مبانی نظری عملکرد سازمانی

این نوشتار فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت با عنوان مبانی نظری و پیشینه پژوهش با موضوع عملکرد سازمانی در قالب 75 صفحه ورد می باشد. در بخش اول ادبیات و چارچوب نظری عملکرد سازمانی بصورت کامل و جامع بررسی خواهد شد و در بخش دوم پیشینه تحقیق عملکرد سازمانی در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.سازمان یک نهاد اجتماعی است که دارای هدف می باشد و سیستمی است که به سبب داشتن یک ساختار آگاهانه فعالیتهای خاصی را انجام می دهد و دارای مرزهای شناخته شده ای است. (دفت 1374، ص 96)

این تعریف 4رکن اساسی دارد که به اختصار به آن می پردازیم:

1-نمادهای اجتماعی: سازمان از مردم و گروههای انسانی تشکیل می شود. افراد و نقشهایی که آنها ایفا می کنند از اجزای اصلی تشکیل دهنده سازمان هستند.
2-دارای هدف بودن: موجودیت هر سازمان برای تامین هدف خاصی است. هر سازمان و اعضایش همواره در پی تامین یک هدف، مقصود با انجام ماموریت خاصی هستند.
3-سیستم با ساختار آگاهانه: معنی یک سیستم فعال این است که سازمان مزبور کارها و فعالیتهای خاصی را انجام میدهد. سازمانهای تخصصی به صورتی آگاهانه به چندین بخش و دایره (برای انجام دادن یک مجموعه از فعالیتهای خاصی) تقسیم می شوند.
4-مرزهای مشخص: مرزهای سازمان تعیین کننده عوامل و ارکان درونی و برونی آن هستند در سازمان عضویت، نقش تعیین کننده دارد و مرز سازمان بوسیله عضو یا اعضاء مشخص میشود. (همان منبع)

حال به عوامل موثر بر عملکرد سازمانی می پردازیم: 
1-ساختار سازمانی 2- محیط سازمانی 3- سیاست ها و رویه های سازمانی 4-فرهنگ سازمانی 

ساختار سازمانی
ساختار سازمانی در نمودار سازمان نمایان است. نمودار سازمانی یک نهاد قابل رویت، از کل فعالیتها و فرآیندهای سازمانی است. در تعریف ساختار سازمانی به سه رکن اصلی اشاره می شود که اینک به آنها می پردازیم.
1-ساختار سازمانی تعیین کننده روابط رسمی در سازمان است. آن نشان دهنده سطوحی است که در سلسله مراتب اداری وجود دارد و نیز حیطه کنترل مدیران یا سرپرستان را مشخص می نماید.
2-ساختار سازمانی تعیین کننده ا فرادی است که بصورت گروهی در دوایر کار میکنند و گروهبندی یا تقسیم بندی دوایر است که در کل سازمان وجود دارد.
3-ساختار سازمانی در برگیرنده طرح سیستم ها می شود که بوسیله آنها فعالیتهای همه دوایر هما هنگ و یکپارچه می گردد. و در نتیجه سیستم ارتباط موثر (در سازمان) تضمین خواهد شد.
و مینتز برگ ساختار سازمانی را اینگونه بیان می کند: ساختار یک سازمان را میتوان مجموعه راههایی دانست که طی آنها فعالیتهای سازمان به وظیفه های شناخته شده تقسیم و میان این وظیفه ها هماهنگی تامین می شود (مینتزبرگ، 1371: 3) . 

با توجه به تعاریف فوق الذکر ساختار سازمان بایستی منعکس کننده اهداف و برنامه ها باشند. و اجزای ساختار باید بگونه ای برگزیده شود که ضمن حفظ سازگاری داخلی یا هماهنگی، با وضع سازمان یعنی اندازه و پیشینه محیط فعالیت و نظام مورد بهره گیری نیز سازگار باشد. 

