این پاورپوینت در مورد انواع روشهاي آبياري سنتی و مکانیزه و محاسبات آنها در 85 اسلاید و شامل مقدمه، تعاریف آبیاری، انواع روشهای آبیاری سنتی و مکانیزه انواع روش هاي آبياري سنتی و مکانیزه،تحقیق درمورد آبیاری،آبیاری نواری،آبیاری شیاری ،آبیاری کرتی،آبیاری بارانی،آبیاری بارانی کلاسیک،آبیاری دوار مرکزی،روشهای جدید آبیاری، نشتی یا آبياري باراني كلاسيك غيرمكانيزه،جوی پشته ای،و منابع و بسیار جامع می باشد.
قسمتی از متن:
آبیاری از نظر علمی تعابیر مختلفی دارد اما به معنای واقعی کلمه ، پخش آب روی زمین جهت نفوذ در خاک برای استفاده گیاه و تولید محصول میباشد. هر چند فقط 15 درصد از زمینهای کشاورزی دنیا تحت آبیاری قرار دارند و 85 درصد بقیه به صورت دیم و بدون آبیاری مورد استفاده قرار میگیرند اما نیمی از تولیدات کشاورزی و غذای مردم جهان از همین زمینهای آبی حاصل میشود. که این خود نشان دهنده اهمیت و نقش آبیاری در بخش کشاورزی است.
آبیاری از روزگاران گذشته با روش های ساده انجام می شد: اما امروزه روش های علمی گوناگونی برای آبیاری به کار می رود هر یک از این روش ها اگر به طور درست و در جای مناسب به کار برده شود به پشرفت کشاورزی کمک بسیار خواهد کرد.
همانطور که می دانید در آبیاری باید از روش هایی استفاده کنیم که هم در مصرف آب صرفه جویی شود و هم از شسته شدن و خسارت زدن به خاک کشاورزی جلوگیری به عمل آید.
روش های آبیاری:
به منظور پخش یکنواخت آب روی سطح خاک و آبیاری مناسب محصولات کشاورزی روش های متفاوتی وجود دارد. دو روش اصلی آبیاری که در کشورمان رایج است عبارتند از:
الف) آبیاری به روش سنتی یا قدیمی که شامل آبیاری نواری ، شیاری و کرتی است.
ب) آبیاری تحت فشار که شامل روش های بارانی و قطره ای است.
الف) آبیاری سنتی:
آبیاری نواری:
در این روش مزرعه را نوار بندی می کنند. پهنای نوارها 5 تا 15 متر و درازای آن ها 75تا 300 متر است. نوارها به وسیله مرز کشی از هم جدا می شوند. هدف از این کار نفوذ آب در زمین همزمان با پیشروی آب در داخل نوارهاست.
آبیاری یک نوار یا قطعه، زمانی تمام می شود که آب به آخر نوار برسد، در این هنگام آب قطعه پر شده را می بندند و راه آب قطعه دیگر را برای آبیاری باز می کنند. این روش برای بیشتر خاک ها مناسب است؛ اما برای زمین هایی که خاک شنی دارند و آب به سرعت در آن ها می کند، مناسب نیست. از این روش بیشتر در زمین های کم شیب و برای گیاهان علوفه ای، غلات و باغ های میوه استفاده می شود.
آبیاری شیاری -نشتی یا جوی پشته ای
در این روش آب را در شیارهایی که در بین دو ردیف کشت ایجاد کرده اند وارد می کنند. برای جلو گیری از شسته شدن خاک، شیارهای را روی خط تراز درست می کنند. در بعضی جاها نیز برای این که طول زمین یکسان باشد شیارها را عمود بر شیب زمین درست می کنند. در این روش وقتی آب وارد شیاری می شود باید مواظب بود که آن شیار از آب لبریز نشود؛ چون باعث خرابی شیار می شود. این روش آبیاری برای خاک های ماسه ای یا خاک های سبک و نیز خاک هایی که پس از خشک شدن ترک های بزرگ بر می دارند مناسب نیست. با این روش می توان بیشتر محصولات زراعی که به صورت ردیفی کاشته می شوند مثل ذرت و پنبه را آبیاری کرد.
