مبانی نظری ارزش افزوده اقتصادی

مبانی نظری و پیشینه تحقیق ارزش افزوده اقتصادی نمونه فصل دوم پایان نامه کارشناسی ارشد رشته مدیریت که در آن چارچوب نظری و پیشینه پژوهش مورد بررسی قرارمی گیرد

ارزش افزوده اقتصادی (EVA):
در دنیای امروزی، مالکان به دنبال اجرای راهکار خلق در شرکت‌ها هستند. معیار EVA به عنوان یکی از بهترین معیارهای نشان دهنده میزان موفقیت مدیر در اجرای راهکار خلق ارزش معرفی گردیده است شاید یکی از بهترین معیارهای ارزیابی عملکرد مبتنی بر ارزش ، ارزش افزوده اقتصادی می‌باشد. EVA به پیش بینی سودهای ایجاد شده شرکت‌ها می‌پردازد. این پیش بینی‌ها از طریق مقایسه سود عملیاتی بعد از مالیات (NOPAT) و کل هزینه‌های سرمایه صورت می‌پذیرد (بدهی و همچنین حقوق صاحبان سهام (2003، Grant).ارزش افزوده اقتصادی به عنوان معیار اندازه گیری عملکرد و سود واقعی شرکت محسوب می‌شود و ابزاری برای کمک به مدیران در ارزش آفرینی سهامداران می‌باشد( صمدی لرگانی و دیگران ، 1389 ).

بیشینه ساختن EVA یک شرکت بایستی با هدف دستیابی به افزایش ارزش آفرینی سهامداران صورت پذیرد.EVA در سطح بالا با بازده سهام همبستگی دارد (استوارت ، 1994 )آقای استوارت در یک سخنرانی تحقیقی که در سال 1994 ایراد نمود و در مجله “Harvard Business review”در نوامبر و دسامبر 1995 چاپ شد بیان می‌کند:
(EVA بهترین مقیاس ارزش آفرینی است و بهتر از سایر مقیاس‌های مبتنی بر حسابداری در تعیین تغییرات ارزش. ثروت سهامداران عمل می‌کند).

2-4-4-2- ارزش افزوده بازار (MVA) :
از آنجا که هدف اولیه اکثر شرکت‌ها افزایش ثروت سهامداران می‌باشد بدیهی است که این هدف منافع سهامداران را تامین می‌کنند. همچنین این هدف برای اطمینان از تخصیص منابع کمیاب به طور کارا کمک می‌کند. ثروت سهامداران از طریق به حدکثر رساندن تفاوت بین ارزش بازار سهام شرکت و مقدار سرمایه تامین شده توسط سهامداران به حدکثر می‌رسد. این تفاوت ، ارزش افزوده بازار(MVA) نامیده می‌شود. MVA از مفیدترین معیارهای ارزیابی عملکرد و همچنین پیش بینی ارزش سهام شرکت‌ها می‌باشد. ارزش افزوده بازار، حاصل ارزش فعلی طرح‌های گذشته و فرصت‌های سود آور آتی شرکت می‌باشد. و نشان می‌دهد که چگونه شرکت به طور موفقیت آمیزی سرمایه‌اش را بکار گرفته و فرصت‌های سودآور درآینده را پیش بینی و برای دستیابی به آن‌ها برنامه ریزی کرده است. از نظر تئوری ارزش افزوده بازار یک شرکت برابر است با ارزش فعلی همه ارزش افزوده‌های اقتصادی شرکت یا سود باقیمانده ای که انتظار می‌رود در آینده ایجاد شود (ایزدی نیا و رسائیان ، 1388 ).

