دزدی دریایی و تاثیر آن بر امنیت بین المللی با تکیه بر قضییه سومالی از
سال 2000 به بعد
نوع فایل: word
قابل ویرایش 150 صفحه
چکیده:
شکل‌گیری و گسترش دزدی دریایی و سرقت مسلحانه کشتیها پس از چند دهه رکود و
این‌بار از سواحل سومالی و خلیج عدن توجه جامعه بینالمللی به خصوص شورای امنیت
سازمان ملل را به خود جلب نمود تا با صدور قطعنامه‌های متعدد، طبق فصل هفتم منشور،
کشورها را برای مقابله با این پدیده شوم که جان کارکنان کشتی، اموال آن،امنیت بینالمللی
تجارت و حمل ونقل دریایی و حتی محیط زیست بینالمللی دریایی و کمک‌های بشردوستانه
به مردم قحطی‌زده‌ی سومالی را تهدید می‌کند، وادار نماید. هرچند شورای امنیت
قطعنامه‌های خود را محتاطانه تنظیم نموده تا این قطعنامه‌ها به عنوان ایجاد کننده
حقوق عرفی تلقی نشوندوابهامات موجود درباره مجوزصادر شده برای ورود به آب‌های
سرزمینی سومالیتوسط شورا را برطرف نماید به طوری که این قطعنامه‌ها و ورود به آب‌های
سرزمینی به عنوان رویه و عرف بینالمللی تلقی نخواهد شد.به هر حال قوانین دست و
پاگیر بینالمللی به خصوص درباره صلاحیت جهانی، دستگیری و محاکمه دزدان دریایی و
عدم تمایل بسیاری از کشورها برای مجازات دزدان دریایی، تلاش‌های جامعه بینالمللی
را عقیم گذاشته و این باور را در اذهان عمومی به درستی متبلور ساخته که بایستی در
کنوانسیون‌های بینالمللی حقوق دریاها تغیرات اساسی ایجاد شود تا راه را برای مبارزه
و سرکوب دزدی دریایی مهیا سازد.
مقدمه:
« نسبیگرایی اخلاقی از مباحث مطرح روزگار به شمار می‌رود. براساس مبانی
اخلاق نسبیگرایی، یك عمل، نه همیشه مثبت و پسندیده است و نه پیوسته زشت و مذموم.
قضاوت در مورد نیك و بد بودن اعمال آدمی از جامعه ای به جامعه دیگر متفاوت است. در
عین حال در جهان نسبیگرایان و كثرتگرایان هم، اعمال مذمومی وجود دارند كه از دیدگاه
همه انسانها زشت و ناپسند و قابل مجازات هستند: قتل، كشتار، جنایاتجنگی، بردهداری
و دزدی دریایی انزجار همه انسانها را بر می انگیزند. گفته میشود مجازات مرتكبان این
نوع افعال به یك ارزش بینالمللی در تمام جهان تبدیل شده و از سوی همه انسان ها
مورد پذیرش قرار گرفته است. از این رهگذر دولتها برای عمل به اصول اخلاقیو اجرای
عدالتباید اقدام به محاكمه مجرمان و جنایتكاران كنند و یا لااقل معتقد به محاكمه
آنان باشند»
رشد و افزایش دزدی دریایی از چند دهه اخیر در یکی از مهمترین مناطق دریایی
جهان یعنی خلیج عدن و بخصوص در سواحل سومالی که مردمان آن از سوء‌تغذیه در پی جنگ‌ها
و اختلافات داخلی رنج می‌برند توجه جامعه جهانی را به خود جلب نموده است، در این
میان بسیاری از کشورها علی‌الخصوص آمریکا، استرالیا، ترکیه، هند و ایران چه در
قالب گروه‌ها و چه سازمانهای بینالمللی و منطقه‌ای تحت عناوین مختلف از جمله
گروه تماس بینالمللی، پلیس بینالمللی وگروه آتلانتا... و یا بصورت انفرادی
(ایران) با اعزام ناوهای دریایی خود به گشت‌زنی در خلیج عدن و سواحل اطراف آن
پرداخته‌اند تا ضمن اسکورت نفتکش‌ها و کشتی‌های تجاری خود، سازمانهای بینالمللی
بشردوستانه را در رساندن مواد غذایی به قحطی‌زدگان سومالی را هم همراهی نمایند.
