مبانی نظری شخصیت و تیپ شخصیتی

این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق شخصیت و تیپ شخصیتی را در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می دهد. 

«تیپ» از كلمه یونانی «توپس» به معنای نقش یا اثر گرفته شده و در روان‌شناسی، به معنای خصوصیات ویژه جسمي‌و روان‌شناختی خاصی است كه آدم‌ها را از همدیگر مجزا می‌كند. به بیان دیگر،  مجموعه‌ای از آدم‌ها كه تحت یك «تیپ» شناسایی می‌شوند، رفتارها و اندیشه‌های تقریبا مشابهی دارند و واكنش‌های بدنی آن‌ها نیز کم ‌و بیش با هم یكسان است.مفهوم تیپ مستقیماً از مفهوم پرسونا یعنی ماسک مشتق می‌شود. در تئاتر قدیم،  تعداد محدودی نقش وجود داشت، هر نقش از روی ماسک قابل شناسایی بود و هر ماسک رفتار خاصی ایجاب می‌کرد و در حقیقت نمونه‌ای از آن بود. 

بنابراین،  می‌توان گفت که تیپ شخصیتی به اشخاصی اشاره می‌کند که چندین صفت یا ویژگی مشترک دارند. در حالت غیررسمي‌ممکن است خود شما در ارتباط با تیپ شخصیتی طبقاتی را در ذهن داشته باشید،  مانند: تیپ مدیر،  تیپ ورزشکار،  تیپ مادرانه، تیپ سوسول و تیپ خوره‌ی تکنولوژی و غیره. اگر بخواهیم هر یک از این تیپ‌های غیررسمي‌را تعریف کنیم، برای هر یک از آن‌ها مجموعه‌ای از ویژگی‌های متفاوت را در نظر خواهیم گرفت. (دنولت  و همکاران، 2003). در طول سالیان طولانی، روان‌شناسان برای طبقه‌بندی شخصیت‌ها به انواع تیپ‌ها،  روش‌های بسیاری را مطرح کرده‌اند. مثلاً روان‌شناس سوئیسی کارل یونگ بر این باور بود که مردم یا درون‌گرا هستند و یا برون‌گرا. اشخاص برون‌گرا پررو و معاشرتی هستند و به بیرون خود توجه دارند. اما اشخاص درون‌گرا،  خجالتی و تودار هستند. به طور کلی این طبقه‌بندی‌ها ناکافی هستند و نمی‌توانند تفاوت‌های شخصیتی را نشان بدهند. به همین دلیل درجه‌بندی مردم بر پایه‌ی فهرستی از ویژگی‌ها، در مقایسه با طبقه‌بندی آن‌ها به دو یا سه تیپ شخصیتی،  اطلاعات بیشتری را در اختیار می‌گذارد (گنجی، 1384).

ويليامز  و همكاران (2010) نشان دادند كه بيماران تيپ D شخصیتی با بيماران غير تيپ D تفاوت معناداري در ابعاد درك بيماري شان دارند. آن‌ها معتقدند كه بيماريشان وخيم تر از بيماران غير تيپ D است و اكثر نشانه هايي كه تجربه مي كنند به بيماري آنها مربوط است. آنها نگران بيماري خود بودند و هيجانات بيشتري را تجربه مي كردند ( یکی از مولفه هایی که با تیپ شخصیتی D، ارتباط تنگاتنگی دارد، آلکسی تایمیا یا مهار هیجانی است). 

فهرست مطالب

 چارچوب نظری و پیشینه پژوهش شخصیت و تیپ شخصیتی

2-4- شخصیت و تیپ شخصیتی
2-4-1- تعریف تيپ شخصيتي D
2-4-2 - تعریف تیپ شخصیت B
2-4-3- تعریف تيپ شخصیت A    
2-4-4- تعریف تيپ شخصیت C    
2-4-5 - نظریه‌هاي شخصیت
2-4-5-1- نظریه روانکاوی
2-4-5-2- نظریّه‌هاي شناختی    
2-4-5-3- نظریه‌هاي تیپ شناختی شخصیت
2-4-5-4- نظریه یونگ
2-4-5-5- نظریه صفات شخصیتی
2-4-5-5-1- نظریه گوردون آلپورت
2-4-5-5-2- نظریه ۱۶ عامل شخصیت ریموند کتل
2-4-5-5-3- سه بعد شخصیت آیزنک    
2-4-5-5-4- نظریه پنج عامل شخصيت
2-4-5-6-  رويکردهای موجود در باب شخصيت
2-5- ارتباط آلکسی تایمیا  و ابرازگری هیجان
2-6 - سبک‌هاي ابراز هيجان و خصوصيات شخصيتی
2-7-  یافته‌هاي توصیفی مربوط به متغیر‌هاي تحقیق
2-8- مطالعات انجام شده مرتبط با پژوهش
2-8-1- مطالعات انجام شده خارج کشور    
2-8-2- پژوهش‌هاي انجام شده در داخل کشور    

يشينه تحقيقاتي 
پيشينه داخلی
پيشينه خارجی 

منابع و مآخذ
منابع فارسی    
منابع انگلیسی