مبانی نظری و پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی ارزیابی عملکرد HSE نمونه فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت می باشد که در آن به چارچوب نظری و پیشینه پژوهش می پردازیم.
ارزيابي عملكرد، فرآيند به كارگيري و سنجش شاخص‌هايي است كه به كمك آنها از اجراي استراتژي‌ها براي نيل به اهداف سازماني، اطمينان حاصل مي‌شود. در این راستا ضروري است شاخص‌هايي را انتخاب كرد تا علاوه بر نشان دادن وضعيت پيشين سازمان‌ها، انعكاس‌دهنده فعاليت‌هاي ارزش آفرين در آينده نيز باشند.از آنجايي كه هدف اساسي در چشم انداز HSE اكثر شركت‌ها، كنترل و كاهش ريسك‌ها است، بنابراين بايد شاخص‌هايي كه نشان دهنده اين اقدامات (كنترل و كاهش ريسك) باشند تعيين و مورد سنجش قرار گيرند. در عصر حاضر به كارگيري دارايي‌هايي همچون دانش و مهارت كاركنان، همكاري‌هاي بين بخش‌هاي مختلف، كيفيت خدمات، فناوري اطلاعات و فرهنگ سازماني از جمله فعاليت‌هاي ارزش آفرين سازمان‌ها هستند. (محمدی, 1387) و (حیدری و همکاران، 1387)
روش ارزيابي متوازن شرايطي را پديد مي‌آورد تا ضمن ارزيابي عوامل محركه، توفيق در آينده و نتايج اقدامات در گذشته، استراتژي سازمان را كنترل و مديريت نماید. در اين روش، چشم انداز و استراتژي سازمان از ديدگاه‌هاي مشتري، فرآيندهاي داخلي، يادگيري و رشد و ديدگاه مالي به اهداف، شاخص‌ها، ابتكارات و اقدامات اجرايي، تشريح مي‌شود. (محمدی, 1387)ارزيابي عملكرد، ابزاري است كه شركت‌ها به منظور حصول اطمينان از اجراي استراتژي‌ها به كار مي‌بندند. معمولا استراتژي‌ها با تغييرات محيطي از قبيل محيط اقتصادي، اجتماعي، فرهنگي و سياسي در طول زمان دستخوش تغييرات شده و در نتيجه بايد شاخص‌هاي ارزيابي نيز متناسب با آنها تغيير يابند. (محمدفام و همکاران 1389)ولي معمولاً اين شاخص‌ها به همان صورت و بدون تغيير باقي مي‌مانند. علت عدم موفقيت شركت‌ها در آن است كه بين استراتژي‌ها و شاخص‌هاي ارزيابي منتخب آنها رابطه منطقي وجود ندارد و يا به عبارت ديگر نتايج حاصل از ارزيابي آنها حتي اگر مطلوب باشد، تضمين كننده اجراي استراتژي در سازمان‌شان نيست. (مهدی پور و همکاران 1389)
اگر واحد HSE به عنوان يك واحد خدماتي يا مستقل از كسب و كار در نظر گرفته شود، براي بررسی فعالیت‌ها و عملکرد آن، به استفاده از يك سيستم ارزيابي عملكرد نياز است. روش‌هايي كه تاكنون در ارزيابي عملكرد HSE مورد استفاده قرار گرفته اند بيشتر بر شاخص‌هايي تاكيد دارند كه گذشته را ترسيم مي‌كنند. (بشیری نسب و همکاران ، 1388)مهمترين بخش و يا به بيان بهتر، ضروري‌ترين عامل براي پياده‌سازي روش ارزيابي متوازن و دارا بودن يك سازمان استراتژي محور، تعيين استراتژي است. قبل از تعيين استراتژي ابتدا بايد رسالت شركت، چشم انداز، ارزش‌ها و فرهنگ سازماني، قوت‌ها وضعف‌هاي سازمان، فرصت‌ها و تهديدهاي محيطي شناسايي و تعريف شود. (دشتی و همکاران، 1386)در يك روش، ارزيابي متوازن عملكرد از سه ديدگاه يادگيري و رشد، فرآيندهاي داخلي و ارزش / منفعت، مورد ارزيابي قرار مي‌گيرد. براي اين كار ابتدا در هر يك از اين ديدگاه‌ها، اهداف كلي تعيين شده و براي ارزيابي آنها شاخص‌هايي انتخاب كرده و اهداف كمي هر يك از اين شاخص‌ها براي دوره‌هاي ارزيابي مورد نظر، تعيين مي‌شود سپس اقدمات و ابتكارات اجرايي جهت تحقق اين اهداف، برنامه‌ريزي و به اجرا گذاشته مي‌شود. (فریدنیا 1388)
