مقدمه:
آسفالت مادهای ترکیبی است که از مخلوط کردن شن و ماسه و قیر ساخته میشود و در ساخت جاده، باند فرودگاه و پشت بام ساختمانها به کار گرفته میشود. روسازی راه، سازهای است که روی بستر طبیعی و یا اصلاح شده، با هدف بوجود آوردن یک سطح هموار و در عین حال با ایمنی کافی برای استفاده کنندگان از راه و فرودگاه، احداث می گردد.
هدف اصلی از اجرای روسازی، کاهش تنشهای ناشی از بار چرخ خودروها به میزان قابل تحمل برای خاک بستر، با افزایش سطح باربر میباشد. جهت طرح و محاسبه ضخامت روسازی راه باید رفتار خاک بستر و لایه های روسازی را تحت شرایط عبور ترافیک تعیین نمود و مشخصات مصالح و ضخامت لایه ها را نیز میبایست آنچنان انتخاب نمود که در طی دوره طرح قابلیت تحمل ترافیک مورد نظر را تحت شرایط مختلف دارا باشند.
انواع روسازیها
روسازیها از نظر مصالح بکار رفته در رویه و نحوه توزیع آن و انتقال بار ترافیک به خاک بستر به سه دسته کلی زیر تقسیم می شوند.
1- روسازیهای انعطاف پذیر
2- روسازیهای صلب
3- روسازیهای ترکیبی
روسازیهای انعطافپذیر که شامل انواع آسفالتی و شنی می باشند، روسازیهایی هستند که در آنها ازلایه هایی با سختی (مدول ارتجاعی) کم استفاده می شود. این نوع روسازیها بارهای خارجی را بدون گسترش زیاد و در یک سطح نسبتاً کوچک به خاک بستر منتقل می کنند. در این روسازیها خاک بستر نقش خیلی مهمی را در طراحی روسازی ایفا می نمایند.
روسازیهای صلب که همان روسازیهای بتنی می باشند، روسازیهایی هستند که در آنها از یک یا چند لایه با سختی زیاد استفاده می شود. این نوع روسازیها بار خارجی را بدون تغییر شکل زیاد صفحه صلب، در یک سطح نسبتاً بزرگ به خاک بستر منتقل می نماید.
روسازیهایی که ترکیبی از دو نوع روسازی صلب و انعطاف پذیر باشند، روسازیهای ترکیبی نامیده می شوند. بعنوان مثال در روسازی فرودگاه که با روسازی صلب (بتنی) طرح می شود، دال بتنی را معمولاً بر روی قشری از آسفالت (اساس قیری) قرار میدهند و یا اینکه رویه های بتنی را به هنگام بهسازی با توجه به شرایط خاص طرح با لایه های آسفالتی روکش می کنند.
روسازیهای انعطاف پذیر
بدلیل وجود منابع سرشار نفت و تولید قیر نسبتاً ارزان در کشور، اغلب از روسازیهای انعطاف پذیر در احداث راههای بین شهری و خیابانهای درون شهری استفاده میگردد. در روسازیهای انعطاف پذیر، طرح و محاسبه بصورت یک سیستم چند لایه ای نیمه بینهایت در نظر گرفته شده و مورد بررسی قرار میگیرد. این روسازیها معمولاً از سه قشر زیر اساس، اساس و رویه آسفالتی تشکیل می شود. منظور از ضخامت روسازی مجموع ضخامت مصالحی است که روی خاک بستر متراکم قرار میگیرند.
ویژگیهای لایه های روسازی انعطاف پذیر
همان طور که بیان شد، سازه یک روسازی انعطاف پذیر شامل لایه های زیر اساس، اساس و رویه آسفالتی می باشد. قشر زیر اساس را که روی بستر راه یا لایه تقویتی اجراء میشود، می توان فونداسیون جاده نیز نامید. کار زیر اساس هموار نمودن بستر راه و ایجاد سطحی مناسب برای اجرای لایه اساس می باشد.
قشر اساس بر روی قشر زیر اساس و در مواردی که بستر راه مقاومت بالایی داشته باشد، مستقیماً بر روی بستر راه اجراء می گردد. طراحی قشر اساس باید بصورتی انجام گیرد که تنش بیش از حد به بستر راه منتقل نشود. این لایه را می توان با سیمان یا قیر تثبیت نمود که در این صورت می توان مقاومت بالاتری از آن انتظار داشت.