مبانی نظری اخلاق و اخلاق حرفه ا

این نوشتار نمونه فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد روانشناسی با عنوان مبانی نظری و پیشینه تحقیق اخلاق و اخلاق حرفه ای می باشد. در بخش اول مبانی نظری اخلاق و اخلاق حرفه ای تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه تحقیق اخلاق و اخلاق حرفه ای در پژوهش های داخلی و خارجی بررسی می شود.

تعربف مفهومی اخلاق:اخلاق عبارت است  از، یک سلسله خصلت ها و سجایا و ملکات اکتسابی که بشر آن ها را  به‌عنوان اصل اخلاقی  می پذیرد. یا به‌عبارت‌دیگر، قالب روحی برای انسان که روح انسان در آن قالب و در آن کادر و طبق آن طرح و نقشه ساخته می شود (مطهری، 1385).  تعربف مفهومی اخلاق حرفه ای: اخلاق حرفه ای در ساده ترین تعریف عبارت است از: اصول و معیار هایی که رفتار قابل‌قبول یا پسندیده را در یک حرفه تبیین می کند (علمی، 1387). به‌عبارت‌دیگر، اخلاق حرفه ای را رشته ای از علم اخلاق دانسته اند که روابط شغلی را موردمطالعه و بررسی قرار می دهد (شعاری نژاد،1364 :67).

اخلاق، جمع خُلق و در لغت دارای دو معناست؛ برخی اخلاق را به معنای نیرو و سرشت باطنی دانسته اند که برای انسان، تنها با دیده بصیرت و غیر ظاهر قابل درک باشد، در برابر خَلق که به شکل و صورت محسوس و قابل درک با چشم ظاهر گفته می شود، برخی دیگر خُلق را به معنای صفت نفسانی راسخ می دانند که انسان، افعال متناسب با آن را، بی درنگ انجام می دهد؛ مانند شجاعت. کسی که دارای خُلق شجاعت است در رویارویی با دشمن تردیدی به خود راه نمی دهد (شریفی، 1389). بر اساس مکتب الهام بخش اسلام، علم اخلاق، پاک ساختن نفس از صفات ناپسند و آراستن آن به ملکات جمیله است، که از آن به تهذیب اخلاق تعبیر می شود.

در متون غربي،از واژه هايي مانند Ethics و Moral استفاده شده است. در فرهنگ لغت وبستر  Moral را به عناويني مانند اصول مربوط به‌درستی و نادرستي رفتار و تبعيت از  استانداردهاي رفتار درست تعريف كرده است. با رجوع به ساير منابع، ازجمله فرهنگ آكسفورد و تحقيقات موجود، چنين استنباط مي شود كه Moral فضايل و رذايل اخلاقي را معرفي می‌کند و  Ethic همان علم اخلاق است و رابطه تنگاتنگي با فلسفه اخلاق دارد. به‌طورکلی، با جمع‌بندی تعاريف موجود در زمینه اخلاق، آن‌طور كه نقيب زاده (14-16) مطرح کرده است می توان گفت: آن گاه که آدمی از بایدها و نبایدهایی که بیشتر به‌صورت روا و ناروا، پسندیده و ناپسندیده عرضه می شوند، فراتر رود و به بازشناسی نیک از بد برسد، و این شناخت ارزش نیک، او را به کردار شایسته برانگیزد، به قلمرو اخلاق رسیده و در راه انسان شدن گام نهاده است ( نقیب زاده به نقل از حقیقت، 1389: 109).

