مبانی نظری سنجش مدیریت دانش

این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق سنجش مدیریت دانش می باشد. در بخش اول مبانی نظری سنجش مدیریت دانش تشریح می شود و در بخش دوم پیشینه تحقیق سنجش مدیریت دانش در پژوهش های داخلی و خارجی مورد بررسی قرار می گیرد.

چکیده
در اغلب منابع، مدیریت دانش دارای چهار بخش اصلی ایجاد، ذخیره­سازی و بازیابی، انتقال و به­کارگیری دانش است و همواره پنجمین مرحله که می­تواند اندازه­ گیری دانش باشد در مراحل اصلی مدیریت دانش از قلم افتاده است، در حالیکه وجود آن برای موفقیت اجرای سایر فرآیندهای مدیریت دانش امری ضروری است (جعفری و همکاران،1386). از این رو اندازه­گیری، از جمله مسائلی در مدیریت دانش است که به نسبت بخش­های دیگر آن کمترین توسعه یافته و در عین حال تلاش­های بسیار جدی بر روی آن انجام شده است. علت این کمتر توسعه یافتگی را می­توان در آن دانست که اندازه­گیری چیزی که دیده و یا احساس نمی­شود بسیار دشوار است (مک اینرنی،2002).

همچنین اندازه­ گیری مدیریت دانش موضوعی پیچیده است که این پیچیدگی از یک طرف، حاصل تعداد متغیر­های دخیل در موضوع و از طرف دیگر ،به علت وجود متغیر­های کلامی است که مولفه ابهام را به تصمیم­گیری می­افزاید (زیمرمن[1]،1996). اما بدون تردید توسعه حوزه­های دیگر مدیریت دانش منوط به توسعه اندازه­گیری است. چرا که مدیران باید بتوانند ارزش حضور استراتژی­ها و متدولوژی­های مدیریت دانش را در سازمان خود نمایان کنند، و در غیر این صورت نخواهند توانست بهبود­ های حاصل شده را با مدیریت دانش مرتبط سازند (مک اینرنی،2002). توسعه مبانی اندازه­گیری مدیریت دانش در سال­های اخیر انجام شده است و در برخی سازمان­ها به کار بسته شده است، اما مطالعات ­بهبودی در جهت طراحی متدهای جهانی لازم است (ِلمون[2]،2004 ).

2-3-1- سنجش اثربخشی مدیریت دانش:

        اساساً مدیریت دانش را پیاده ­سازی می­کنیم تابه نتیجه مطلوب برسیم و مطلوبیت خود شاخصی قابل اندازه­ گیری است، چرا که اگر غیر از این باشد، نمی­توانیم رسیدن به مطلوب را اثبات نماییم. بسیاری از شرکت­های بزرگ در سال­های اخیر، سرمایه­گذاری­های بسیاربالایی در زمینه مدیریت دانش انجام داده­اند، و به تبع آن این شرکت­ها خواستار انعکاس نتایج در عملکرد و سرمایه­های ملموس خود هستند (خدیور و همکاران،1386).

اگر بخواهیم موفقیت مدیریت دانش را بسنجیم باید قادر باشیم دانش را بسنجیم. ارزیابی دانش هم به معنی برآورد ارزش پولی آن نیست؛ به این معنی است که تعیین کنیم آیا اهداف دانش تحقق یافته­اند یا نه. اگر سازمان­ها در اندازه­گیری دانش خود شکست بخورند، چرخه دانش نا تمام می­ماند، به این دلیل است که بازخوردی وجود ندارد تا بر اساس آن در عناصر بنیادی متعدد مدیریت دانش، اصلاحات احتمالی انجام گیرد. با توجه به این، تعریف شاخص­های جایگزین به منظور تعیین میزان موفقیت سیستم مدیریت دانش از چالش­های مدیریت دانش محسوب می­شود (پروبست و همکاران[3]،2000).

منظور از اثربخشی مدیریت دانش نیز برآورده کردن اهداف مدیریت دانش و رضایتمندی از آن است (صمیمی و آقایی،1384). سنجش اثربخشی مدیریت دانش بر حسب منافع تجاری دشوار است زیرا ابزار­های مدیریت دانش هنوز به طور واضح تعریف نشده­اند. چن و چن[4] (2006) عملکرد مدیریت دانش را به ابزارهای کمی و کیفی با دورنماهای مختلف تقسیم­بندی کردند. مقیاس­های کیفی شامل بهبود مهارت­های کارکنان، کیفیت محصول، فرآیند­های تجاری و روابط مشتری (فروشنده) می­باشد، در حالیکه مقیاس­های کمی شامل کاهش قیمت­های عملیاتی، بهبود تولید و افزایش سود است. چو وگو[5] (2008) چهار عنصر را در فرآیند­های سازمانی تعریف کردند که شامل فعالیت­های دانش، دارائی­های دانش، تاثیر بر فعالیت­های سازمانی و اهداف تجاری  می­باشد. در حالی که کالیفا و لیو[6] نشان دادند اثر بخشی مدیریت دانش بستگی به تاثیر مدیریت دانش بر دستیابی به اهداف شرکت دارد. با این حال این ابزار­ها بر سازمان تمرکز دارند نه بر خود مدیریت دانش (کالیفا و لیو، 2003). بنابراین مدیریت دانش جهت اجرای اثربخش نیاز به روشها، فن­آوری و ابزارهای درست دارد (جعفری و همکاران،1386).

