مبانی نظری و پیشینه تحقیقات داخلی و خارجی ارزیابی عملکرد و رتبه بندی بیمه نمونه فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت می باشد که در آن به چارچوب نظری و پیشینه پژوهش می پردازیم.
مقدمه:
بیمه از جمله نهادهای اقتصادی است که نقش مهمی در حیات اقتصادی، اجتماعی و سیاسی کشورها ایفا می کند. بیمه از شاخه های مهم بخش خدمات به شمار می رود که از یک سو باعث نوعی تأمین و احساس امنیت برای بیمه گذاران می شود و از سوی دیگر در رشته هایی که از نظر اقتصادی مطلوب بوده و در مسیر اهداف توسعه اقتصادی دولت می باشد، بستری مناسب برای سرمایه گذاری فراهم می کند (صفوی و فلاحتی، 1386، ص 12).فلسفه شکل گیری بیمه وجود خطر می باشد که همواره سابقه اي به قدمت زندگي انسان داشته و با ضرر و زيان همراه بوده است و موجب دل مشغولي انسان از بدو خلقت بوده است. در گذشته سرمايه اندک بوده و خطر هم گستره چنداني نداشته است؛
اما با توسعه جوامع بر دارائي انسان اضافه شد و ميزان درگيري او با خطر و ريسک افزايش يافت. بشر در زندگي ابتدائی خود خطري که همواره او را تهديد مي کرد، احتمال حملة حيوانات و يا افرادي از قبایل دیگر بود و زماني که به سلاح دست يافت تصور کرد که به زندگي آرامي دست يافته است اما به تدربج که به زندگي بهتر و کاملتري رسيد، همين وسايل، خطرات تازه اي را براي او به ارمغان آورد و انسان در تمامي مراحل از فکر پيشگیري از خطرات غافل نماند. به نحوي که در دوران گذشته اگر حيواني در کارواني از بين مي رفت، حيوان ديگری با هزينه کاروان تهيه مي شد تا صاحب آن به تنهايي متحمل ضرر نگردد. با وقوع انقلاب صنعتي در قرن هیجدهم به عمق مخاطرات افزوده شد، به نحوي که امروزه با پيشرفت علم و فن، خطرات جديدي وارد زندگي انسان شده است. به طور کلّي بايد اذعان داشت که بيمه؛ تأمين کننده مالي براي فعاليت هاي بازرگاني است، از طریق انتقال ريسک هاي اتفاقي به بيمه گر، توان و کارآيي بازرگانان افزايش مي يابد، کمک مؤثري در توزيع نسبي هزينه ها مي نمايد، سبب افزايش اعتبار بيمه گذار مي شود، يک نوع پس انداز است و اینکه جامعه و اقتصاد جامعه از آن منتفع می گردد (تدبیری، 1380، ص 8-5).
الگوی مناسب برای ارزیابی عملکرد:
اصولا سیستم های ارزیابی با توجه به شرایط و مقتضیات سازمان طراحی می شوند. البته این مطالب به این معنی نیست که هر سازمانی باید الگوی موجود را با شرایط سازمانی وفق دهد، چرا که شاید هزینه طراحی و ایجاد یک الگو آنقدر زیاد باشد که از نظر اقتصادی به صرفه نباشد و چه بسا الگوهای کاملی وجود داردکه قبلاً این مسیر را طی کرده اند و قابلیت های زیادی برای استفاده در سازمان مورد نظر دارند. ولی در هر صورت هر سیستم ارزیابی عملکرد باید از یک سری الزامات خاصی برخوردار باشد.«پارکر » معتقد است مواردی مثل عملی بودن، قابل فهم بودن برای عموم، بهبود دادن خود ارزیابی به صورت مستمر، بیشتر بودن مزایا از هزینه ها و دارا بودن معیارهای واقعی و مستدل و قوی از ویژگی های یک نظام ارزیابی عملکرد است.
وجود شاخص های عملکردی (مانند؛ اهداف کمی و کیفی، نرخ رشد سازمان، نرخ رشد بهره وری و ...) و شاخص های غیر عملکردی (مانند؛ توانایی سازمان برای تعیین آرمان ها و مأموریت ها، توانایی سازمان برای شناخت نیاز آینده و ...) نیز می تواند از الزامات یک سیستم و الگوی ارزیابی عملکرد باشد (آذر و دانشور، 1387، ص 129).
