مبانی نظری مهارت خودآگاهی

این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق مهارت خودآگاهی را در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می دهد.

خودآگاهي چيست؟

«خودآگاهي» توانايي شناخت خود و آگاهي از خصوصيات، نقاط ضعف و قوّت، خواسته‌ها، ترسها و انزجارهاست. براي اكثر ما توصيف ويژگي‌هاي اخلاقي و رفتاري خود براي ديگران، كار سخت و دشواري مي‌باشد.به عنوان مثال ممكن است پاسخ به اين سوال كه چه كسي هستيم، سخت و دشوار باشد. اكثر ما فقط در مورد ويژگي‌هاي كلي و عمومي خود از جمله سن، جنس، نام خانوادگي، تحصيلات، وضعيت شغلي و ... خود صحبت مي‌كنيم و از ويژگي‌هاي شخصيتي و رفتاري خود اطلاعات كافي و مناسبي نداريم.

به عنوان مثال: نمي‌دانيم كه چه كارهايي را خوب مي‌توانيم انجام دهيم؟ چه ويژگي‌هاي اخلاقي خوب و مثبتي داريم؟ به چه علت مهربان هستيم؟ چه ويژگي‌هاي منفي اخلاقي داريم.
رشد خودآگاهي به فرد كمك مي‌كند تا دريابد تحت استرس قرار دارد يا نه و اين معمولاً پيش شرط ضروري روابط اجتماعي و روابط بين فردي موثر و همدلانه‌ است.

به طور كلي در مهارت خودآگاهي مي‌آموزيم كه:
با تكيه بر نقاط قوت خود براي بهبود نقاط ضعف خود تلاش كنيم. آگاهي از نقاط ضعف باعث مي‌شود كه فرد با استفاده از اين آگاهي بتواند تسلط بيشتري بر خود داشته باشد.
 احساسات خود را بشناسيم. چون فردي كه از احساسات خود آگاه مي‌شود مي‌تواند آنها را كنترل كند. ناتواني در كنترل و مهار احساسات مي‌تواند به اعتياد، خشونت و ... بيانجامد.
 از نيازهاي خود اطلاع پيدا كنيم و ياد بگيريم كه از مسيرهاي سالم نيازهاي خود را مرتفع سازيم.
در زندگي خود اهداف واقعي را دنبال نماييم و از دنبال كردن اهداف غيرواقعي، تخيلي و كمال‌گرايانه پرهيز كنيم. چرا كه اهداف غير‌واقع بينانه باعث ناكامي و به تبع آن خشم و خشونت مي‌شود.
در نهايت خودآگاهي باعث ارزشمندي ما مي‌شود و به ما كمك مي‌كند تا دنبال ارزشهاي واقعي به جاي ارزشهاي كاذب باشيم و رضايت كافي از زندگي داشته باشيم.

چرا باید خودمان را به درستی بشناسیم؟

برای رسیدن به خودآگاهی باید در زمینه تمام اجزای خودآگاهی که ذکر کردیم به شناخت برسید. همچنین به درک درستی از انواع خودآگاهی برسید تا بتوانید به بخش‌های مختلف وجودتان آگاهی پیدا کنید. 

- تا زمانی که احساسات خود را نشناسیم چگونه می‌توانیم آنها را پیش‌بینی و در صورت لزوم آنها را ابراز، کنترل یا مهار کنیم؟

- اگر از انواع هیجان آگاهی نداشته باشیم چطور می‌توانیم هنگام برقراری ارتباط با دیگران و در محیط‌های اجتماعی هیجانات‌مان را ابراز یا مهار کنیم؟ مثلا تا زمانی که ندانیم عصبانیت چیست، چرا عصبانی می‌شویم، در چه موقعیت‌هایی بیشتر عصبانی می‌شویم و  برای جلوگیری از خشونت و عصبانیت چه باید کرد، چطور می‌توانیم خشم خود را مهار و کنترل کنیم؟ 

- در صورتی که ندانیم نقاط قوت‌مان چیست نمی‌توانیم آنها را بهبود بخشیم. همچنین اگر نقطه ضعف‌هایمان را نشناسیم نمی‌توانیم آنها را برطرف کنیم.

- اگر استعداد ها و توانمندی‌هایمان را نشناسیم و ندانیم موفقیت‌ها و دستاوردهایمان در زندگی چه بوده، به خودباوری نمی‌رسیم و نمی‌توانیم به موفقیت‌های بزرگ‌تر دست پیدا کنیم.

- اگر باورهایمان را نشناسیم نمی‌توانیم ارزش‌هایمان را در زندگی تعریف کنیم، دست به انتخاب بزنیم، صحیح و منطقی تصمیم گیری کنیم و در جهت رشد و پیشرفت گام برداریم. 

فهرست مطالب

تعریف نظری خودآگاهی 

تعریف عملیاتی خودآگاهی 

فصل دوم چارچوب نظری و پیشینه پژوهش مهارت خودآگاهی

 مقدمه    13
2-2 آشنایی با مهارتهای خودآگاهی و حل مساله    13
2-3 مهارت خود آگاهي و اجزا آن    15
2-3-1  شناخت ويژگي هاي جسماني و بدني     15
2-3-2  شناخت توانايی ها و مهارت های خود    15
2-3-3  شناخت افكار و گفتگوهاي دروني     15
2-3-4 شناخت افكار باورها و ارزشهاي خود     16
2-3-5 شناخت اهداف خود:    16
2-4 عوامل مؤثر در رشد خودآگاهي    16
2-4-1  مسئوليت پذيري    17
2-5  اهميت خودآگاهي در روابط زوجين    17

يشينه تحقيقاتي 
پيشينه داخلی
پيشينه خارجی 

منابع و مآخذ
منابع فارسی    
منابع انگلیسی