تاثیر ساختار بر عملکرد:
با توجه به ساختار سازمان میتوان نوع رفتار کارکنان را توجیه کرد یا پیش بینی نمود. یعنی علاوه بر عوامل فردی و گروهی، روابط ساختاری که در سازمان بین افراد بوجود می آید بر نوع نگرش ورفتار آنها اثرات زیادی می گذارد. مبنای این بحث که ساختار بر نگرش و رفتار فرد اثر می گذارد چیست؟ نگرش فرد و آنچه باعث بهبود عملکرد وی می گردد به این امر بستگی دارد که ساختار سازمانی تا چه اندازه میتواند ابهامات را از بین ببرد و برای عضو سازمان مطالب زیر را روشن کند:
«از من انتظار می رود که چه کاری را انجام دهم؟» «از من انتظار می رود که کار را چگونه انجام دهم؟» «گزارش کار خود را به چه کسی بدهم؟» «اگر مشکلی داشتم به چه کسی مراجعه کنم؟»

بدیهی است که ساختار، محدودیتهایی را بر کارکنان اعمال میکند و کارهایی را که انجام میدهند تحت کنترل قرار میدهد، برای مثال اگر ساختار سازمان به گونه ای باشد که کارها بسیار مهم و تخصصی باشند رعایت دقیق زنجیره فرماندهی، تفویض نکردن اختیارات و محدود بودن حوزه یا قلمرو کنترل موجب میشود که کارکنان از آزادی عمل بسیار اندکی برخوردار شوند. در چنین سازمان هایی کارها به شدت کنترل می شود، فرد بایستی در یک محدوده مشخص کار کند و دارای رفتارهای محدود باشد. برعکس اگر ساختار سازمان به گونه ای باشد که حول محور تخصص تنظیم نشده باشد، امور بسیار رسمی نبوده و حوزه یا قلمرو کنترل گسترده می باشد، کارکنان از آزادی عمل بیشتری برخوردار خواهند بود و میتوانند رفتارهای گوناگون و متنوعی داشته باشند. بطور کلی عوامل: استراتژی، اندازه سازمان، تکنولوژی و محیط از جمله عواملی هستند که نوع ساختار سازمان را تعیین میکنند.(مکانیکی و ارگانیکی)

محیط سازمانی:
معنی واژه محیط، نامحدود است و آن شامل همه چیزهایی می شود که در خارج از سازمان قرار دارند. ولی تجزیه و تحلیلی که در آن جا صورت می گیرد تنها جنبه هایی از محیط مورد توجه است که سازمان نسبت به آنها حساسیت دارد و برای بقاء و ادامه فعالیت خود باید در برابر آنها از خود واکنش نشان دهد. از این رو محیط سازمان را به اینصورت تعریف می کنیم. 
تمام عواملی که در خارج از مرز سازمان وجود دارند و بر تمام یا بخشی از سازمان اثرات بالقوه می گذارند (دفت، 1374: 235) . 

محیط از چندین بخش که ارکان یا عوامل مشابهی دارند تشکیل می شوند. در هر سازمانی میتوان این بخشها را مشاهده کرد. آنها عبارتند از: صنعت، مواد اولیه، منابع انسانی، منابع مالی، بازار، تکنولوژی، شرایط اقتصادی، دولتی، اجتماعی، فرهنگی و بین المللی و ابعاد محیط را میتوان به انواع نامطمئن، ساده یا پیچیده و محیط پایدار یا ناپایدار تقسیم نمود.

تاثیر محیط بر عملکرد سازمان
محیط خارجی به شیوه کارکرد سازمان و پدیده عدم اطمینان که مدیریت با آن روبه رو می شود اثرات شدید دارد. معمولا سازمان ها بصورت سیستم های باز اجتماعی میباشند. بیشتر آنها با صدها عامل خارجی سروکار دارند. تغییر و پیچیدگی محیط نقش بسیار مهمی در طرح ریزی و عمل سازمان ها دارند. محیطهای سازمانی از نظر عدم اطمینان و وابستگی به منابع متفاوتند. عدم اطمینان نتیجه دو بعد پایدار – ناپایدار و ساده – پیچیده بودن محیط است و کمبود مواد ومنابع مالی باعث وابستگی سازمان به منابع خارجی می شود.  زمانی که محیط مورد توجه قرار گیرد طرح ریزی سازمان برمبنای اصول منطقی صورت می گیرد. از طرفی همانگونه که بیان شد محیط سازمان از نیروها یا نهادهایی تشکیل میشود که خارج از آن قرار دارند و بصورت بالقوه بر عملکرد سازمان اثر می گذارند.محیط میتواند بر ساختار اثرات شدید بگذارد.

