مبانی نظری مدل های ارزیابی عملکرد کارکنان

مبانی نظری و پیشینه تحقیق مدل های ارزیابی عملکرد کارکنان نمونه فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت که در آن چارچوب نظری و پیشینه پژوهش مورد بررسی قرارمی گیرد

مقدمه
ارزيابی عملكرد، به مجموعه اقدامات و فعاليت هايی اطلاق می‌گردد كه به منظور افزايش سطح استفاده بهينه از امكانات و منابع در جهت دستيابی به هدفها و شيوه‌ای اقتصادی توام با كارايی و اثر بخشی صورت مي‌گيرد.اگر سابقه ارزیابی عملکرد را مورد کاوش قرار دهیم باید به تاریخ زندگی بشر برگردیم درست زمانی که افراد کار کردن به صورت گروهی را آغاز کردند. شیوه ارزیابی در آن زمان بر اساس قضاوت های ذهنی و شخصی مسئول گروه بوده است. به همین ترتیب شیوه ارزیابی عملکرد و اهدافی را که دنبال می کند در دوره های مختلف مدیریت (کلاسیک، نئوکلاسیک....) و همچنین در کشورهای مختلف بصورت گوناگون اجرا شده است.

ارزيابی عملكرد سالهای متمادی است كه در بخش دولتی در اغلب كشورهای جهان پيشرفته و تعدادی از كشورهای در حال توسعه مرسوم گرديده است. در اين كشورها تصويب قوانين خاص ارزيابي عملكرد جزء الزامات محسوب مي‌شود.گذشته از پايگاه قانوني ارزيابي عملكرد در كشورها و صرف نظر از حد و مرزی كه بابت آن در نظر گرفته می‌شود ضرورت ارزيابی اعمال و تصميمات مديران و عملكرد دستگاهها در شرايطی كه به دليل محدوديت امكانات، خواست ها و تقاضاهای در حال افزايش اقتصادی و اجتماعی از سوی آحاد مختلف جامعه در برابر دولت ها قرار دارد. شرط پاسخگويی به نيازهای مطرح شده و دستيابی به هدفهای پيشرفت و توسعه و برقراري نوعی تعادل بين تقاضا و استفاده از منابع جامعه از طريق ارزيابی و نظارت مستمر و جامع قلمداد می‌گردد.ارزیابی عملکرد فرایند سنجش واندازه گیری و مقایسه میزان و نحوه دستیابی به وضعیت مطلوب با معیارها و نگرش معین در دامنه و حوزه تحت پوشش معین با شاخص های معین با هدف بازنگری اصلاح و بهبودمستمر آن می باشد (دفتر ارزیابی عملکرد مدیریت، 1380)

مدل های ارزیابی عملکرد کارکنان
در این قسمت مهمترین و معروفترین مدل های ارزیابی منابع انسانی که توسط سازمان ها، مؤسسات و انجمن های ملی و بین-المللی به منظور ارزیابی منابع انسانی سازمان ها و شرکت ها مورد استفاده قرار می گیرند ارائه می گردد. این مدل ها به شرح زیر هستند:
1-  مدل جایزه تعالی منابع انسانی ایران
2-  منابع انسانی در مدل بالدریج
3-  منابع انسانی در مدل بنیاد اروپایی مدیریت کیفیت
4-  مدل سرمایه گذاری در منابع انسانی(آی. آی. پی)
5-  مدل توسعه گر منابع انسانی
6-  مدل تعالی عملکرد تنسی
7-  مدل محیط کار عالی
8-  مدل جوایز بهترین ها
9-  مدل بلوغ قابلیت افراد
10- مدل تی. ئی. ای. ام
11- مدل ارزیابی عملکرد کارکنان مبتنی بر شایستگی در وزارت نیرو
12- مدل ارزیابی عملکرد کارکنان مبتنی بر شایستگی در سازمان تامین اجتماعی
13- مدل ارزیابی عملکرد کارکنان مبتنی بر شایستگی  های مدیریتی در بخش نظامی، دولتی و عمومی کشور کانادا
14- الگوی ارزیابی عملکرد کارکنان مبتنی بر شایستگی مدیران اجرایی بخش های دولتی در استرالیا
15- مدل ارزیابی عملکرد کارکنان شرکت فورد
16- مدل اونت
17- مدل ارزیابی های نوین منابع انسانی در ایران خودرو
18- الگوی فریس

1- مدل جایزه تعالی منابع انسانی ایران
انجمن مدیریت منابع انسانی ایران، مدل تعالی منابع انسانی را طراحی و معرفی کرده است. این مدل در سطح وسیع و توسط بسیاری از سازمان های کشورمان بکار گرفته می شود و کارایی آن در مدیریت منابع انسانی، استقبال روز افزون مدیران را به همراه داشته است.جایزه تعالی منابع انسانی که بر اساس این مدل و برای تشویق سازمان ها به بهره گیری از نظام های نوین مدیریتی و شناسایی و تقدیر از سازمان های برتر طراحی و به اجرا گذاشته شده است، اینک با تکیه بر تجربیات گرانقدر خود به عنوان یکی از جوایز ارزشمند و معتبر مدیریتی، جایگاه ویژه ای در سطح ملی به خود اختصاص داده است.جایزه تعالی منابع انسانی براساس مفاد نظام نامه و دستورالعمل های آن به برترین سازمان های ایرانی که حائز شرایط لازم برای قرار گرفتن در یکی از سطوح تعالی حوزه مدیریت منابع انسانی باشند اعطا می گردد.مدل جایزه یک چارچوب جامع مبتنی بر مجموعه ای از ارزش های محوری، معیارها و شاخص ها در تمامی ابعاد منابع انسانی سازمان است که به مدیران منابع انسانی یاری می دهد تا از طریق ارزیابی مستمر راهبردها، فرایندها و نتایج منابع انسانی و سازمان، نقاط قوت و فرصت های قابل بهبود خود را شناسایی نموده، تا برای بهبود آنها و رسیدن به سازمان یادگیرنده و توسعه یافته برنامه ریزی نمایند.

