مبانی نظری و پیشینه تحقیق تنیدگی شغلی

این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق تنیدگی شغلی می باشد. در بخش اول چارچوب و مبانی نظری تنیدگی شغلی تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه نظری تحقیق تنیدگی شغلی در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.

تنیدگی شغلی  را می‎توان روی هم جمع شدن عاملهای تنیدگی زا و آن ‎گونه وضعیتهای مرتبط با شغل دانست که بیشتر ‎افراد نسبت به تنیدگی‎زا بودن آن اتفاق نظر دارند. برای نمونه یکی از وضعیتهای پر تنیدگی و مرتبط با شغل این است که از یکسو کارگر یا کارمند در معرض خواستها یا فشار‎های زیاد در محیط کار قرار بگیرد و از سوی دیگر، برای بر‎آوردن این خواستها وقت محدودی در ‎اختیار داشته باشد (راس  و آلتمایر ، 1385/2003).ارزیابی عملکرد شغلی  کارکنان، باید به طور مداوم و در دوره‎های معینی از سال، انجام شود. ارزیابی عملکرد شغلی مرئوسان ممکن است با مشاهده اتفاقی، یادآوری نحوه کار آنان در گذشته، اظهار‎نظر‎افراد دیگر، یا بر اساس شواهد موجود، انجام گیرد. در مواردی نیز ممکن است ازفرمهای رسمی برای ارزیابی عملکرد شغلی کارکنان سازمان، استفاده شود (ساعتچی،١٣٨٠). 

تنیدگی  شاید عمومی‎‎ترین مسئله زندگی روزمره انسان باشد که وجه مشخصه  زندگی امروز شده است. سه الگوی مختلف تنیدگی وجود دارند که از لحاظ دید کلی با هم متفاوتند: الگوی اول تنیدگی را پاسخی می‎داند که فرد در برابر شرایط و پیشامدها از خود نشان می‎دهد. دومی آن را مجموعه درهم آمیخته‎ای از مشکلات می‎داند که فرد در محیط خود با آنها رو‎برو است و الگوی سوم، تنیدگی را کنش متقابل معرفی می‎کند که بین ویژگیهای فرد و عاملهای محیط پدید می‎آید. تنیدگی به منزله بخشی از زندگی هر انسان، در همه افراد در حد اعتدال آمیز وجود دارد ودر این حد به عنوان پاسخ سازش یافته2 تلقی می‎شود (دادستان، ١٣٨۶). 

     می‎توان گفت که تنیدگی در پاره‎ای از مواقع خلاقیت را در فرد ایجاد می‎کند و امکان تجسم موقعیتها و سلطه بر آنها را فراهم می‎آورد. اما این حالت ممکن است جنبه‎ مرضی داشته باشد، در این صورت نمی‎توان پاسخ را سازش یافته تلقی کرد بلکه باید آن را به منزله منبع شکست، سازش نایافتگی، استیصال گسترده ای تلقی کرد که فرد را از بخش عمده‎ای از امکاناتش محروم می‎کند (دادستان، ١٣٨6).

چکیده  
در جامعه صنعتی و شهری پر مشغله و پر اضطراب امروزی مسائلی نظیر  موعد مقرر، تعارض و ابهام در نقش مسئولیتهای مالی، انفجار اطلاعات، فناوری، ترافیك، سر و صدا، آلودگی هوا، مسائل خانوادگی و كار بیش  از حد جایگزین ترس از جانوران وحشی در جوامع ابتدایی شده است. پاسخ ما به این مسائل همانند نیاكانمان میتواند به آثار جانبی منفی مانند  سردرد، سرطان، بیخوابی، حمله قبلی، فشارخون بالا و ضربه منجر بشود  یا نشود.  همان پاسخ به فشار روانی كه به نیاكان مان كمك كرد به حیات خود تداوم بخشند امروزه غالباً به صورت عاملی درآمده كه بطورجدی زندگی روزانه ما را مختل می كند. از آنجا كه فشار روانی وآثارآن قابل مدیریت است، یادگیری هرچه  بیشتر درباره فشار روانی حرفه ای برای مدیران اهمیت ویژه ای دارد.

همة ما به‌طور روزانه فشار روانی را تجربه می‌كنیم. پژوهشگران بر این باورند كه فشار روانی دو واكنش اساسی را در انسان بر می‌انگیزد:

1. مقابلة فعال

2. گریز انفعالی كه به اصطلاح پاسخ «جنگ و گریز» نامیده می‌شود (رضاییان،1383، ص4).

پاسخ ما به فشار روانی می‌تواند به آثار جانبی منفی مانند سردرد، بی‌خوابی، حمله قلبی، فشار خون بالا و ضربه منجر شود یا نشود. امروزه پاسخ ما به فشار روانی به دلیل تكرار آن به صورت عاملی در آمده كه به‌طور جدی زندگی روزانه ما را مختل می‌كند. انسانها منبع انرژی محدودی برای مبارزه با فشار روانی دارند و قرار گرفتن در معرض فشار روانی برای مدت طولانی، بدون كاهش آثار منفی آن به تحلیل رفتن می‌انجامد. در این نقطه فرد به هم می‌ریزد و ممكن است در همان حال كه خود را برای ارائه كاری آماده می‌سازد، پشت میز خود به خواب فرو رود یا آن كار را به طور كلی رها سازد. انطباق یا عوامل فشار روانی، تلاشی پرهزینه است. فعال شدن «عوارض كلی انطباق» جایگزین تقاضاهای بسیار زیاد از بدن می‌گردد. اگر مقاومت نسبت به یك بحران خاص زیاد باشد و بحران برای مدت طولانی ادامه یابد، انرژی كمی برای انطباق با سایر عوامل فشار روانی باقی می‌ماند. چنان‌چه فرد مدت طولانی در معرض فشار روانی قرار گیرد انرژی وی برای انطباق تحلیل می‌رود و این تحلیل رفتن به شكل‌های افسردگی و اختلال‌های ذهنی بروز و نمود می‌یابد.