ویژگی های یک سیستم ارزیابی عملکرد مناسب:
با توجه به مدل ها و چارچوب های ارائه شده و طبق نظر اکثر صاحب نظران در زمینه ارزیابی عملکرد، می توان ویژگی های یک سیستم ارزیابی عملکرد مناسب را به شرح زیر خلاصه کرد.
- از اهداف استراتژیک پشتیبانی کند؛ سیستم های ارزیابی عملکرد باید از اهداف استراتژیک نشات گرفته باشند. در غیر اینصورت این سیستم ممکن است فعالیت هایی را پشتبانی کند که اثر معکوس بر اهداف استراتژیک بگذارد. به علاوه باید به این نکته توجه کرد که اگر در طول زمان، استراتژی ها تغییر یابند، برخی شاخص های عملکرد نیز تغییر خواهند کرد. در نتیجه نیاز به انعطاف پذیری در این سیستم ها احساس می شود تا بتوان از این طریق اطمینان حاصل نمود که سیستم ارزیابی عملکرد همیشه با اهداف سازمان سازگار است.
- متوازن باشد؛ این موضوع که سیستم ارزیابی عملکرد نباید تنها از نقطه نظر مالی دیده شود بسیار حیاتی است. یک سیستم ارزیابی عملکرد بایستی انواع مختلفی از شاخص های عملکرد را شامل شود تا تمامی جنبه های مهم برای موفقیت سازمان را پوشش دهد. لذا بایستی بین شاخص های مختلف توازن وجود داشته باشد. یعنی به صورت متناسبی بر روی نتایج کوتاه و بلند مدت، انواع مختلف عملکرد (نظیر هزینه، کیفیت، تحویل، انعطاف پذیری و... ) جنبه های مختلف (نظیر مشتریان، ذی نفعان، رقبا، نوآوری و... ) و سطوح مختلف سازمانی (نظیر عملکرد کلی و بخشی ) تمرکز داشته باشد.
- در مقابل بهینه سازی بخشی بایستد؛ از آنجا که شاخص های عملکرد بر روی رفتار کارکنان اثر گذارند، مجموعه ای نامناسب از شاخص ها می تواند به رفتار غیر کارکردی از طرف کارکنان منجر شود. به عبارت دیگر؛ کارکنانی که تنها در پی ارتقا و بهبود شاخص عملکرد مربوط به خود هستند، ممکن است تصمیماتی بگیرند که در تضاد با خواسته های مدیران باشد و بهبود در عملکرد واحد آنها به آسیب دیگر قسمت ها و یا حتی عملکرد کلی سازمان منجر شود. یک سیستم ارزیابی عملکرد باید از اینگونه بهینه سازی ها جلوگیری کند.
- تعداد شاخص های عملکرد آن محدود باشد؛ برای ایجاد عملکرد مناسب ضروری است که تعداد شاخص های عملکرد محدود باشند. افزایش تعداد شاخص ها نیاز به زمان تحلیل بیشتری دارد. گردآوری اطلاعاتی که از آنها استفاده ای نمی شود، یک اتلاف تلقی می شود. بنابراین، ضروری است که تنها داده هایی که برای یک هدف خاص کاربرد دارند و هزینه گردآوری آنها از مزایای مورد انتظارشان بیشتر نیست گردآوری شوند. همچنین افزایش تعداد شاخص های عملکرد، ریسک انباشت اطلاعات را افزایش می دهد که این امر موجب می شود که امکان اولویت بندی شاخص ها وجود نداشته باشد.
- دسترسی به آن آسان باشد؛ هدف یک سیستم ارزیابی عملکرد، دادن اطلاعات مهم درزمان مناسب و به شخص مناسب است. لذا نکته مهم درباره این سیستم ها آن است که باید به گونه ای طراحی شوند که اطلاعات آنها به راحتی بهبود یافته و در دسترس استفاده کنندگان از آن قرار گیرد و برای آنها قابل فهم باشد.
- حاوی شاخص های عملکرد جامع باشد؛ یک شاخص عملکرد باید هدف مشخص داشته باشد. به علاوه ضروری است که یک غایت مشخص نیز برای هر شاخصی تعریف شود و چارچوب زمانی مشخص شود که در قالب آن بایستی به آن غایت نائل شد (کریمی، 1385، ص 27).