 این ارزش ها عبارتند از:
- رهبری استراتژیک
- نگرش سرمایه ای به منابع انسانی
- یادگیری، توسعه و بهبود مستمر
- تاکید بر مسئولیت اجتماعی و اخلاق حرفه ای و ارزش مداری
- تمرکز بر نتایج حاصل از مدیریت مبتنی بر فرایند
مدل جایزه در سه بخش اصلی طراحی گردیده است:
- راهبردها   - فرایندها    - نتایج

راهبردها ضمن آنکه تعیین کننده و جهت دهنده طراحی و اجرای فرایندهای منابع انسانی هستند حوزه های منابع انسانی یک سازمان را حمایت می کنند و نتایج آنچه را که سازمان در حوزه منابع انسانی و عملکرد سازمانی بدست می آورد پوشش می-دهند. نتایج بر اثر حمایت راهبردها و فرایندهای منابع انسانی به دست می آیند وراهبردها با گرفتن بازخورد از نتایج اجرای فرایندها بهبود می یابند. 

فهرست مطالب
- مدلهای ارزیابی عملکرد کارکنان    3
1- مدل جایزه تعالی منابع انسانی ایران    4
نمودار2-3- مدل تعالی منابع انسانی(راهنمای متقاضیان پنجمین دوره جایزه تعالی منابع انسانی، 1392)    6
2- منابع انسانی در مدل بالدریج    7
در مدل بالدریج، حوزه منابع انسانی بر سه محور کلیدی زیر تاکید دارد:    8
نمودار2- 4-  مدل سرمایهگذاری در منابع انسانی منبع:  www.investorsinpeople.co.uk/2005    16
5- مدل تعالی عملکرد تنسی    17
6- مدل استاندارد توسعه گر منابع انسانی(پی، دی. اس)                                                                           
این الگو در کشور سنگاپور در سال 1997 برای بهبود و توسعه منابع انسانی این کشور به وجود آمد و دارای 3 اصل و 11 بعد است که عبارتند از:    17
7- مدل محیط کار عالی    18
نمودار 2-5-  مدل محیط کار عالی (قلیچلی، 1386، 180)    19
8- مدل جوایز بهترینها    19
حوزههای دهگانه جوایز بهترینها عبارتند از:    20
9-  مدل بلوغ قابلیت منابع انسانی(پی. سی. ام. ام)    21
نمودار2-6- حوزههای مدل بلوغ قابلیت منابع انسانی(قلیچلی،1386، 184)    23
10- مدل تی. ئی. ای. ام    23
11- مدل ارزیابی عملکرد مبتنی بر شایستگی در وزارت نیرو    28
12- مدل ارزیابی عملکرد مبتنی بر شایستگی در سازمان تامین اجتماعی    28
نمودار2-7- مدل قابلیتهای مدیران سازمان تامین اجتماعی، منبع ؛ طراحی الگوی شایستگی های مدیران    29
جدول2-4 - فهرست معیارهای هاي اصلي ، شاخصها و توصيف رفتاري قابليت هاي مديران سازمان    29
13- مدل ارزیابی عملکرد مبتنی بر شایستگی های مدیریتی در بخش نظامی، دولتی و عمومی کشور کانادا    32
نمودار2-8- مدل پنج شايستگي اصلي مديريت در ارتش کانادا به همراه قابليت هاي مورد نظر    33
جدول شماره 2-5-  الگوي شايستگي هاي مديريتي در بخش عمومي کشور کانادا    33
14- الگوی ارزیابی عملکرد مبتنی بر شایستگی مدیران اجرایی بخشهای دولتی در استرالیا    35
جدول شماره 2-6- الگوهاي قابليت مديران دولتي در بخشهاي دولت و حکومت در استراليا    36
15- مدل ارزیابی عملکرد شرکت فورد    38
جدول شماره 2-7-  معیارهای ارزیابی مدیران شرکت فورد    38
16- مدل اونت    47
تاريخچه مدل ONET    47
مشکل بودن نگهداري DOT    48
مشکل بودن به روز رساني DOT    48
مدل مفهومي اونت    49
جدول 2-8- مدل مفهومي اونت ( به انضمام عوامل، ابعاد و مولفه ها )    50
17- مدل ارزیابیهای نوین منابع انسانی در ایران خودرو    51
چگونگي شکل گيري ارزيابي 360 درجه در شرکت ايران خودرو    51
نمودار2- 9-  الگوی مفهومی فرآیندهای ارزشیابی (فریس) و اقدامات مهارتهای لازم در هر مرحله(فریس، 1990، 192)    56
جدول 2- 9- خلاصه مدلهای ارزیابی منابع انسانی    57
2-12- پیشینه تحقیق    62
2-12-1- تحقیقات در داخل کشور    62
2-12-2- تحقیقات در خارج از کشور    68
جدول 2-10-  خلاصه تحقیقات انجام شده    69
جدول شماره 2- 11-  معیارها و اشتراکات مدلهای ارزیابی عملکرد کارکنان    78
جدول شماره 2-12-  معیارها و اشتراکات پیشنه تحقیقات انجام شده در داخل و خارج از کشور    79
جدول شماره 2-13-  برگرفته از جدول 2-11  و جدول 2-12    79
جدول 2-14-  الگوی تحلیلی تحقیق    80

منابع