فهرست مطالب
بخش اول: عملکرد
مقدمه 43
تعاریف عملکرد  43
عوامل مؤثر بر عملکرد فردی 44
توانایی‌های ذهنی 44
توانائی‌های جسمی 45
تناسب بین توانایی‌های فرد و شغل  45
شخصیت 46
عوامل تعیین کننده شخصیت 46
وراثت 46
محیط 46
یادگیری 47
ادراک 47
انگیزش 48
انگیزش و عملکرد 49
تأثیر استرس یا فشار روانی بر عملکرد فردی 50
عوامل مؤثر بر عملکرد گروهی  51
ارتباطات چیست 51
فرایند ارتباط 52
نظریه‌های هدایت و رهبری  53
نظریه‌های خصوصیات فردی و رهبری 53
نظریه‌های رفتار رهبری 53
نظریه‌های موقعیتی و اقتضائی 54
عوامل مربوط به رهبری 55
عوامل مربوط به پیروان 55
عوامل مربوط به موقعیت و شرایط 55
قدرت و سیاست 55
تعریف سیاست 56
رفتار بین گروهی و تعارض 57
تأثیر  تعارض و تضاد بر عملکرد 59
عوامل مؤثر بر عملکرد سازمانی 60
تعریف سازمان 60
ساختار سازمانی 61
تأثیر ساختار بر عملکرد 62
محیط سازمانی 63
تأثیر محیط بر عملکرد سازمانی 63
سیاست ها و رویه های سازمان 64
روش‌های گزینش 64
برنامه‌های آموزش و پرورش 65
ارزیابی عملکرد 65
فرآیند ارزیابی  66
تدوین و تنظیم شاخص‌های ارزیابی عملکرد 66
تدوین و برقراری معیارهای عملکرد 66
ابلاغ و اعلان شاخص‌ها به ارزیابی شونده 66
سنجس عملکرد واقعی 66
مقایسه عملکرد با استاندارد های هر شاخص 67
اعلان نتایج به کارکنان و بحث در چگونگی اصول نتایج 67
اقدام به منظور بکارگیری عملیات اصلاحی 67
محتوای ارزیابی  67
هدف و منظور ارزیابی 68
بازآگاهی و بازخورد 68
شناخت خود 68
بهبود عملکرد  68
سابقه خدمتی  68
برنامه‌ریزی  68
بهسازی  69
انتظارات 69
اجرای تعهدات قانونی 69
روش ها و فنون ارزشیابی عملکرد 69
روش استفاده از ویژگی‌های صفات 69
انتخاب اجباری 70
روش‌ مقیاسی 70
روش وقایع حساس  70
روش رتبه‌بندی 70
روش مقایسه زوجی  71
روش توضیع اجباری  71
سیستم پاداش  71
اتحادیه های کارگری  72
فرهنگ سازمانی  72
تأثیر فرهنگ سازمانی بر عملکرد 73
بخش دوم: ادبیات ویژه پژوهش
پژوهش‌های خارج کشور 77
پژوهش‌های داخل کشور 87
تاریخچه و شرحی بر شرکت سهامی بیمه ایران 90
آموزش در بیمه ایران 92
مدیریت وجوه و سرمایه گذاری 94
روابط عمومی و اطلاع رسانی 95
تبلیغات و اطلاع رسانی 95
فعالیت اتکایی و بین الملل بیمه ایران 96
اتکایی قبولی 96
اتکایی واگذاری 96
قراردادی  96
اختیاری  96
بیمه های انرژی 97
مکانیزاسیون بیمه ایران 97
طراحی و بهبود سیستم های موجود 97
پشتیبانی فنی 97
عملکرد شبکه 97
ایجاد سیستم های جدید 98
اهداف برنامه ها و امتیازات بیمه ایران 98
منابع