2-4-4-3- ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده (REVA):
ارزش افزوده تعدییل شده (REVA ) روش EVAرا گسترش می‌دهد و به عنوان یکی از چارچوب‌های تحلیلی ارزیابی عملکرد شرکت ، منجر به فراهم نمودن مفهوم ارزش آفرینی برای فرد می‌شود(Bacidore et. 2007)، REVA al) ارزش بازار دارائی‌هایشرکت‌ها رابطه با هزینه سرمایه مورد بررسی قرار می‌دهد. اساس REVA،EVA می باشد در حالیکه مخارج سرمایه‌ای شرکت بر مبنای میانگین موزون هزینه سرمایه بازار شرکت می‌باشد و ارزش دفتری دارائی‌ها را نیز در بر می‌گیرد.مزیت ارزش افزوده اقتصادی تعدیل شده نسبت به ارزش افزوده اقتصادی در این است که ، در هر زمان REVA مثبت برای سهامداران ارزش مضاعف ایجاد می‌کند، یعنی سود عملیاتی تامین کنندگان مالی که در پایان سال بر حسب درصدی از ارزش بازار سرمایه آن‌ها بیان شده است ، بیشتر از هزینه فرصت سرمایه آن‌هاست. اما این وضعیت در ارزش افزوده اقتصادی وجود ندارد زیرا تامین کنندگان مالی می‌توانند بازدهی را بر مبنای سود عملیاتی دریافت کنند که از هزینه فرصت سرمایه به کار رفته کمتر باشد ، با وجود اینکه ارزش افزوده اقتصادی مثبت است . مزیت عمده دیگر REVA محاسبه آسان آن می‌باشد، هر چند که مدیریت می‌تواند درک کند ارزش‌های بازار بیشتر مربوط به محاسبات بازده‌های اقتصادی( تا محاسبات ارزش‌های دفتری) می‌باشد، عیب این روش آن است که تحت تاثیر نوسانات مربوط به ارزش بازار می‌باشد(2008،Artikis).

2-4-5- ظهور ارزش افزوده اقتصادی و تعاریف آن
 ابزارتحلیلی ارزش افزوده اقتصادی، درسال1982 از سوی موسسه «استرن واستوارت» واقع در نیویورک به کارگرفته شد و از همان ابتدا مورد پذیرش جامعه شرکت‌ها قرار گرفت، چرا که روشی نوآورانه برای یافتن ارزش واقعی شرکت و ارزش مدیران آن بود. شرکت‌های ســرمایه‌گذاری بزرگ ماننــد «Global Asset Management»، در انتخاب سهام و ساختار پرتفوی از آن بهره می جویند، شرکت‌های تولیدی مانند کوکاکولا نیز از این معیار به عنوان مبنای پرداخت به مدیران استفاده می‌کنند. این مبنای پرداخت، باعث می‌شود مدیران در اتخاذ تصمیمات سرمایه گذاری، مانند سهامدار شرکت عمل کنند. استرن و استیوارت به صراحت اعلام می‌کنندکه «سود حسابداری را به عنوان معیار ارزیابی عملکرد، فراموش کنید»

.به طور کلی تئوری ارزش افزوده اقتصادی بر مبنای دو اصل موکدزیر بنا نهاده شده است:

1- شرکت به طور واقعی سودآور نیست مگر اینکه درآمدهایش بیش از هزینه فرصت‌از دست رفته آن باشد.
2- ثروت برای سهامداران زمانی ایجاد می‌شود که مدیران شرکت، تصمیمات سرمایه گذاری را طوری اتخاذ کنند که خالص ارزش فعلیNPV)) آن‌ها مثبت باشد ‌(فتح اللهی، 1385، 54).  
به لحاظ پیچیدگی محاسبه ارزش افزوده اقتصادی به ویژه پیچیدگی انجام تعدیل‌های حسابداری، این معیار در بازار سرمایه ایران کاملاً ناشناخته است. ارزش افزوده اقتصادی معیار اندازه‌گیری عملکردی است که راه‌های منجر به افزایش یا از بین رفتن ارزش شرکت را به درستی محاسبه می‌نماید، این معیار نشاندهنده سود باقیمانده1(RI) پس از کسر هزینه‌های سرمایه‌ای است2 (استوارت، 1997).