در نهایت می­توان گفت سنجش اثربخشی مدیریت دانش بسیار دشوار است و روش واحدی جهت سنجش آن وجود ندارد. برای سنجش اثربخشی مدیریت دانش، عوامل و شاخص­های مختلفی وجود دارند که برای تعیین آنها باید دقت لازم را به عمل آورد. بررسی ادبیات و تحقیقات موجود در این زمینه نشان داد که یکی از روش­ها می­تواند استفاده از ابزارهای سنجش موجود در این زمینه باشد. بنابراین، پژوهش حاضر با مرور رویکرد­های موجود در این حوزه به معرفی و مقایسه برخی از ابزارهای مهم می­پردازد.

فهرست مطالب       

فصل دوم: ادبیات پژوهش
2-1- مقدمه. 
2-2- مدیریت دانش.
2-2-1-گذری بر مدیریت دانش
2-2-2-دانش                                                           
2-2-2-1- روابط داده،اطلاعات و دانش
2-2-2-2- داده.
2-2-2-3-اطلاعات .
2-2-3-طبقه بندی انواع دانش.
2-2-4-منابع دانشی سازمان.
2-2-5-تعاریف مدیریت دانش
2-2-6- اهمیت به کارگیری مدیریت دانش.
2-2-7-اهداف مدیریت دانش.
2-2-2-8-فرآیند های مدیریت دانش
   2-2-9-مدیریت دانش در آموزش عالی.
 2-3-سنجش مدیریت دانش.
2-3-1- سنجش اثربخشی مدیریت دانش.
2-3-2- انواع رویکرد های سنجش مدیریت دانش.
2-3-3- ابزارهای سنجش مدیریت دانش.
   2 -3-3-1- کارت امتیازی متوازن
   2-3-3-2- جهت یاب اسکاندیا
   2-3-3-3- نظارت بر دارایی‌های نامشهود.
  2-3-3-4- حسابداری منابع انسانی.
  2-3-3-5- روش شناسیKP3.
  2-3-3-6- شاخص عملکرد مدیریت دانش.
  2-3-3-7- سیستم مبتنی بر رضایت کاربر
2 -3-4--مقایسه ابزار های سنجش مدیریت دانش.
2-4- مدل تحقیق و اجزای آن.
   2-4-1-کارت امتیازی متوازن. .
  2-4-2-. شاخص عملکرد مدیریت دانش.
  2-4-3-. فرآیند تحلیل شبکه‌ای.
2-5- دانشگاه مازندران.
2-6-مروری بر تحقیقات انجام شده.
   2-6-1-تحقیقات خارجی.
   2-6-2-تحقیقات داخلی.
2-7-خلاصه فصل دوم

منابع و مأخذ

فهرست شکل‌ها
17 شکل2-1- اثر اطلاعات و دانش بر تصمیم گیری
40 شکل2-2- رابطه بین مولفه های اصلی در متدلوژیKp3 برای تعیین سهم دانش در عملکرد شرکت.
46 شکل2-3- مدل اولیه تحقیق.
48 شکل2-4- ارتباط کارت امتیازی متوازن با مدیریت دانش.
51 شکل2-5- تفاوت ساختار سلسله مراتب و شبکه.
54 شکل2-6- فرمت استاندار سوپر ماتریس.
58 شکل2-7- مدل سنجش اثر بخشی مدیریت دانش.
59 شکل2-8- مدلANP سنجش عملکرد مدیریت دانش.
60 شکل2-9- مدل وو و ونگ برای ارزیابی موفقیت مدیریت دانش
62 شکل2-10-توانمندی مدیریت دانش به منظور اثربخشی مدیریت دانش.
65 شکل2-11-مدل مفهومی ارزیابی و آسیب‌شناسی مدیریت دانش در مؤسسات آموزش عالی.
68 شکل2-12-مدل عوامل تأثیر گذار بر موفقیت سیستم مدیریت دانش و همچنین پیامدها آن
73 شکل2-13-چارچوب مرور ادبیات پژوهش

فهرست جداول
33 جدول 2-1- رویکرد های متفاوت ارزیابی مدیریت دانش.
36 جدول 2-2- شاخص های کارت امتیازی متوازن.
37 جدول 2-3- شاخص های جهت یاب اسکاندیا.
38 جدول 2-4- شاخص های نظارت بر دارایی های نا مشهود
39 جدول 2--5 شاخص های حسابداری منابع انسانی.
40 جدول 2-6- شاخص های متدلوژی Kp3
42 جدول 2-7- شاخص های عملکرد مدیریت دانش.
43 جدول 2-8- شاخص های سیستم مبتنی بر رضایت کاربر.
44 جدول 2-9- مقایسه ابزارهای سنجش مدیریت دانش
48 جدول 2-10- مدل کارت امتیازی متوازن برای دانشگاه.
69 جدول 2-11- پژوهش های انجام شده در حوزه سنجش مدیریت دانش

فهرست نمودارها
52 نمودار2-1- ارتباط درونی و بیرونی میان عناصر
63 نمودار2-2- سلسله مراتب سنجش اثربخشی مدیریت دانش
64 نمودار2-3-مدل سلسله مراتبی ارزیابی عملكرد سیستم مدیریت دانش سازمان.