مبانی نظری عدالت سازمانی

این نوشتار فصل دوم پایان نامه عدالت سازمانی با عنوان مبانی نظری و پیشینه تحقیق عدالت سازمانی می باشد. عدالت در سازمان بیانگر ادراک کارکنان از برخوردهای منصفانه در کار است که خود به شناسایی سه جزء متفاوت از عدالت در سازمان یعنی عدالت توزیعی ، عدالت رویه ای و عدالت مراوده ای منجر گردیده (رضائیان 1387، 41).

تحقیقات نشان داده اند که فرایندهای عدالت نقش مهمی را در سازمان ایفا می کنند و چطور برخورد با افراد در سازمانها ممکن است باورها، احساسات، نگرش ها و رفتار کارکنان را تحت تاثیر قرار دهد. رفتار عادلانه از سوی سازمان با کارکنان عموما منجر به تعهد بالاتر آنها نسبت به سازمان و رفتار شهروندی فراتر از نقش آنها می‌شود.از سوی دیگر افرادی که احساس بی عدالتی کنند، به احتمال بیشتری سازمان را رها می کنند یا سطوح پایینی از تعهد سازمانی را از خود نشان می دهند و حتی ممکن است شروع به رفتارهای ناهنجار مثل انتقام جویی کنند. بنابراین درک اینکه چگونه افراد در مورد عدالت در سازمانشان قضاوت   می کنند و چطور آنها به عدالت یا بی عدالتی درک شده پاسخ می دهند، از مباحث  اساسی خصوصا برای درک رفتار سازمانی است (باس 2007، 225).

نمونه پیشینه تحقیق عدالت سازمانی

پايان نامه كارشناسي ارشد محمد حسن زماني فرد  دانشگاه آزاد اسلامي تحت عنوان بررسي رابطه بين عدالت سازماني و تعهد سازماني كاركنان سازمان‌ها و ادارات دولتي شهرستان جهرم انجام شده است. نتايج تحقيق حاضر نشان مي‌دهند: 1- بين عدالت سازماني و تعهد سازماني كاركنان سازمان‌ها و ادارات دولتي شهرستان جهرم رابطه وجود دارد. 2- بين مولفه‌هاي عدالت سازماني شامل عدالت توزيعي، رويه‌اي و مراوده‌اي با مولفه‌هاي تعهد سازماني شامل تعهد عاطفي، مستمر و تكليفي رابطه معني‌داري وجود دارد. 3- عدالت رويه‌اي و مراوده‌اي با تعهد مستمر رابطه معني‌داري وجود ندارد.