فهرست مطالب
2-1- مروری بر صنعت بیمه19
2-1-1- مقدمه.19
2-1-2- تعریف بیمه20
2-1-2-1-تعریف بیمه از لحاظ لغوی20
2-1-2-2- تعریف بیمه از لحاظ قانون بیمه21
2-1-2-3- تعریف بیمه از لحاظ فنی21
2-1-2-4- تعریف بیمه از لحاظ مالی.21
2-1-2-5- تعریف بیمه در فرهنگستان ایران21
2-1-3- تارخچه بیمه22
2-1-3-1- تارخچه بیمه در جهان.22
2-1-3-2- تاریخچه بیمه در ایران.25
2-1-3-3- جایگاه بیمه بعد از انقلاب اسلامی.27
2-1-3-4- بیمه در جهان امروز28
2-1-4- انواع بیمه.29
2-1-4-1- بیمه های اجتماعی.29
2-1-4-2- بیمه های بازرگانی.30
2-1-4-3- مقايسه بيمه های بازرگانی و اجتماعی.31
2-1-5- برخی از تعاریف و اصطلاحات بیمه ای31
2-2- مروری بر ارزیابی عملکرد33
2-2-1- مقدمه33
2-2-2-تاریخچه ارزیابی عملکرد34
2-2-2-1- تاریخچه ارزیابی عملکرد در جهان34
2-2-2-2- تاریخچه ارزیابی عملکرد در ایران.35
2-2-3- تعریف اندازه گیری36
2-2-4- دلایل اندازه گیری36
2-2-5- تعریف و مفهوم عملکرد36
2-2-6- انواع ارزیابی37
2-2-6-1-ارزيابي آينده نگر.37
2-2-6-2-ارزيابي گذشته نگر.37
2-2-7- مراحل ارزیابی.38
2-2-8- تعریف و مفهوم ارزیابی عملکرد.39
2-2-9- کارکردهای ارزیابی عملکرد40
2-2-10- دلایل ارزیابی عملکرد41
2-2-11- اهداف ارزیابی عملکرد42
2-2-12- ضرورت و اهمیّت ارزیابی عملکرد42
2-2-13- ابعاد ارزیابی عملکرد.43
2-2-14- فرآیند ارزیابی عملکرد45
2-2-15- شاخص ها و استانداردهای ارزیابی عملکرد.48
2-2-15-1-تعریف استاندارد48
2-2-15-2- تعریف شاخص48
2-2-15-3- انواع شاخص های عملکردی49
2-2-15-4- خصوصیات شاخص های عملکرد ایده آل.50
2-2-15-4-1- شاخص های مطلوب عملکرد از نظر پیتر دراکر.50
2-2-15-4-2- خصوصیات شاخص های عملکرد از نظر گلوبرسون.50
2-2-15-4-3- اصول شاخص های عملکرد از نظر ماسکل51
2-2-15-4-4- شاخص های عملکرد در مدل سینک و تاتل52
2-2-15-4-5- شاخص های عملکرد در مدل نتایج و تعیین کننده ها52
2-2-15-4-6- شاخص های عملکرد در مدل هرم عملکرد.53
2-2-16- مدیریت عملکرد54
2-2-16-1- تعریف مدیریت عملکرد.54
2-2-16-2- مزيّت هاي مديريت عملکرد.55
2-2-16-3- پیش نیازهای مدیریت عملکرد56
2-2-16-4- حرکت از ارزیابی عملکرد به مدیریت عملکرد56
2-2-16-5- شرایط حرکت مؤثر از ارزیابی عملکرد به مدیریت عملکرد.56
2-2-16-6- تفاوت مدیریت عملکرد با ارزیابی عملکرد.57
2-2-17- ديدگاه هاي سنتي و نوين درباره ارزيابي عملکرد59
2-2-17-1- مقایسه معیارهای سنتی و نوین ارزیابی عملکرد.60
2-2-17-2- اشکالات سیستم های سنتی ارزیابی61
2-3- مدل های ارزیابی عملکرد61
2-3-1-الگوی مناسب برای ارزیابی عملکرد.62
2-3-2- ویژگی های یک سیستم ارزیابی عملکرد مناسب62
2-3-3- انواع مدل های ارزیابی عملکرد.64
2-3-3-1- مدل های ارزیابی عملکرد مالی66
2-3-3-1-1- تاريخچه سيستمهاي ارزيابي مالي.66
