 4 انواع صندوق ها از نظر ابزارهای مورد استفاده 33
2- 8- 4- 1 صندوق های بازار پول 33
2- 8- 4- 2 صندوق های اوراق قرضه 34
2- 8- 4- 3 صندوق های سهام 34
2- 8- 4- 4 صندوق های ترکیبی 35
2- 9 صندوق های سرمایه گذاری در ایران 35
2- 9- 1 فعالیت معاملاتی و سرمایه ای صندوق های سرمایه گذاری در بورس اوراق بهادار تهران 36
2- 9- 2 تعداد و ترکیب سرمایه گذاران صندوق های سرمایه گذاری 36
2- 9- 3 ترکیب دارایی های صندوق های سرمایه گذاری 37
2- 9- 4 ضرورت گسترش صنعت صندوق های سرمایه گذاری در کشور 37
2- 10 ارزیابی عملکرد صندوق های سرمایه گذاری 38
2- 11 پیشینه مدل قیمت گذاری داراییهای سرمایه ای 40
2- 11- 1 تئوری میانگین- واریانس مارکوییتز 40
2- 11- 2 مرز کارا، برای پرتفوی اوراق بهادار مدل مارکوییتز 41
2- 11- 3 نظریه بازار سرمایه 42
2- 12 مدل قیمت گذاری دارایی های سرمایه ای 42
2- 12- 1 رابطه ریسک و بازده دارایی های منفرد بر طبق مدل CAPM 43
2- 12- 2 ریسک در مدل CAPM 45
الف) ریسک سیستماتیك 45
ب) ریسك غیر سیستماتیك 45
2- 12- 3 مدل CAPM و صندوق های سرمایه گذاری 46
2- 13 معیارهای ارزیابی عملکرد تعدیل شده از بابت ریسک 47
2- 13- 1 شاخص ترینر 48
2- 13- 2 شاخص آلفای جنسن 49
2- 13- 3 شاخص شارپ 51
2- 13- 4 شاخص سورتینو 52
2- 13- 4- 1 ریسك نامطلوب 53
2- 13- 5 شاخص فاما 55
2- 13- 6 شاخص 57
2- 13- 7 شاخص نسبت اطلاعاتی 58
2- 14 مقایسۀ معیارهای ارزیابی عملکرد تعدیل شده بر حسب ریسک 59
2- 15 پیشینه تحقیق در مورد صندوق های سرمایه گذاری 60
2- 15- 1 پیشینه تحقیق در ایران 67
منابع