فهرست مطالب
مقدمه    1

چارچوب نظری و پیشینه پژوهش عدالت سازمانی

بخش اول: عدالت    3
2-1- بررسی نظریه های پیرامون عدالت سازمانی    3
2-1-1 معنای لغوی عدالت    3
2-1-2 بحث مفهومی و اصطلاحی عدالت    4
2-1-2-1 عدالت در قرآن    4
2-1-2-2 عدالت در سيره‌ي نبوي    6
2-1-2-3 عدالت در اندیشه سیاسی امام علی (ع)    11
2-1-2-4 عدالت از نظر افلاطون    12
2-1-2-5 عدالت از ديدگاه شهيد مطهري    14
2-1-3 عدالت صوري و ماهوي    17
2-1-4 عدالت طبيعي و حقوقي    18
2-1-5 مروري بر مباني عدالت در فلسفه اجتماعي غرب    18
2-1-5-1 يونان باستان    18
2-1-5-2 اروپاي پس از رنسانس    19
2-1-5-3 غرب معاصر    19
2-1-5-4 گستره عدالت در فرهنگ اسلامي    20
2-1-5-5 فلسفه    21
2-1-5-6 اخلاق    21
2-1-5-7 فقه    21
2-1-5-8 اجتماع و سياست    22
2-1-6 موانع استقرار عدالت    22
2-1-7 عدالت اجتماعی    23
2-1-8 ابعاد عدالت اجتماعی    25
2-1-8-1 برابری و مساوات    25
2-1-8-2 قانون مندي    26
2-1-9 راهكارهاي تامين عدالت اجتماعي    27
2-1-9-1 قانون صحيح    27
2-1-9-2 قانون گرايي    27
2-1-9-3 اخلاق    28
2-1-9-4 شايسته سالاري    29
2-1-9-5 نظارت اجتماعي    29
2-1-9-6 پيوند استوار حكومت و ملت    30
2-1-9-7 زي مردمي داشتن كاگزاران نظام    30
2-1-9-8 مبارزه با ستمگران    30
2-1-10 مفهوم عدالت سازمانی    31
2-1-11 تعریف عدالت سازمانی    34
2-1-12 مدل عمومي عدالت سازماني    36
2-1-13 ابعاد عدالت در سازمان    36
شکل (2-1): مؤلفه های عدالت سازمانی (ایوانسویچ و ماتسون 1996، 567)    36
2-1-13-1 عدالت توزیعی    36
2-1-13-1-1 نظریه برابری    40
2-1-13-1-2 واكنش‌هاي افراد در مقابل برابري و نابرابري ادراك شده    42
2-1-13-1-3 کاربردهای مدیریتی نظریه برابری    45
2-1-13-1-4 مدل قضاوت عادلانه    46
2-1-13-1-5 معيارهاي عدالت توزيعي    47
2-1-13-2 عدالت رویه ای    48
2-1-13-2-1 راهکارهای درک عادلانه رویه ها    50
2-1-13-3 عدالت تعاملی    51
2-1-14 طبقه‌بندي گرين برگ از عدالت    53
2-1-15 کانون های عدالت سازمانی    55
2-1-16 عوامل مؤثر بر درک عدالت در سازمان    55
شکل (2-2): عوامل مؤثر بر درک عدالت در سازمان (امیرخانی 1387، 93)    56
2-1-16-1 پیامدهایی که شخص از سازمان دریافت می کند    56
2-1-16-2 رویه های سازمانی    56
2-1-16-3 خصوصیات ادراک کننده    56
2-1-16-4 ویژگی های شخصیتی    57
2-1-16-5  ویژگی های جمعیت شناسی    57
2-1-17 نتایج حاصل از درک عدالت در سازمان    59
شکل (2-3): نتایج حاصل از درک عدالت در سازمان ( حسین زاده و ناصری 1386، 20)    59
2-1-17-1 عملکرد کاری    59
2-1-17-2 رفتار شهروندی سازمانی    60
2-1-17-3 رفتار خلاف انتظار و ترک شغل    60
2-1-17-4 واکنش های نگرشی و احساسی نسبت به پیامدهای خاص، سازمان و سرپرست    61
2-1-17-5  افزایش تعهد سازمانی    61
2-1-17-6  رضایت شغلی و رضایت مشتری    62
شکل (2-4): پیشآیندها و پیامدهای عدالت سازمانی (حسین زاده و ناصری 1386، 20)    64
2-1-18 قوانین شش گانه برای استقرار عدالت سازمانی    64
2-1-19 مديريت منابع انسانی و عنصر عدالت    65
2-1-19-1 عدالت در استخدام افراد سازمان    65
2-1-19-2 عدالت در طراحی نظام جبران خدمات    66
2-1-19-3 عدالت در آموزش کارکنان    67
2-1-19-4 عدالت در طراحی سیستم های انضباطی    68
2-1-19-5 عدالت در اخراج کارکنان    69
2-1-19-6 عدالت در طراحی نظامِ ارزيابی كاركنان (تعيين شايستگی)    69
2-1-20 موانع اجرای تحقق عدالت سازمانی    71
شکل (2-5): موانع اجرای تحقق  عدالت  سازمانی (پورعزت 1388، 33)    71
2-1-20-1 تعریف نشدن اهداف و استراتژیها بر محور عدالت    71
2-1-20-2 محیط    72
2-1-20-3  اندازه سازمان    73
2-1-20-4 ساخت قدرت و کنترل    74
2-1-20-5  موانع آگاهانه    75
2-1-20-6 موانع نا آگاهانه ( سوء ادراکات)    75
2-3- بررسي تحقيق‌هاي انجام شده    78

2-3-1 بررسی تحقيقات انجام شده در مورد عدالت سازماني    78

2-3-1-1 تحقيقات انجام شده عدالت سازماني در داخل كشور    78

2-3-2-2 تحقيقات انجام شده عدالت سازماني در خارج كشور    82

2-4- چهارچوب نظری تحقیق    86
2-5- مدل مفهومی تحقیق    88
2-7- فرضيه‏هاي تحقیق    91

منابع و مآخذ    91
فهرست منابع فارسی    91
فهرست منابع انگلیسی    100