مبانی نظری و پیشینه تحقیق تعارض نقش

هدف از این نوشتار مبانی نظری و پیشینه تحقیق تعارض نقش می باشد که در در ابتدا به ادبیات و چارچوب نظری تعارض نقش می پردازیم و در ادامه و در بخش دوم به بررسی پیشینه تحقیق در مورد تعارض نقش در پژوهش های داخلی و خارجی می پردازیم.واژه تعارض از نظر تعریف هیچ کسر و کمبودی ندارد، ولی با وجود این که واژه مزبور به صورتهای گوناگون و مختلف معنی ، تعبیر و تفسیر شده است، بسیاری از این تعریف ها دارای وجوه مشترک هستند. بنابراین می توان تعارض را بدین گونه تعریف کرد: فرایندی که بدین گونه آغاز می شود که دسته یا گروه چنین می پندارند که گروه دیگر اثرات منفی برجای می گذارد، یا قرار است اثرات منفی به بار آورد، البته درمورد همان چیزهایی که مورد توجه طرف یا گروه اول است. دامنه این تعریف بسیارگسترده است، بیانگر حالتی است که کارمستمر وجود دارد و برخوردی بین دوگروه به وجود می آید که می تواند به تعارض منجر شود(رابینز، 1389،ص23).تعارض نقش زمانی رخ می دهد که تن دادن به مجموعه ای از الزامهای شغلی با پذیرش مجموعه دیگری از الزامهای شغلی، مغایر و یا به کل ناممکن باشد. در بررسیهایی که تاکنون انجام شده چهارگونه تعارض نقش شناخته شده است.

نخستین آنها به تعارض درون فرستنده  موسوم است. این تعارض هنگامی روی می دهد که شخص درخواستهای متعارضی از شما به عمل می آورد از قبیل:

«برایم اهمیتی ندارد که چگونه کار را انجام بدهی، صرفا آن را انجام بده لیکن درجریان کار هیچ مقرراتی را نقص مکن». گاهی افراد مختلف شما رامتفاوت می بینند. مثال قدیمی، سرپرست کارگاه است که ممکن است از میان کارگران عادی انتخاب شود و متصدی آن شغل شود. آیا این شغل جزئی از مدیریت است یا وفاداری وی نسبت به کارگران کارگاه است؟این شغل به داشتن تعارض درون نقش  زیاد توصیف شده است، یعنی خود نقش از انتظارات متعارض تشکیل شده است. (همان منبع،ص23).گونه دیگر تعارض هنگامی روی می دهد که دو یا چند نقش متعارض را یک شخص برعهده داشته باشد. این گونه تعارض موسوم به تعارض میان نقش  است و چنین می نماید که با افزایش پیچیدگیها و وابستگیهای متقابل که امروزه در سازمانها وجود دارد این تعارض رو به افزایش است. سرانجام تعارضی وجود دارد که موسوم به تعارض نقش شخص  است، جایی که نگرش ها و ارزشهای شخصی ما با شرایط و ملزومات نقش متباینند(میچل،1375،ص67). 

 شاید کارمعقول این باشد که بگوییم موجودیت تعارض به سبب تعارض در نقشی است که گروهها و سازمانهای مختلف برعهده می گیرند. دریکی از مکتب های فکری چنین استدلال می شود که باید از تعارض اجتناب کرد، چون از دیدگاه مزبور تعارض موجب ویرانی گروه و سازمان می شود.این دیدگاه دیدگاه سنتی نام دارد. یکی دیگر از مکتب های فکری، به دیدگاه روابط انسانی مربوط می شود، یعنی چنانچه از این دیدگاه به تعارض نگاه شود، نتیجه طبیعی و غیرقابل اجتنابی به دست می دهد که در گروه به وجود می آیدو الزاما زیانبار و ویرانگر نیست و درمورد عملکرد گروه می تواند نیروی خلاق ، مثبت و سازنده داشته باشد. سومین دیدگاه که به تازگی ارائه شده است براین اساس قرار دارد که تعارض نیرویی مثبت است و موجب بهبود عملکرد گروه و سازمان می شود. این مکتب اندیشه را مکتب تعامل می نامند. اینک در زیر هر یک از دیدگاههای نامبرده مورد بررسی قرار داده می شود : (همان منبع،ص67).

فهرست مطالب
مبانی نظری تعارض نقش 1
تعریف واژه تعارض 2
2-4-1-1) تعارض نقش 2
2-4-2) سیرتکاملی اندیشه تعارض 3
2-4-2-1) دیدگاه سنتی 4
2-4-2-2) دیدگاه روابط انسانی تعارض 5
2-4-2-2) دیدگاه تعامل 5
4-2-3) تعارض: سازنده یا ویرانگر 6
4-2-4) فرایند تعارض 7
مرحله یکم) مخالفتهای بالقوه 7
ارتباطات: 7
ساختار 8
متغیرهای شخصی 9
مرحله دوم) بروز تعارض 9
مرحله سوم) قصد یا نیت 10
رقابت 10
همکاری 11
اجتناب 11
گذشت (ایثار) 12
مصالحه (سازش) 12
مرحله چهارم) رفتار: 12
جدول تکنیک های مدیریت تعارض(رابینز، 1389،ص100). 13
مرحله پنجم) ره آورد 14
نتیجه های سازنده: 14
نتیجه های ویرانگر 15
پیشینه: 15
فهرست منابع 16
الف) منابع فارسی 16
ب) منابع غیرفارسی 20