گسترش دزدی دریایی در سواحل سومالی توأم با تهدید امنیت بینالمللی دریایی و تحمیل
هزینه‌های سنگین حمل و نقل، افزایش قیمت کالاها و بیمه دریایی برای صاحبان کالاها
و کشتیها شده و برای مردمان منطقه هم این خطر را به دنبال خواهد داشت تا صاحبان
کشتیها، مسیرهای تجاری دیگری به غیر از این منطقه را در پیش گیرند و کشورهای
منطقه را از درآمدهای احتمالی محروم سازند. هر چند این امر برای کشتیها فاصله
مسافت دو هفته‌ای را هم در پی خواهد داشت.
مساله قابل ذکر در مورد دزدی دریایی و گسترش روز افزون آن در یکی از مناطق
حساس دریایی باعث تهدید امنیت بین المللی تجارت و حمل نقل دریایی و متعاقب آن
تهدید صلح وامنیت بین المللی خواهد شد.گسترش دزدی دریایی که می تواند زیر مجموعه
ای از تروریسم تلقی گردد هم می تواند مانند آن (تروریسم) رویکرد متفاوتی از امنیت
بین المللی را بوجود آورد امری که بعد از وقوع حادثه یازده سپتامبر بوجود آمده و
دولت آمریکا به بهانه تامین امنیت بین المللی و منافع خود لشکرکشی های مختلفی از
جمله حمله به عراق و افغانستان را با توسل به قطعنامه های شورای امنیت بر اساس فصل
هفتم منشور دنبال و از ناتو به عنوان اهرم اجرایی شورای امنیت استفاده نموده است.
امری که در مبارزه و سرکوب دزدی دریایی نیز می تواند شکل گرفته و در این راه از
تکنولوژی پیشرفته نظامی به دلیل وسعت زیاد منطقه دریایی خلیج عدن و سواحل سومالی
می توان به خوبی بهره جست.
مسأله مهم دیگر درباره شکل‌گیری و گسترش دزدی دریایی توجه جامعه بینالمللی
به مسأله صلاحیت جهانی است که چگونگی محاکمه، دستگیری و مجازات بینالمللی دزدان
دریایی را تبیین می‌نماید. بسیاری از کشورهای اروپایی به خاطر مسائل حقوق
بشردوستانه و ترس از درخواست پناهندگی دزدان دریایی حاضر به دستگیری و محاکمه
دزدان دریایی نمی‌باشند و در صورت دستگیری، آنان را خلع سلاح نموده و آزاد می‌نمایند
و یا برای محاکمه به کشور ثالث که آن‌هم مشکلات بعدی را در پیش خواهد داشت تسلیم
می‌نمایند. چرا که این کشورها از جمله کنیا خود از بابت مسأله حقوق بشر و رعایت
قوانین حقوق بشری مشکلات اساسی دارند و یا از ترس اینکه مبادا در کشور خود به
حداکثر مجازات که اعدام می‌باشد، خواهند رسید؛ دزدان دریایی را خلع سلاح نموده و
آزاد می‌نمایند و البته دزدان دریایی هم به خاطر مسائل و مشکلات مالی و نبود امنیت
شغلی دوباره به این کار پردرآمد و راحت روی می آورند. هند از جمله این کشورها می‌باشد
که قاعده خاصی برای محاکمه دزدان دریایی ندارد و بعد از دستگیری، آنان راخلع سلاح
نموده و آزاد می‌سازد.