آبیاری کرتی:
رایج ترین روش آبیاری در ایران در ایران، آبیاری کرتی است . علت آن نیز وجود فرهنگ سنتی استفاده از این آبیاری در بین کشاورزان و نیاز نداشتن به ماشین آلات پیشرفته است .در این روش کرت ها را به شکل چهار گوش یا شکل های دیگر درست می کنند. آبیاری به صورت کرتی برای خاک هایی که آب در آنها کمتر نفوذ می کند مناسب است. این روش برای زمین های صاف و بدون شیب مناسب است. با این روش می توان گیاهانی مانند:حبوبات، یونجه، برنج، باغ های میوه و سبزی را آبیاری کرد. از این روش می توان برای شستن خاک های شور استفاده کرد.
عیب های آبیاری به روش سنتی:
در آبیاری سنتی چون نمی توان آب را کنترل کرد، آب زیادی به هدر می رود. در این روش به علت این که آب از یک طرف وارد و از طرف دیگر خارج می شود، خاک های زراعی سطحی را می شوید و با خود می برد. در آبیاری سنتی باید ابتدا زمین را صاف کرد که این کار هزینه زیادی دارد. در این روش به کارگر زیادی احتیاج است. در آبیاری سنتی چون مدتی طول می کشد به آخر قطعه برسد، ابتدای زمین بیشتر از انتهای آن آب می خورد که این موجب بی نظمی در رشد گیاهان می شود. دراین روش اتلاف آب بسیار زیاد است؛ زیرابه دلیل تابش نور خور شید آب بخار می شود. به علاوه مقدار آبی که وارد مزرعه می شود بیش از نیاز ریشه گیاه است.
ب) آبیاری تحت فشار:
وارد کردن آب در داخل لوله با کمک موتور پمپ و انتقال آب با فشار و پاشیدن آن در مزرعه را آبیاری «تحت فشار» می گویند . این نوع آبیاری بالاترین بازدهی در مصرف آب را در بین انواع دیگر دارد. در این روش چون آب در طول مسیر از داخل لوله های مخصوصی عبور می کند و تماس مستقیم با هوا و خاک ندارد، اتلاف آب خیلی کم است. بطور کلی در آبیاری تحت فشار معمولا کمتر از آبیاری سنتی به آب و نیروی کارگر نیاز است. آبیاری تحت فشار به دو روش آبیاری بارانی و قطره ای تقسیم می شود.
آبیاری بارانی:
در این روش آب با فشار به وسیله موتور پمپ وارد لوله ها می شود و به وسیله آبپاش به شکل قطره های باران روی محصول، پاشیده می شود. وسایل لازم برای آبیاری بارانی عبارت است از: موتور پمپ، لوله های آبرسان، آبپاش ها.
انواع روش های آبیاری بارانی:
آبیاری بارانی کلاسیک:
دراین روش آب از منبع (چشمه، چاه، قنات، کانال یا رودخانه) به وسیله پمپ وارد لوله های اصلی می شود و از طریق لوله های فرعی به آبپاش ها به صورت قطره های ریز بر روی مزرعه پاشیده می شود. در روش آبیاری بارانی لوله ای با دستگاه متحرک، لوله ها پایه آبپاش و آبپاش ها جابه جا می شوند. در روش ابیاری بارانی کلاسیک با دستگاههای نیمه متحرک که در کشور ما بیشتر رواج دارد. لوله های اصلی ثابت هستند و لوله های فرعی و آبپاش ها متحرک اند که بعد از پایان آبیاری یک نقطه، آن ها را باز می کنند و در جایی دیگر قرار می دهند. در روش آبیاری بارانی با دستگاه ثابت هیچ قسمت از دستگاه حرکت ندارد و لوله های اصلی و فرعی در زیر زمین قرار دارند که بیشتر برای محصولات دائمی مثل باغات مورد استفاده قرار می گیرند. اگر بخواهیم از این روش برای گیاهان یکساله استفاده کنیم باید قبل از کاشت، لوله ها را درزمین قرار می دهیم و بعد از برداشت محصول آنها را جمع آوری و در انبار نگه داری کنیم. از این روش برای آبیاری محصولات پر شاخ و برگ که جا به جایی لوله ها در آنها مشکل است می توان استفاده کرد؛ اما عیب مهم آن زیاد بودن هزینه های لوله گذاری است.