همانطور كه مشاهده مي‌شود، روش ارزيابي متوازن علاوه بر آنكه از يك سيستم، ارزيابي كاملي به عمل مي‌آورد به عنوان ابزاري براي كنترل استراتژي نيز به كار مي‌رود با توجه به آنكه ديدگاه يادگيري و رشد زيربناي كليه فعاليت‌ها است، تحقق اهداف مربوط به آن در اولويت قرار مي‌گيرد. در ارزيابي حوزه HSE نبايد تنها به شاخص‌هاي پيرو يا تابع كه ارايه دهنده نتايج هستند اكتفا كرده بلكه اقداماتي را كه به اين نتايج ختم مي‌شوند را نيز بايد مورد سنجش قرارداد. يك سيستم ارزيابي كامل، سيستمي است كه بين عامل محركه و پيامد يك رابطه منطقي به وجود آورد. (جعفری و همکاران 1390)
2-3) سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست
2-3-1) کلیات:
يكي ديگر از مطرح‌ترين سيستم‌هاي مديريتي در دنيا سيستم مديريت ايمني، بهداشت و محيط‌زيست HSE-MS است. یکی از كامل‌ترين استانداردهای مطرح در خصوص سيستم مديريت بهداشت، ايمني و محيط‌زيست كه به صورت يكپارچه به اين موضوع می‌پردازد، استانداردي است كه توسط انجمن بين‌المللي توليدكنندگان نفت و گاز (OGP) تدوين شد.در اين تحقيق هر جا صحبت از HSE-MS مي‌شود منطور اين استاندارد است كه در ذیل به تشريح عناصر آن پرداخته شده است.هدف از تشريح عناصر اين استاندارد در اين بخش تشريح مفاهيم مرتبط با يك سيستم مديريت HSE است به طوري‌كه در ادامه به برقراري ارتباط ميان تكنيك‌هاي مختلف مديريت HSE و فازهاي فرايند آموزش و ارزيابي اثربخشي آموزش در مدل پاتريك پرداخته شود و نهايتأ مدلي ارائه گردد كه به واسطه آن بتوانيم شاخص‌هایی از را به منظور ارزیابی عملکرد HSE سازمان، در پروژه‌های عمرانی بهره‌گيري نماييم.
تعاریف:
محيط‌زيست: به محيط، شرايط يا موقعيتي كه يك شركت در آن فعاليت مي‌كند يا مي‌تواند تحت تأثير آن قرار گيرد، شامل سيستم‌هاي موجودات زنده (انسان و ديگر موجودات) كه در آن وجود دارند.
اثرات زيست‌محيطي: اثرات مستقيم يا غير مستقيم ناشي از فعاليت‌ها، محصولات و خدمات شركت بر محيط‌زيست، خواه مفيد يا مضر.
ارزيابي اثرات زيست‌محيطي: ارزيابي مستند اثرات فعاليت‌ها، محصولات و خدمات شركت (موجود يا طرح‌ريزي شده) بر محيط‌زيست.
بهداشت، ايمني و محيط‌زيست ((HSE: فعاليت‌ها، پرسنل يا اقداماتي معين كه براي اطمينان ازيكپارچگي سرمايه، پيشگيري از سوانح، و يا از بين بردن اثرات سوء HSE حياتي شناخته شدهاند.
خطرات: منبع، وضعیت یا اقدامی که پتانسيل آسيب را داشته باشد این آسیب‌ها می‌تواند شامل بيماري يا جراحت، صدمه به تجهيزات، واحدهاي توليدي، محصولات يا محيط‌زيست و يا از بين رفتن توليد يا افزايش پرداخت خسارت‌ها باشد.
مميزي مديريت بهداشت، ایمنی و محيط‌زيست: يك فرايند مستقل، نظاممند و مستند هدفمند براي بدست آوردن شواهد قابلرسيدگي براي تعيين اينكه:
سیستم مديريت HSE و نتايج آن منطبق با معيار مميزي باشد
سيستم بطور مؤثر استقرار يافته و
براي دست يابي به اهداف و خط‌مشي بهداشت، ايمني و محيط‌زيست مناسب باشد.
مستندسازي مديريت HSE: مستندسازي بيان كننده كليات سیستم مديريت HSE بوده و مرجعي براي تعيين روش‌هاي اجرائي مربوط به استقرار طرح مديريت HSE شركت مي‌باشد.