مساله‌ی مهم دیگر که بشدت امنیت جانی خدمه‌ی کشتیها را تهدید می‌نماید
دسترسی دزدان دریایی به سلاح‌های متعارف و پیشرفته می‌باشد که در پی گروگان‌گیری
خدمه و کشتیها به درآمدهای متعددی دست یافته و خود را مجهز به انواع سلاح‌های
پیشرفته نموده‌اند. در حالی که در سال 2008 دزدان دریایی حدود سی‌میلیون دلار باج
گرفته بودند (تقریبا هزار دزد دریایی) ایالت سومالی‌لند که از چند سال پیش اعلام
استقلال نموده است، بودجه سالانه سی‌میلیون دلاری نداشت. این امر در حالی است که
درآمد سالانه دزدها در سال 2010 با رشد فزاینده و خیره‌کننده‌ای به بیش از
230میلیون دلار رسیده و طبیعی است که دزدان دریایی به سلاح‌های پیشرفته‌ای مجهز
خواهند شد در حالی که تجهیز کشتیها و خدمه‌ی آن‌ها خطرات احتمالی زیاد و هزینه‌های
مالی هنگفتی را برای صاحبان کشتیها خواهد داشت.
مسأله‌ی مهم دیگر درباره گسترش دزدی دریایی و مقابله با آن توجه سازمان ملل
متحد به خصوص شورای امنیت می‌باشد که براساس فصل هفتم منشور ملل متحد، مسئولیت
اولیه‌ی حفظ صلح و امنیت بینالمللی و هم‌چنین توسل به قوه‌ی قهریه برای اعاده ی
صلح بر عهده‌ی شورای امنیت سازمان ملل می‌باشد و شورا در همین راستا قطعنامه‌های
متعددی را جهت پیش‌گیری، مقابله و سرکوب دزدی دریایی ارائه نموده و حتی برای اولین
بار در طول تاریخ مجوز ورود به آب‌های سرزمینی یک کشور(سومالی) را با اجازه دولت
سومالی ارائه نموده است و از دولت‌های مختلف خواسته است تا با تشکیل سازمانهای
مختلف به مبارزه با دزدی دریایی مبادرت نموده و البته اقدامات توسل به زور می‌بایستی
بر مبنای رعایت حقوق بشر و حقوق بشر دوستانه‌ی بینالمللی صورت پذیرد تا مشروعیت
بینالمللی یابد.
در زمینه ی مقابله با جرم دزدی دریایی، كنوانسیون 1958دریای آزاد، كنوانسیون
بینالمللی حقوق دریاها1982 و مشخصاً ماده‌ی101 الی110 كنوانسیون 1982 مربوط به
دزدی دریایی، معاهده یبین‌المللی ایمنی جان اشخاص در دریا 1974، عهدنامه‌ی مبارزه
با اعمال غیرقانونی علیه امنیت ناوگان دریانوردی مصوب 1988 كنوانسیون روم، معاهده‌ی
مبارزه با گروگان‌گیری 1979، عهدنامه‌ی ملل متحد در مبارزه با جرایم سازمان‌یافتهی
فراملی 2003 و معاهده‌ی مبارزه بافساد 2003 و پروتكل ضمیمه به عهدنامه‌ی روم مصوب
2005، به همراه سایر اسناد بینالمللی، منطقه‌ای و دوجانبه همگی به موضوع مبارزه
باجرم دزدی دریایی پرداخته‌اند. اما آن‌چه مسلم است، هیچ‌کدام از عهدنامه‌های مصوب
فوق‌الذکر نتوانسته‌اند مانع شکل‌گیری و کاهش دزدی دریایی بشوند و آن‌چه امروزه
شاهد آن هستیم رشد چشم‌گیر دزدی دریایی همراه با سرقت مسلحانه و گروگان‌گیری خدمه‌ی
کشتیها و در بسیاری از موارد شاهد کشتن گروگان‌ها توسط دزدان دریایی می‌باشیم.
