دانلود مبانی نظری پایان‌نامه کارشناسی ارشد مدیریت آموزشی
ارزیابی رابطه تیپ های شخصیتی و سبکهای مدیریتی
چکیده:
دانشگاه همانند سایر سازمان‌های رسمی دارای ساختار، مدیریت و منابع انسانی و مادی می‌باشد ولی علیرغم همه سازمان‌ها، دانشگاه نهادی است که درونداد، فراگرد و برونداد آن انسان است و این امر ایجاب می‌کند تا شیوه مدیریت و رهبری ویژه‌ای در دانشگاه اعمال گردد. پژوهش حاضر با هدف پاسخ دادن به این سؤال که آیا بین تیپ‌های شخصیتی (درون‌گرا و برون‌گرا) و سبک مدیریتی (آمرانه – مشارکتی) مدیران دانشگاه تهران ارتباطی وجود دارد یا خیر؟ انجام گرفته است در این پژوهش نمونه‌ای به حجم 88 نفر از مدیران دانشگاه تهران انتخاب گردیده که ابزار گردآوری اطلاعات از آنان شامل دو پرسشنامه استاندارد بوده.
یکی پرسشنامه «تیپ شخصیتی آیزنگ» که شامل 90 سؤال آری، خیر و دیگری پرسشنامه سبک مدیریت «فردلوتانز» که شامل 35 سؤال پنج گزینه‌ای است. این دو پرسشنامه که امروزه دقیق‌ترین و رایج‌ترین ابزار اندازه‌گیری تیپ شخصیتی و سبک مدیریتی محسوب می‌شوند از روایی و پایایی بالایی هم برخوردارند.اطلاعات حاصل از این پرسشنامه‌ها با استفاده از آمارهای توصیفی و استنباطی مورد بررسی و تجزیه و تحلیل قرار گرفت.
از یافته‌های مهم تحقیق این است که : 1- بین تیپ شخصیتی و سبک مدیریت مدیران دانشگاه تهران رابطه وجود دارد. 2- بین تیپ شخصیتی برون‌گرا و سبک مدیریت مشارکتی در میان مدیران دانشگاه تهران همبستگی مثبت وجود دارد. 3- بین تیپ شخصیتی درون‌گرا و سبک مدیریت آمرانه در بین مدیران دانشگاه تهران ارتباط وجود دارد. 4- بین تیپ شخصیتی برون‌گرا و سبک مدیریت آمرانه همبستگی منفی وجود دارد. 5- بین تیپ شخصیتی درون‌گرا و سبک مدیریت مشارکتی همبستگی منفی وجود دارد. در پایان تحقیق پیشنهاداتی در ارتباط با بهبود مدیریت دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی ارائه شده است.
مقدمه
نظر به اینکه آموزش در هر زمان از اهمیت قابل ملاحظه‌ای برخوردار بوده و بویژه در شرایط کنونی و امروزی در محاسبات ثروت ملی جوامع علاوه بر سه عامل تولیدشده، منابع طبیعی و آموزش و پرورش، عامل چهارم را سازمان‌های اجتماعی که رفاه عمومی هر نظام را تأمین می‌کنند، در نظر می‌گیرند. بدیهی است ایجاد و توسعة عوامل مذکور بدون مدیریت صحیح و مبتنی بر دانش و تحقیقات مدیریت ممکن نبوده و یا لااقل با موفقیت چندانی توأم نیست. مطالعات و تحقیقات انجام‌شده در زمینه سازمان و مدیریت روشن ساخته است که مدیریت بخش جدایی‌ناپذیر و انسجام‌بخش جامعه سازمان‌یافته می‌باشد و برای حفظ و توسعه مناسب، اثربخشی و بارخیزی نهادها و سازمان‌های پیچیده امروزی ضرورتی قطعی دارد.
این پژوهش با هدف شناسایی سبک رهبری مدیران دانشگاه تهران و بررسی رابطة بین تیپ شخصیتی و سبک مدیریت آنان انجام گرفته است. سبکهای مدیریتی که در این تحقیق موردنظر بوده است شامل سبکهای چهارگانه آمرانه ـ خیرخواهانه ـ مشورتی و مشارکتی لیکرت می‌باشند که دو سبک آمرانه و مشارکتی در این پژوهش مورد بررسی قرار گرفت.
ابزار گردآوری اطلاعات برای تعیین سبک رهبری شامل پرسشنامه‌ای تحت عنوان پرسشنامه سرپرستی و مدیریت (سبک رهبری) و برای سنجش تیپ شخصیتی مدیران دانشگاه نیز از پرسشنامة آیزنک استفاده شده است. مبنای مطرح نمودن فرضیه‌ها این بوده است که تیپ شخصیتی مدیران دانشگاه تهران با سبک مدیریت آنان رابطه دارد.