طرح مديريت HSE: تشريح روش‌هاي دست يابي به اهداف HSE
بازنگري مديريتHSE: بازنگري رسمي مديريت ارشد از وضعيت و كفايت سیستم مديريت HSE و استقرار آن در ارتباط با موضوعات HSE، خط‌مشي، قوانين و اهداف جديد كه ناشي از تغيير فضاي كاري مي‌باشد.
سيستم مديريت ايمني، بهداشت و محيط‌زيست: ساختار، مسئوليت‌ها، رويهها، روش‌هاي اجرائي، فرايندها و منابع شركت براي استقرار مديريت بهداشت و ايمني و محيط‌زيست.
خط‌مشيHSE: يك عبارت عمومي از مقاصد و اصول كاري شركت در زمينه ايمني، بهداشت و اثرات زيست‌محيطي مي‌باشد كه تجلي آن را در استراتژي و اهداف خرد مي‌توان يافت.
مديريتHSE: آن جنبههايي از وظايف كلان مديريت، (شامل طرح‌ريزي) كه خط‌مشي HSE را توسعه، پياده‌سازي و نگهداري مي‌كند
رويداد: يك واقعه يا زنجيرهاي از وقايع است كه سبب مي‌شود يا مي‌تواند سبب جراحت، بيماري و/يا صدمه (زيان) به سرمايه، محيط‌زيست يا شخص ثالث گردد.
كلمه"حادثه" توسط برخي نويسندگان و سازمان‌ها براي مشخص كردن يك رويداد كه باعث جراحت، بيماري و/يا صدمه ميگردد مورد استفاده قرار مي‌گيرد اما در اصطلاح عامه به بدشانسي معروف شده كه به همين دليل توسط برخي بكار نميرود، در اين خطوطراهنما تنها از عبارت رويداد كه در برگيرنده حادثه و شبه حادثه مي‌باشد استفاده شده است.
ريسك: شانس اينكه يك واقعه ناخواسته معين رخ خواهد داد و شدت نتايج واقعه .
اهداف استراتژيك HSE: اهداف كلان ناشي از خط‌مشي HSE مي‌باشد كه يك شركت، خود را براي دست‌يابي به آنها هماهنگ مي‌كند و بايستي تا حد ممكن كمي شوند.
فهرست مطالب
فصل دوم : ادبیات تحقیق 14
2-1) مقدمه 15
2-2) ارزیابی عملکرد 15
2-2-1) مفهوم ارزيابي عملكرد و تعاريف آن 16
2-2-2) تاریخچه ارزيابي 16
2-2-3) كاربرد روش‌هاي نوين ارزيابي عملكرد HSE در صنايع مختلف 17
2-3) سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست 19
2-3-1) کلیات 19
2-3-2) تعاریف 20
س 2-3-3) الزامات سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت محیط‌زیست 22
2-3-4) تکنیک‌ها، ابزارها و روشهای مورد استفاده در مدیریت HSE 42
2-3-5) ملاحظات خاص ایمنی و بهداشتی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 55
2-3-6) ملاحظات خاص زیست محیطی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 72
2-4) ویژگی خبرگان HSE 86
2-5) جمع‌بندی فصل 86
منابع
فهرست جزیی
5
6
مقدمه: 10
سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت و محیط‌زیست 12
2-3-1) کلیات: 12
2-3-2) تعاریف: 13
مميزي مديريت بهداشت، ایمنی و محيط‌زيست: 14
مستندسازي مديريت HSE: 14
طرح مديريت HSE: 14
بازنگري مديريتHSE: 14
2-3-3) الزامات سیستم مدیریت ایمنی، بهداشت محیط‌زیست 15
1- رهبري و تعهد 15
2- خط‌مشي و اهداف استراتژيك 16
3- سازمان، منابع و مستندسازي 16
1-3- ساختار سازماني و مسئوليت‌ها 17
2-3- نماينده (نمايندگان) مديريت 18
3-3- منابع 18
4-3- شايستگي و صلاحیت 18
2-4-3-آموزش 19
3-5- پيمانکاران 19
6-3- ارتباطات 20
7-3- مستندسازي و كنترل آن 21
1-7-3- مستندسازي سيستم مديريت HSE 21