2-3-3-1-2- تجزيه و تحليل صورت هاي مالي.67
2-3-3-1-3- انواع نسبتهاي مالي.70
2-3-3-1-3-1- نسبتهاي نقدينگي70
2-3-3-1-3-2- نسبتهاي فعاليت (کارآیی)72
2-3-3-1-3-3- نسبتهاي ساختار سرمايه (توانایی پردراخت بدهی ها)76
2-3-3-1-3-4- نسبتهاي سودآوري78
2-3-3-1-5- نسبتهاي مالي مربوط به سرمايهگذاري سهامداران (ارزش بازار)81
2-3-3-1-4- نقاط قوت و ضعف نسبتهاي مالي84
2-3-3-2- مدل های ارزيابي بهرهوري85
2-3-3-2-1- تاريخچه بهرهوري.85
2-3-3-2-2- تعريف بهرهوري86
2-3-3-2-3- انواع بهرهوري86
2-3-3-2-4- سطوح بهرهوري88
2-3-3-2-5- مراحل ايجاد معيارهاي بهرهوري88
2-3-3-2-6- مفهوم ارزش افزوده در بهرهوري.90
2-3-3-2-7- شاخصهاي بهرهوري ارزش افزوده90
2-3-3-2-8- روش سريع ارزيابي بهرهوري.93
2-3-3-2-9- محدوديتهاي ارزيابي بهرهوري شركتها95
2-3-3-3- مدل هاي اثربخشي سازماني97
2-3-3-3-1- رويكرد نيل به هدف.97
2-3-3-3-2- رويكرد سيستمي97
2-3-3-3-3- رويكرد عوامل استراتژيك.98
2-3-3-3-4- رويكرد ارزشهاي رقابتي98
2-3-3-3-5- محدوديت مدلهاي ارزیابی اثربخشي سازماني.98
2-3-3-4- مدلهاي ارزیابی تعالي سازماني.99
2-3-3-4-1- مدل جايزه اروپايي كيفيت (EQA).99
2-3-3-4-2- مدل جايزه ملي دمينگ.102
2-3- 3-4-3- مدل جایزه ملی کیفیت مالكوم بالدريج104
2-3-3-4-5- محدوديتهای مدلهاي ارزیابی تعالي سازماني.106
2-4- مدل ارزیابی عملکرد متوازن107
2-4-1- مقدمه107
2-4-2- ابعاد مدل ارزیابی عملکرد متوازن.108
2-4-3- انواع شاخص ها در مدل ارزیابی عملکرد متوازن.110
2-4-4- دلایل استفاده از مدل ارزیابی عملکرد متوازن111
2-4-5- کاربردهاي ارزيابي عملکرد متوازن113
2-4-6- گام هاي پياده سازي و توسعه مدل ارزیابی عملکرد متوازن115
2-4-7- سير تكاملى مدل ارزیابی عملکرد متوازن118
2-4-8- مزایای مدل ارزیابی عملکرد متوازن123
2-4-9- محدوديت های مدل ارزيابي عملكرد متوازن124
2-5- مروری بر رتبه بندی در صنعت بیمه.124
2-5-1- مقدمه.125
2-5-2- تعریف رتبه بندی125
2-5-3- منظور از رتبه بندی در صنعت بیمه.125
2-5-4- تفاوت مفهوم رتبه بندی با رده بندی.126
2-5-5- دلایل و ضرورت رتبه بندی در صنعت بیمه ایران126
2-5-6- اهداف رتبه بندی شرکت های بیمه128
2-5-7- مزایا و اثرات رتبه بندی شرکت های بیمه.128
2-5-8- چالش ها و محدودیت های رتبه بندی شرکت های بیمه در ایران129
2-5-9- مشكلات اجرايي رتبه بندي مؤسسات بیمه در ايران133
2-5-10- متدولوژي (روش شناسی) رتبه بندي شركت هاي بيمه133
2-5-11- طبقات روش شناسي رتبه بندي.134
2-5-12- مهم ترين فاكتور هاي مؤثر در تعيين نوع متدولوژي رتبه بندي135
2-6- مطالعات تجربی ارزیابی عملکرد بیمه135
2-6-1- جمع بندی ادبیات تحقیق.149
2-7- مدل پیشنهادی تحقیق.152
2-7-1- مدل کلان (مفهومی)152
2-7-2- مدل خرد (عملیاتی)153
منابع و مأخذ
منابع فارسی
منابع انگلیسی