بحث و نتیجه‌گیری
از زمان تشکیل آموزش عالی به صورت رسمی در کشور ما حدود یک قرن می‌گذرد. در خلال این مدت به علت تحولات گوناگونی که در سطح جامعه به وجود آمده، نظام آموزشی از هر لحاظ وسعت و گستردگی بسیاری یافته است و در نتیجه اهداف، وظایف و مسؤولیت‌های آن پیچیده‌تر و اداره امور آن به مراتب دشوارتر شده است. به علت توسعه و گستردگی کمی و تحول کیفی، مدیریت و رهبری نظام آموزشی در سطوح مختلف، به صورت یکی از مسائل بحث‌انگیز در سال‌های اخیر در آمده است. از مسائل اساسی و بااهمیت نظام آموزش عالی مدیریت و سازمان‌دهی آن است.
ضرورت مدیری که بتواند در شرایط بحرانی این کشتی را در فراز و نشیب‌های سرنوشت‌ساز به ساحل نجات مقصود برساند و قادر باشد تا نیروی عظیم دانشجویان، کارکنان و سایر عوامل را به طور مؤثر هدایت و رهبری نماید، بیش از هر زمانی احساس میشود. مدیریت در آموزش عالی از سایر مدیریت‌ها متمایز است زیرا مدیریت آموزشی امری ظریف، تخصصی و علمی است و باید با خصوصیات روان‌شناختی اعمال گردد. مدیریت در آموزش عالی با تأکید توأم بر دو فرآیند «آموزش» و «پرورش» در دو سطح ستادی و اجرایی فعالیت می‌کند.
مدیریت آموزشی یک امر اساسی و پایدار در تغییر نظام آموزش عالی محسوب میشود و از حساسیت ویژه‌ای برخوردار است. فرآیند تعلیم و تربیت در لوای مدیریت آموزشی شکل می‌گیرد. بنابراین نظام آموزش عالی کشور باید سعی کند مدیریت آموزشی را به سمت مدیریتی متعهد و متخصص سوق دهد تا جوابگوی نیازهای آموزش عالی که محور توسعه اجتماعی تلقی می‌گردد، باشد. یکی از ابزارهای مهم افزایش کارآیی و بهره‌وری اعمال سبکهای مختلف مدیریت است که مدیران باتوجه به محیط سازمانی و شخصیت خود و همکارانش آن را انتخاب می‌کنند. بنابراین و باتوجه موارد بالا اهمیت مدیریت و بخصوص مدیریت آموزشی بر کسی پوشیده نیست و اهمیت این امر هم، علت اصلی انجام پژوهش حاضر بوده است و فرضیه‌های پژوهش نیز براساس راهنمایی‌های استادان محترم و تجربیات چندین سالة پژوهشگر در مراکز آموزش عالی و همچنین مطالعات در زمینة مدیریت، بنا شده‌اند.
امروزه علم مدیریت با هزاران نظریه و رویکرد مختلف یکی از تعیین‌کننده‌ترین متغیرها برای پیشرفت یا عدم پیشرفت یک ملت محسوب میشود. به گونه‌ای که پیشرفت سریع کشورهایی همچون آلمان و ژاپن پس از جنگ دوم جهانی به مدیریت خوب و سالم نسبت داده میشود. اما این علم با تمام پیچیدگی‌هایش با ابعاد شخصیتی فرد مدیر عجین است، بطوریکه می‌توان دو فرد با خصوصیات شخصیتی مختلف که در یک مکتب علم مدیریت آموخته‌اند را در امر مدیریت و عملکرد آن بسیار متفاوت یافت.
این امر از دیرباز مدنظر رؤسا و پیشوایان بوده است بطوریکه خیلی‌ها معتقدند اگر قبل از واقعه‌ی کربلا والی کوفه بنا به دلایل سیاسی عوض نمی‌شد و شخصی با خصوصیات شخصیتی خاص که همان عبیدا... بن زیاد بود به والی‌گری کوفه گماشته نمی‌شد واقعه‌ی کربلا رخ نمی‌داد و کوفیان چنان روسیاهی را از خود در تاریخ باقی نمی‌گذاشتند.
شخصیت مدیر به قدری حائز اهمیت است که امیر دو عالم علی‌بن ابی‌طالب(ع) در نامه‌ای خطاب به یکی از کارگزاران خود می‌فرمایند : در انتخاب رئیس دقت کن و بکوش رؤسا را از خانواده‌های خوب برگزین. این دستور حائز دو نکته‌ی بنیادی است. یکی تأثیر محیط بر شخصیت و دیگری که بحث موضوع تحقیقی حاضر است تأثیر شخصیت بر نحوة مدیریت است.امروزه در علم نوین مدیریت، در یک مقوله‌بندی کلان سبک مدیریت را به آمرانه و مشارکتی تقسیم می‌کنند و چنین برمی‌آید که این دو سبک با خصیصه‌های شخصیتی رابطه‌ای تنگاتنگ دارد.