آبیاری بارانی قرقره ای
این دستگاه برای آبیاری زمین هموار و ناهموار و گیاهان کوتاه و بلند مورد استفاده قرار می گیرد. قسمت های مختلف این دستگاه عبارتند از: قرقره، توربین، جعبه دنده، لوله پلی اتیلن، آبپاش. دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای دارای یک قرقره بزرگ است که بر شاسی قرار دارد و لوله پلی اتیلن از جنس نیمه سخت که در حدود 300 متر طول دارد دور این قرقره جمع می شود . برای انجام دادن آبیاری یک قطعه زمین، ابتدا دستگاه را به کمک تراکتور در ابتدای زمین مورد نظر قرار می دهند. سپس آبپاش را که لوله پلی اتیلن نیز به آن وصل است در داخل مزرعه و بر روی پایه ای به نام ارابه می گذارند. برای ایجاد فشار آب در داخل لوله ها از موتور دیزل یا الکترو موتور استفاده می شود. پس از روشن کردن موتور ابتدا آب با فشار وارد توربین می شود و آن را می چرخاند. آب پس از خروج از توربین وارد لوله پلی اتیلن شده و از طریق آبپاش در سطح مزرعه پخش می شود . چرخش توربین توسط جعبه دنده و زنجیر به قرقره منتقل شده و قرقره پس از شروع آبیاری به طور آهسته و خودکار می چرخد و لوله پلی اتیلن به طور مرتب روی قرقره جمع می شود. بعد از این که آبپاش به قرقره رسید آبیاری به طور خودکارقطع می شود. در این روش آبپاش آب را به صورت دایره ای و به شعاع 40 تا 50 متر پخش می کند. در این روش مقدار آب مصرفی را می توان با کنترل سرعت چرخش قرقره تنظیم کرد. اگر سرعت چرخش قرقره زیاد باشد لوله سریع تر جمع می شود و آب کمتری پاشیده می شود؛ ولی اگر لوله آهسته تر جمع شود آب زیادتری توسط آبپاش پخش می شود. نکته قابل تذکر در این روش این است که به دلیل گران بودن لوله پلی اتیلن باید در موقع استفاده از آن دقت بیشتری به عمل آید و از تماس آن با اجسام زبر و تیز جلوگیری شود. مدت زمان لازم برای یک دور چرخش آبپاش 2 تا 5 دقیقه است که با قرار دادن یک توری در مسیر ورود آب به دستگاه از داخل شدن کاه و کلش و گل ولای به داخل توربین و آبپاش جلوگیری می شود. از فواید دستگاه آبیاری بارانی قرقره ای می توان به حرکت و جا به جایی آسان آن برای سرعت این دستگاه، میزان عمق آبیاری را آن طور که می خواهیم تنظیم کنیم.
آبیاری بارانی غلتان
این دستگاه برای آبیاری مزارعی که هموار و مسطح هستند و گیاهان ردیفی در آنها کشت شده است کارایی زیادی دارد. اجزای تشکیل دهنده دستگاه آبیاری ویل موو عبارتند از :
موتور و شاسی، لوله اصلی و لوله رابط خرطومی، چرخ ها، آبپاش ها. لوله اصلی در این دستگاه از جنس آلومینیوم است و 10سانتیمتر قطر دارد که از وسط چرخ ها می گذرد. این لوله هم آب را آبپاش ها می رساند و هم باعث حرکت چرخ ها می شود .حرکت دستگاه از یک محل به محل بااستفاده از موتور بنزینی که از طریق جعبه دنده و زنجیر به چرخ های کناری متصل است انجام می شود. این دستگاه برای آبیاری گیاهان پا کوتاه مانند غلات، علوفه و چغندر قند مناسب است.