در مبحث اخلاق حرفه ای، سخن از مجموعه ای از گزاره های اخلاقی و باید ها و نباید هایی است که مخاطب اصلی آن در درجه اول به حرفه  مندان یک رشته و در ارتباط با مسئولیت های حرفه ای آنان است. علم اخلاق قرن ها قبل از میلاد مسیح در مشاغل و حرف گوناگون وجود داشته است. اما تاریخ تدوین اولین اصول اخلاق حرفه ای به حدود سیصد سال پیش از میلاد بر می گردد که متعلق به حرفه پزشکی می باشد و به سوگند نامه بقراط برمی گردد، که در آن وظایف و مسئولیت های اخلاقی پزشکان مشخص‌شده بود. برخلاف نظام های اخلاقی گذشته همچون نظام ارسطویی که در آن ها اخلاق امری درونی و شخصی تلقی می شد، امروزه مسئولیت های اخلاقی از این امر فراتر رفته و به حیطه مناسبات بین فردی، سازمانی و گروهی کشیده شده و در طیفی از مسئولیت های فردی- شخصی تا مسئولیت های فردی- شغلی و نیز مسئولیت های سازمانی گسترده شده است. چنین تحولی را انقلاب کپرنیکی در اخلاق نامیده اند (قراملکی، 1382)؛ که نقطه عطفی در پیشینه مکاتب اخلاقی است. نتیجه چنین دیدگاه هایی، پیدایش مفهوم اخلاق کاربردی است که اخلاق حرفه ای یکی از اقسام آن است. 

بنابراین خاستگاه مفهوم اخلاق حرفه ای، از این دیدگاه سرچشمه می گیرد که اخلاق فراتر از مجموعه ای از مسئولیت های فردی و شخصی است. به‌عبارت‌دیگر نظریه پردازان و حرفه مندانی که مایل به بحث در مورد اخلاق  حرفه ای اند، بیش تر مفهوم حرفه را پذیرفته اند و به‌طور ضمنی تائید نموده اند که حوزه عملی و نظری رشته  آنان قابلیت تبدیل‌شدن به یک حرفه را دارا است. براي پي بردن به پيوند ناگسستني مفهوم حرفه بااخلاق كافي است به پيشينه ي پيدايش اصطلاح حرفه در سده هاي شانزدهم و هفدهم ميلادي اوج دوران اصلاح‌طلبی ديني مراجعه شود. در دوران اصلاح‌طلبی دینی، اصطلاح حرفه با این گزاره شکل‌گرفته که تحقق حرفه  هر فرد، عالی-ترین شکل فعالیت اخلاقی است. به عبارت روشن تر، حرفه در بدو پيدايش اش، از دیدگاه كساني چون لوتر مبارز سرسخت و سرسلسله كوشش هاي اصلاح‌طلبانه ديني در اروپا  به‌عنوان توجيهي اخلاقي از فعاليت دنيوي به‌کاررفته است. اين بدان معناست كه از آغاز، حرفه با مفهوم اخلاق عجين بوده و پذيرش مفهوم حرفه به معناي پذيرش خودبه‌خودی اخلاق-حرفه ای است. چنين پيشينه اي در تعاريف امروزين از حرفه، انعكاس قدرتمندي دارد، و همواره اخلاق، يك ركن اساسي در تعاريف معتبر ارائه‌شده از مفهوم حرفه بوده است (وبر، 1371 : 75). 

فهرست مطالب 

فصل دوم پایان نامه چارچوب نظری و پیشینه پژوهش اخلاق و اخلاق حرفه ای

1-4- تعاریف مفهومی واژه ها و اصطلاحات    12
1-4-1- اخلاق:    12
1-4-2 - اخلاق حرفه ای    12
1-4-3- مشاوره    13

فصل دوم: بررسي ديدگاه صاحبنظران و پيشينه پژوهش
2-1- مبانی نظری    16
2-1-1-  مقدمه    16
2-1-2-  رویکردهای عمده در فلسفه اخلاق    16
2-1-3- دیدگاه صاحبنظران    21
2-1-4-  تاريخچه حرفه اي گري    37
2-1-5-  تاریخچه اخلاق حرفهای    40
2-1-6- عوامل پايه اي اخلاق حرفهاي    41
2-1-7-  اخلاق حرفه ای از دیدگاه آموزه های اسلامی    42
2-1-8-  ملاک نهایی اخلاق حرفه ای از دیدگاه اسلام    43
2-1-9- تاریخچه اخلاق حرفه‌ای مشاوران    45
2-1-10-  اصول اخلاق حرفه ای مشاوران و روانشناسان    46

پژوهش های پیشین    49
2-2-1-  پژوهش های داخلی    49
2-2-2-   پژوهش های خارجی    53
2-3- پرسش های پژوهش    56
2-3-1-  بخش کیفی    56
2-3-2-  بخش کمی    56

منابع