فهرست مطالب
فصل دوم : بررسی پیشینه پژوهش (ادبیات تحقیق) 17
مقدمه 18
شخصیت 18
تعریف شخصیت 19
نقش وراثت و محیط در شخصیت 24
شخصیت از دیدگاه‌های مختلف 26
روان‌تحلیل‌گری 26
رویکرد روان‌تحلیل‌گری جدید 28
رفتارگرایی 30
دیدگاه‌های یادگیری اجتماعی 32
دیدگاه‌های شناختی 34
دیدگاه‌های سرشتی 35
دیدگاه انسان‌گرایی 35
ابعاد شخصیت 36
تئوری بازداری 38
تئوری انگیختگی 39
تئوری انگیختگی و درون‌گرایی ـ برون‌گرایی 40
برون‌گرایی 41
درون‌گران 41
روان‌رنجورخویی 42
فعالیت خودکار و روان‌رنجورخویی 42
روان‌پریش‌خویی 43
هورمون‌ها و روان‌پریش‌خویی 43
سبکهای مدیریت و رهبری 43
تعاریف مدیریت 45
تعاریف مدیریت آموزشی 46
تعاریف سبک مدیریت 48
تفاوت بین سبک مدیریت و رفتار مدیریت 49
تئوری‌ها و تحقیقات مربوط به شیوه‌های مختلف مدیریت و رهبری 50
مارچ و سایمون 50
جیمز تامپسون 50
لارنس و لورچ 50
نیومن و وارن 50
چارلز پرو 51
دیوید همپتون 51
تئوری‌ها و تحقیقات مربوط به شیوه‌های رهبری 55
تحقیقات و تئوری‌های یک‌بعدی 56
تحقیقات و تئوری‌های دوبعدی 57
تحقیقات و تئوری‌های سه‌بعدی 57
نظریه تحقیقات شبکه مدیریت 60
سبک 9-1 61
سبک 1-9 61
سبک 1-1 62
سبک 5-5 62
سبک 9-9 62
نظریه امتزاج 63
نظریه نقش مدیر به عنوان سنجاق اتصال 64
نظریات و تحقیقات تانن بام و دارن اسمیت 65
ضوابط تشخیص ماهیت رهبری 65
ضوابط تشخیص ماهیت پیروان 66
ضوابط تشخیص ماهیت موقعیت 66
تئوری سه‌بعدی رهبری ویلیام ردین 67
تئوری هنجاری رهبری (الگوی رهبری مشارکتی) 70
نگرش‌های رهبری 72
علل رهبری 73
الگوی سازش ـ واکنش 73
الگوی جایگزین برای رهبری 74
کشف مجدد تفاوت‌های فردی 75
الگوی پرده مرکب 76
سبکهای مدیریت هلر 77
تحقیقات و تئوری (جاده ـ مقصد) 78
نظریات و تحقیقات فیدلر درباره‌ی رهبری 80
شیوه مطلوب رهبری از نظر فیدلر 81
ابعاد اصلی رهبری از نظر فیدلر 83
رابطه بین رهبر و پیرو 83
ساخت کار 83
قدرت ناشی از شغل 84
تئوری تکاملی رهبری هرسی و بلانچارد 85
سبک رهبری انتقالی 88
ویژگی‌ها و شیوه‌های رهبران مبادله‌ای 89
ویژگی‌ها و شیوه‌های رهبران انتقالی 89
سبک مدیریت کیفیت فراگیر TQM 90
سبکهای مدیریت جین هال 90
مدل اقتضایی رهبری میان ـ فرهنگی 91
نظریه گتزلز و گوبا 94
سبک هنجاری 95
سبک شخصی 95
سبک داد و ستدی 96
تحقیقات دانشگاه اوهایو 97
ساخت‌دهی 98
مطالعات هالپین 99
رابطه شخصیت با مدیریت 104
خصوصیات شخصی لازم برای مدیران 106
رهبری در مدیریت 112
وظایف مدیر و رهبر آموزشی 116
مهارت در رهبری 117
مهارت در روابط انسانی 119
مهارت در برقراری روابط گروهی 120
الگوهای برنامه‌ریزی استراتژیک دانشگاهی 121
الگوی کلر 121
الگوی کللند و کینک 122
الگوی بارکر و اسمیت 124
مقایسه سه الگو 126
تفکر همه‌جانبه‌نگر در مدیریت و برنامه‌ریزی دانشگاهی 129
پیچیدگی سیستم دانشگاهی 130
مدیریت مستقل در نظام دانشگاهی 132
مدیریت جزیی از سیستم دانشگاهی 133
حرفه پیچیده مدیریت دانشگاهی 136
مدیریت با کاهش یا مهار پیچیدگی 136
مدیریت برمبنای هدایت 138
مدیریت برمبنای تنظیم 139
فهرست منابع 184
منابع فارسی 185
منابع لاتین 188