نزدیک‌ترین مفهوم به ارزش افزوده اقتصادی، سود باقیمانده است این معیار یکی از مهم‌ترین معیارهای ارزیابی عملکرد است که تقریباً همزمان با نظام دوپونت مطرح شد و نشاندهنده سود پس ازکسر هزینه‌های سرمایه‌ای است که به شکل زیر محاسبه می‌شود: 
  (2-3)                                     دارائی‌ها * (نرخ هزینه سرمایه‌ای - نرخ بازده دارائی‌ها) = Rl
 فرمول پایه‌ای ارزش افزوده اقتصادی به قرار زیر است :
 (2-4)  ارزش پولی هزینه سرمایه بکار رفته برای پشتیبانی از تداوم فعالیت شرکت–NOPAT= EVA
       (WACC ) ( سرمایه عملیاتی ) – ( نرخ مالیات بر سود شرکت‌ها– 1 )EBIT =EVA

سرمایه عملیاتی عبارتست از مجموع بدهیهائی که به آن‌ها هزینه بهره تعلق می‌گیرد . سهام ممتاز و سهام سرمایه عادی بکار رفته به منظور خرید دارائی‌های عملیاتی خالص یک شرکت که آن هم برابر است با سرمایه در گردش عملیاتی خالص شرکت بعلاوه دستگاه ‌ها و تجهیزات خالص. طبق تعریف دارائی‌های عملیاتی برابر است با سرمایه بکار رفته برای خرید دارائی‌های عملیاتی . می‌توان EVA را بر حسب ROIC نیز حساب کرد .
 (2-5)                                                        (WACC–ROIC) )سرمایه عملیاتی ) = EVA
همانطوری که این معدله نشان می‌دهد وقتی به ارزش یک شرکت افزوده می‌شود که آن شرکت EVA مثبت داشته باشد و این وقتی اتفاق می‌افتد که اگر ROIC شرکت بزرگ‌تر از WACC  آن باشد ( اصلانی، 1388،53)

ارزش افزوده تخمینی از سود اقتصادی واقعی یک کسب و کار برای یک سال می‌باشد و تفاوت اساسی با سود حسابداری دارد. ارزش افزوده اقتصادی نشان دهنده درآْمد باقی مانده بعد از کسرکلیه هزینه‌های سرمایه است. این هزینه‌ها شامل هزینه سهام سرمایه نیز می‌گردد . در حالی که برای محاسبه سود حسابداری هزینه‌ای برای سهام سرمایه در نظر گرفته نمی‌شود. وقتی سهامدارن دست به سرمایه‌گذاری در شرکت دست می‌زنند فرصت سرمایه گذاری در جاهای دیگر را از دست می‌دهند . با سرمایه گذاری در هر جای دیگر با ریسک برابر با ریسک شرکت ، بازدهی که آنها می‌توانستند بدست بیاورند نشان دهنده هزینه سهام سرمایه است. این هزینه یک هزینه فرصت از دست رفته است بجای این که یک هزینه حسابداری باشد . باید توجه نمایید که در محاسبه ارزش افزوده اقتصادی استهلاک را به آن‌ها اضافه نمی‌کنیم. هر چند استهلاک یک هزینه نقدی نیست. استهلاک یکی از هزینه‌هاست و در زمان محاسبه سود خالص و همچنین ارزش افزوده اقتصادی کسر می‌گردد (اصلانی، 1388)

ارزش افزوده اقتصادی به ‌عنوان یک معیار ارزیابی، هزینه فرصت صاحبان سهام و ارزش زمانی پول را در نظر گرفته، تحریف‌های ناشی از به‌کارگیری اصول حسابداری را رفع می‌کند. از نظرریاضی، نتایج حاصل از ارزش افزوده اقتصادی دقیقاً برابر مقادیری است که از طریق جریانات نقدی تنــزیل شده (DCF) یا خالص ارزش فعلی (NPV) به‌دست می‌آید (نوروش، 1383، 14)
از دو طریق دیگر نیز می‌توان ارزش افزوده اقتصادی را تعریف نمود: رویکرد حسابداری یا عملیاتی، رویکرد مالی یا ارزش حال( جهانخوانی، 1375) .رویکرد حسابداری یا عملیاتی (EVA از دیدگاه حسابداری): از دید حسابداری ارزش افزوده اقتصادی عبارت است از تفاوت بین سود خالص عملیاتی بعد از مالیات و هزینه سرمایه. بنابراینEVA متفاوت از ابزارهای سنتی سنجش سود حسابداری مانند سود هر سهم1 و سود قبل از بهره و مالیات2 است زیرا کل هزینه‌های تامین سرمایه را درنظر می‌گیرد به تعبیری ارزش افزوده اقتصادی شاخص بنیادین برای اندازه گیری عملکرد و تعیین ارزش شرکت می‌باشد. 
 (2-6 )                                                                        
 