فهرست مطالب:
فهرست اجمالی
مقدمه
بخش اول- ابعاد مختلف دزدی دریایی در حقوق
بین‌المل
فصل اول- کلیات
فصل دوم – معرفی کامل کشور سومالی
فصل سوم – صلاحیت جهانی
فصل چهارم – کلیاتی درباره دزدی دریایی و مسائل مرتبط با آن
بخش دوم - عملكرد سازمانهای بینالمللی برای مبارزه با دزدی دریایی
فصل اول- اقدامات سازمانهای بین المللی یرای مبارزه با
دزدی دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن
فصل دوم: قطعنامه های شورای امنیت در مورد دزدی
دریایی و سرقت مسلحانه در سواحل سومالی و خلیج عدن
فهرست تفضیلی
مقدمه
بخش اول ابعاد مختلف دزدی دریایی در حقوق بین‌المل
فصل اول- کلیات
مبحث اول– سابقه‌ی تاریخی دزدی دریایی
الف - سابقه‌ی تاریخی دزدی دریایی در دوران باستان
ب - دزدی دریایی در دوران بعد از باستان تا قرن هجدهم
ج – دزدی دریایی در دوره عصر جدید
مبحث دوم – تعریفدزدیدریایی
کلیات
الف - تعریف دزدی دریایی از دیدگاه کنوانسیون ملل متحد درباره حقوق دریاها
ب: دزدی دریایی از دیدگاه ایمو
ج: از دیدگاه عرف
مبحث سوم - عناصر تشكیل دهنده‌ی دزدی دریایی
الف - عنصر قانونی
ب - عنصر مادی
ج -عنصر معنوی
مبحث چهارم – کلیاتی درباره دزدی دریایی
الف استثنائات در مورد دزدی دریایی و عدم شمول آن
ب – جایگاه دزدی دریایی
ت-تجهیزات دزدان دریایی
ث- لغت شناسی دزدی دریایی
د - نشان و پرچم دزدان دریایی
ح – انواع دزدی دریایی مدرن
1- دزدی‌های مسلحانه سطح پایین
2- تجاوزها و دزدی‌های سطح متوسط
3- كشتی‌ربایی جنایی
4- حملات سیاسی – نظامی
ی- تفاوت بین دزدی دریایی و راهزنی دریایی
چ-مقایسه‌ی دزدی دریایی و تروریسم دریایی
مبحث پنجم-شیوه‌های راهزنی دریایی
فصل دوم –معرفی کامل کشور سومالی
شاخآفریقا
اهمیت شاخ آفریقا
مبحث اول- وضعیت داخلی سومالی
1-موقعیت جغرافیایی سومالی
2- وضعیت اجتماعی سومالی
الف - سابقه تاریخی تشكیل جمعیت
ب- قبیله گرایی در سومالی
ج -عضویت در سازمانهای بین المللی
د - عضویت در معاهدات بینالمللی مربوط به دزدی دریایی
3 - وضعیت سیاسی سومالی
10 سال جهنمیدر سومالی
مداخله آمریکا در امور داخلی سومالی
مداخله آمریکا در سومالی
سیاست امریکا در قبال دزدی دریایی
اعضای دزدان دریایی
علل اصلی دزدی دریایی
فصل سوم – صلاحیت جهانی – کلیات
اعمال صلاحیت قضایی درباره دزدان دریایی در سواحل سومالی و خلیج عدن
مبحث اول- مقدمه‌ای بر صلاحیت جهانی
الف - تعریف صلاحیت جهانی
ب - سابقه و ریشه صلاحیت جهانی
ج - منطق اعمال صلاحیت جهانی
د - دكترین صلاحیت جهانی
پ – محدودیت‌های اعمال صلاحیت جهانی
ت- قضیه لوتوس
ماجرای لوتوس
مبحث دوم- صلاحیت جهانی و محاکمه دزدان دریایی
الف - محاكمه دزدان دریایی در دادگاه‌های كشور ثالث
مزایای محاكمه دزدان دریایی در یك كشور ثالث
ب - محاكمه دزدان دریایی توسط كشور دستگیر كننده
عدم تمایل به محاکمه دزدان دریایی
ج - موضع كنیا در قبال به عهده گرفتن مسئولیت محاكمه دزدان دریایی
ایرادات وارده بر محاكمه دزدان دریایی در كنیا