     

فهرست مطالب
 تنیدگی

 مقدمه
 رهیافتها نسبت به فشار روانی 
. خود تنظیمی/پزشكی
. ارزیابی شناختی
. انطباق فرد با محیط
. روانكاوی
. الگوی هانزسلیه: مفهوم سازگاری
. الگوی هلمز و راهه: وقایع زندگی
 ماهیت دوگانه فشار روانی
 تعریف تنیدگی
 تئوریهای تنیدگی
. استرسورهای خرد و كلان
. مدل شخص– محیط
. نظریه شخص – محیط در قلمرو غیركاری
. مدل تنیدگی شغلی كاراسك
. ناسازگاری سبك زندگی
. نظریه تنیدگی پنهان
. منابع تنیدگی: مدل چهار سطحی تنیدگی
 عوامل فردی
. استرسورهای شخصی
. استرس ادراك شده
. كفایت پاداش
. محیط ادارك شده غیردوستانه
. نوع كارمند
. چرخش شغلی و بازنشستگی
. استرسورهای خصوصیات غیر شخصی کارمند
. نوبت کاری
 مشكلات نوبتكاری
 ریتم سیرکادین
 پیامدهای نوبتکاری
  مشکلات مربوط به خواب
 مشکلات بالینی
 مشکلات غیر بالینی
. انواع مشاغل و ویژگیهای شغل
. زمان یا فاصله رفت و آمد و نوع وسیله حمل و نقل
. مسافرت شغلی
. استرسورهای شغل
. تقاضاهای شغلی
. فشارهای نقش( تعارض و ابهام در نقش)
. مسئولیت
. رابطه با سرپرست
. یکنواختی، گرانباری نقش یا کمباری نقش
. تصمیم گیری
 عوامل گروهی
. فرهنگ
. گروه
 عوامل سازمانی         
. جو سازمانی
. فناوری
. اثرات روانی
. تشویش اطلاعاتی
. تغییر
. محیط طبیعی سازمان
 عوامل فراسازمانی
. عوامل محیطی
. عوامل خانوادگی
. استرسورهای وجهه و اعتبار
. عوامل اقتصادی
. سلامت
. روابط اجتماعی
 تفاوتهای فردی و عوامل وضعیتی  تعدیل کننده تنیدگی
. ارزیابی شناختی عوامل تنیدگی
. تنیدگی کوتاه مدت یا بلند مدت 
. حمایت اجتماعی
. مدیریت زمان
. مذهب و معنویت
. جنسیت و تأثیر آن بر تنیدگی
. الگوهای رفتاری (نوع الف و نوع ب)
. شخصیت خستگی ناپذیر یا نستوه
 تعریف سرسختی
 مولفه‌های سرسختی
. كنترل
. تعهد
. چالش
. عوامل شخصیتی
 خوداتكایی، بی تعلقی یا تعلق بیش از حد
 عزت نفس یا احترام به خود
 کانون کنترل درونی
 توان
 پیامدهای تنیدگی
. پیامدهای شناختی
. پیامدهای روانشناختی (نگرشی)
 تحلیل رفتگی
. مدل تحلیل رفتگی
 افسردگی و سایر بیماریهای روانی
 رضایت شغلی
. پیامدهای رفتاری
 تاخیر، غیبت، جابجایی و ترک خدمت
 سیگار و سوء مصرف مواد(ضایع کردن جسم)
 عملکرد
. رابطه میان فشار روانی و عملکرد -  قانون یرسون
 سوانح
. پیامدهای فیزیو لویک
 سلامت عمومی
 استراتژیهای مدیریت تنیدگی
. استراتژیهای سازمانی پیشگیری تنیدگی
 پیشگیری از تنش زاها (راهبردهای مسأله محور)
. طراحی مجدد شغل
. شفاف سازی نقش
. برنامه زمانی کار
. سبک مدیریت و ساختار سازمانی
. فرهنگ سازمانی و ارتباطات
. نظام پاداش عادلانه
 پیشگیری از تنیدگی (راهبردهای احساس محور)
. تیم سازی 
. حمایت اجتماعی
. مشاوره های روانی
 پیشگیری و درمان پیامدهای تنیدگی
. برنامه های کمک به کارکنان
. زمان استراحت کافی
. مرخصی تنیدگی
. بهبود شرایط کاری
. راهبردهای فردی پیشگیری تنیدگی
 پیشگیری از تنش زاها ( راهبردهای مسأله محور)
. خوش بینی اکتسابی
. مدیریت زمان
. فعالیتهای اوقات فراغت
 پیشگیری از تنیدگی (راهبردهای احساس محور)
. انطباق
. عوامل وضعیتی و شخصی
. ارزیابی شناختی عوامل تنیدگی
. فنون سازگاری
. ورزش
 پیشگیری و درمان پیامدهای تنیدگی
. خود گشودگی(افشا)
. آرام سازی
. رژیم غذایی
. بازخور زیستی
. فعالیتهای غیر هوازی: مراقبه
. درمان

 منابع فارسی
 منابع لاتین