 
رویکرد مالی (ارتباط EVA با MVA): از دیدگاه مالی ارزش افـزوده اقتصادی برای چگونگی ارتباط‌اش با ارزش افــزوده بازار (MVA) تعریف می‌شود. در این روشMVA برابر با ارزش فعلی EVA های آتی مورد انتظار شرکت می‌باشد از طرفی MVA عبارت است از تفاوت بین ارزش بازار شرکت و ارزش دفتری اقتصادی سرمایه به کارگرفته شده در شرکت . مطالب فوق در قالب فرمول‌های زیر قابل بیان است:
 (2-7)                 ارزش بازار شرکت  - (capital)کل سرمایه بکار گرفته شده در شرکت=MVA 

 
ارزش افزوده بازار، اثرات ناشی از اقدام‌های مدیریت از زمان تاسیس شرکت را مورد ارزیابی قرار داده و نشان دهنده این موضوع است که چگونه یک شرکت به طور موفقیت آمیزی سرمایه‌اش را به کار گرفته و فرصت‌های سودآور آتی را پیش‌بینی کرده است. ولی در محاسبه ارزش افزوده اقتصادی، بر اثربخشی مدیریت در یک سال مشخص تاکید می‌شود.
هدف اولیه و اساسی هر واحد انتفاعی باید حداکثر کردن MVA باشد ارزش افزوده اقتصادی ایجاد کننده ارزش افزوده بازار است زیرا ارزش فعلی EVA های آتی است که مبنای ارزیابی و ارزش گذاری شرکت در بازار می‌باشد بنابراین اگرچه ارزش افزوده اقتصادی یک معیار داخلی برای ارزیابی عملکرد است ولی همین معیار داخلی منجر به ایجاد یک معیار خارجی به نام ارزش افزوده بازار می‌شود که ارزش شرکت را در بازار تعیین می‌کند. اگر EVA های آتی مثبت باشد سهام شرکت در بازار به صرف فروخته می‌شود ولی اگر EVA های آتی منفی باشد سهام شرکت در بازار به کمتر از ارزش دفتری (کسر) فروخته می‌شود و چنین شرکت‌هایی در بازار از اقبال چندانی برخوردار نخواهند بود.MVA  نشان دهنده ارزیابی جامعه سرمایهگذار از فعالیت شرکت است و متاثر از عملکرد یک سال شرکت نمی‌باشد بلکه متاثر از عملکرد سال‌های آتی شرکت است. ارزش افزوده اقتصادی و ارزش افزوده بازارمعیارهای داخلی و خارجی اندازه گیری عملکرد و تعیین ارزش شرکت می‌باشند.

فهرست مطالب
عملکرد مالی    2
2-4-1- سنجش عملکرد و معیارهای مربوط    3
2-4-2- ویژگی‌های نظام ارزیابی عملکرد اثربخش    4
2-4-4- روشهای ارزیابی عملکرد از بعد مالی    6
2-4-5- ظهور ارزش افزوده اقتصادی و تعاریف آن    10
2-4-4-1- مفهوم ارزش افزودة اقتصادی (EVA)    14
2-4-4-3- معایب ارزش افزودة اقتصادی (EVA)    18
2-4-4-4-  ضرورت استفاده از ارزش افزوده جهت اعطای پاداش به مدیران    20
2-4-4-5- فاکتورهای کلیدی مورد توجه ارزش افزوده اقتصادی    22
2-4-4-5-1- هزینه سرمایه و نحوه محاسبه آن    22
2-4-4-5-2-میانگین موزون هزینه سرمایه ((WACC    26
2-4-4-5-3- سرمایه به کارگرفته شده (CAPITAL) و نحوه محاسبه آن    28
2-4-4-5-4- سود خالص عملیاتی بعد از کسر مالیات (NOPAT) و نحوه محاسبه    29
2-4-4-5-5- تعریف نرخ بازده سرمایه (R ) و نحوه محاسبه آن    30
4-2-4-6- تعدیلات ارزش افزوده اقتصادی    34
2-6- پیشینه تحقیق    38
2-6-1- بررسی نتایج پژوهش‌های صورت گرفته در خارج از کشور    38
2-6-2- بررسی نتایج پژوهش‌های صورت گرفته در داخل کشور    43

منابع