د- صلاحیت جهانی و عفو دزدان
مبحث سوم- جرایم بینالمللی و اعمال قاعده مرور زمان
کشتی های غرق شده و مساله دزدی دریایی
فصل چهارم - کلیاتی درباره دزدی دریایی و مسائل مرتبط با آن
مبحث اول- روند تدوین مقررات موجود درباره دزدی دریایی
مبحث دوم- مسائل مربوط به کشتی ها
الف- تعریف کشتی
ب- انواع کشتی ها و شناورها
پ - ثبت کشتی ها
مبحث سوم- طبقه بندی جرائم دریایی
مبحث چهارم- هزینه های بیمه
1-هزینه های بیمه دریایی
2-معایب بیمه
3-نحوه گزارش دزدی های توسط شرکت های بیمه
4-وضعیت بیمه در ایران
مبحث پنجم-مبارزه با دزدی دریایی و سرقت مسلحانه در سواحل سومالی
الف- مجهز کردن کشتیها به سلاح گرم و عواقب آن
ب- راه کارهای تکنولوژیکی ایمنی دریایی
1-استفاده از سازکار ماهواره ای
2-استفاده از ابزار صوتی با قدرت مخابره ی بالا
3-استفاده از سازوکار شناسایی و رد یابی کشتی ها
ج- اقدامات پیشگیرانه
بخش دوم - عملكرد سازمانهای بینالمللی برای مبارزه با دزدی دریایی
فصل اول- اقدامات سازمانهای بین المللی یرای مبارزه با دزدی دریایی در
سواحل سومالی و خلیج عدن
مبحث اول- تحلیل عملکرد کشورها برای مقابله با دزدی دریایی
الف- تحلیل اقدامات جمهوری اسلامی ایران در مقابله با دزدی دریایی
1-نظام حقوقی ایران و دزدی دریایی
2-عملکرد دولت جمهوری اسلامی ایران در مقابله با دزدی دریایی
ب- نقش سایر دولتها در مبارزه با دزدی دریایی99
مبحث دوم- تحلیل عملكرد سازمانهای بینالمللی در مقابله با دزدی دریایی در
سواحل سومالی
1-سازمان ملل متحد و ارگانهای وابسته به آن
2-سازمان بین المللی دریانوردی
3-دفتر بین المللی دریانوردی
4-مرکز گزارشات دزدی دریایی
مبحث سوم- اقدامات دیگر سازمان‌ها و گروه‌های بینالمللی درباره دزدی دریایی
الف ) - گروه تماس بینالمللی
ب ) – گروه 151-CTf
ج – پلیس بین الملل
د- اقدامات ناتو
پ- عملكرد اتحادیه اروپایی گروه آتلانتا
ی- گروه عملیاتی ائتلافی چند ملیتی
فصل دوم: قطعنامه های شورای امنیت در مورد دزدی دریایی و سرقت مسلحانه در
سواحل سومالی و خلیج عدن
بررسی قطعنامه‌های شورای امنیت درباره دزدی دریایی
مبحث اول: متن قطعنامه‌ها
الف - قطعنامه 1918
ب- قطعنامه 1950
ج قطعنامه 1816
اقدامات دزدان دریایی و تهدید امنیت بین المللی
مبحث دوم: ابزارهای قانونی مورد تاکیدشورای امنیتبرای مبارزه با دزدی
دریایی
الف- کنوانسیون ملل متحد راجع به حقوق دریاها1982
ب- کنوانسیون مقابله با اعمال غیر قانونی علیه امنیت دریانوردی
ج – کنوانسیون ملل متحد در مبارزه با جرائم سازمان یافته فراملی
مبحث سوم : محدودیت‌های حقوقی حاکم بر قطعنامه‌های شورای امنیت
الف- شرط رضایت دولت فدرال
ب – عدم تهدید و یا ایجاد محدودیتبه حقوق دولت‌های ثالث
ج- نگرانی در خصوص تغییر حقوق بین الملل عرفی
پ- صلاحیت زمانی و مکانی در قطعنامه‌های شورای امنیت در ارتباط با دزدی
دریایی در سواحل سومالی
نتیجه گیری
ارائه راه کارها
فهرست منابع
ضمائم و پیوستها