2-7-3- كنترل مدارك 22
4- ارزيابي و مديريت ريسك 22
1-4- شناسايي خطرات و تأثيرات 23
3-4- ثبت خطرات و تأثيرات 24
4-4- اهداف و معيارهاي عملکرد 25
5-4- اقدامات كاهش ريسك 25
2-5- يكپارچگي سرمايه 27
3-5- روشهای اجرایی و دستورالعمل‌هاي كاري 28
1-3-5- توسعه روشهای اجرایی 28
2-3-5- صدور دستورالعمل‌هاي كاري 28
4-5- مديريت تغيير 28
5-5- طرح‌ريزي وضعيت اضطراري و غیر مترقبه 29
6- استقرار و پایش 31
1-6- فعاليت‌ها و وظايف 31
2-6- پايش 31
3-6- سوابق 32
4-6- عدم انطباق و اقدام اصلاحي 33
5-6- گزارش وقايع 33
6-6- پيگيري وقايع 34
7- مميزي و بازنگری 34
2-7- بازنگری 36
2-3-4) تکنیک‌ها، ابزارها و روشهای مورد استفاده در مدیریت HSE: 36
2-3-4-1) الزامات و قوانین HSE: 36
2- 3-4-1-1) الزامات ایمنی و بهداشتی: 37
2-3-4-1-2) الزامات زیستمحیطی: 37
2-3-4-3) برگه اطلاعات ايمني مواد 40
2-3-4-4) تجزيه و تحليل حوادث 41
جدول 2-1. عوامل شكست و يا عوامل بروز حادثه 42
2-3-4-5) بازديدهاي دوره‌اي ايمني/ بازرسی ایمنی 43
2-3-4-6) ارزيابي پيمانكاران فرعي 44
2-3-4-7) معاینات دوره‌ای 44
2-3-4-8) اندازه‌گیری آلاینده‌های محیط 44
2-3-4-9) استفاده از تجهیزات حفاظت فردی 45
2-3-4-10) تحلیل سود-فایده 46
2-3-4-11) پایش شاخص‌های HSE 46
2-3-4-12) ساماندهي محيط كار 47
2- 3-4-12- 1) تفكيك و تعمير 48
2-3-4-12- 2) نظم و ترتيب 48
2-3-4-12- 3) پاكسازي محيط 49
2- 3-4-12- 5) آموزش و انضباط 50
2-3-5) ملاحظات خاص ایمنی و بهداشتی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 50
2-3-5-1) ایمنی حفاری و گودبرداری 50
2-3-5-1-1) تعيين شرايط خاك 52
2-3-5-1-2) سرويس‌هاي زيرزميني 52
2-3-5-1-3) روش‌هاي كنترل مخاطرات 52
شکل 2-3. نحوه شيب‌دارسازي 53
جدول 2-2. تعیین زاويه مناسب براي انواع حالات خاك 53
سنگ پايدار 53
نوع 2 53
2-3-5-1-6) حفاظ گذاري (shielding) 54
شكل2-4 . جعبه‌هاي ترانشه 54
2-3-5-1-7) پله بندي (Benching) 54
2-3-5-2) ايمني كار با تجهيزات و ماشين آلات سنگين 56
2-3-5-2-1) قوانين ايمنی عملی برای رانندگان 57
2-3-5-2-2) ايمني در كار با کاميون 57
2-3-5-2-3) ایمنی در کار با بلدوزر، جرثقیل، لیفتراک و لودر 60
2-3-5-3) حفاظت از عمليات ساختماني 61
2-3-5-4) ایمنی کار در ارتفاع 62
2-3-5-5) ايمني سکوها و سطوح عمليات 63
2-3-5-6) ایمنی کار در فضاهای بسته 64
شكل 2-6- تهويه تونل و محیط‌های سربسته 66
شكل شماره2-7. نحوه مهار تأسیسات برقي 67
جدول2-3. اقدامات ايمني در ورود به فضاهاي بسته 68
2-3-6) ملاحظات خاص زیستمحیطی و روشهای کنترل آن در پروژه‌های عمرانی 68
2-3-6-3) پيشگيري از آلودگي‌هاي زيست‌محيطي در پروژه‌هاي عمراني- شهري 71
2-3-6-3-2) آلودگي خاک 73
2-3-6-3-4) آلودگي صوتی 76
اثرات آلودگی صوتی بر روی گیاهان و جانوران 78
اثرات آلودگی صوتی بر روی اجسام 78
آلاينده‌هاي طبيعي (مواد راديواكتيو) 82
آلاينده‌هاي مصنوعی (پرتوهای ناشی از انفجارهای هسته‌ای( 82
ویژگیهای خبرگان HSE 83
2-5)جمع‌بندي 83
مراجع فارسی 85
مراجع لاتین 88