اهميت موضوع در عصر حاضر پيشرفت فن‌آوري در تمام زمينه‌هاي صنعتي و گسترش كاربرد وسيع وسايل و ماشين‌آلات و تجهيزات مختلف را به همراه داشته و‌اين رشد سريع سبب گرديده تا انسان در زندگي روزمره و شغلي خود هر چه بيشتر تحت تأثير آشفتگيهاي ناخوشايند صدا با شدتهاي مختلف قرار گيرد به طوري كه امروزه صدا جزيي از زندگي انسان را تشكيل مي‌دهد به همين جهت صدا يكي از خطرات شغلي و صنعتي به شمار مي‌آيد و بسياري از كارگران به ويژه شاغلين بخش صنعت در معرض عامل زيان‌آور صدا قرار دارند.
2-1- بيان مسأله
نياز به صنعت و تكنولوژي در جامعه با توجه به رشد جمعيت،ايجاد كارخانجات و كارگاههاي صنعتي را‌ايجاب مي‌كند. تاريخچه زندگي انسان نشان مي‌دهد كه انسان براي ارضاي روح خود به آراستگي ظاهر دارد و براي‌اين آراستگي ابزار و امكاناتي نياز مي‌باشد كه يكي از آنها وسيله‌اي به نام تيغ مي‌باشد. تيغ كه براي بريدن از زمانهاي ديرين به كار مي‌رفته شكلها و جنسهاي متفاوتي جهت استفاده‌هاي گوناگون داشته است. تيغ صورت تراش نيز از ابتدا تاكنون تغيير قابل ملاحظه‌اي داشته تا به شكل كنوني درآمده است. براي ساخت تيغ صورت تراش كارخانه‌اي در سال 1346 در‌ايران احداث گرديد.
اين شركت داراي منشاء اسكاتلندي به صورت سهامي‌خاص بود براي ساخت تيغ ابتدا مواد اوليه كه از جنس فولاد با طول و عرض و ضخامتهاي مشخص مي‌باشد از زير دستگاههاي پرس عبور مي‌كند‌اين دستگاهها به دليل نوع پروسه كار و فرسودگي سروصداي زيادي توليد كرده كه مسبب‌ايجاد مشكلاتي جسماني جهت كارگران‌اين قسمت مي‌گردد. تعداد ضربه‌هاي مداوم تقريباً 800 بار در دقيقه مي‌باشد كه تعداد 3 عدد از‌اين دستگاههاي پرس در ابتداي سالن توليد سبب‌ايجاد سروصداي خارج از حد استاندارد را براي پرسنل شاغل در‌اين قسمت مي‌گردد.
بديهي است به دليل خارج از حد استاندارد بودن‌اين سروصدا در طول ساليان متمادي پرسنل‌اين قسمت دچار مشكلات جسماني ناشي از سروصدا نظير كاهش شنوايي گرديده‌اند كه متأسفانه آزمايشات پاركلينكي اديومتري نيز‌اين موضوع را تأئيد مي‌نمايد و بازگشت شنوايي اكثريت آنها نيز امكان‌پذير نمي‌باشد. به همين علت تعداد زيادي از پرسنل‌اين قسمت درخواست بازنشستگي پيش از موعد به دليل‌اين شرايط كاري را نموده‌اند و مطابق بخشنامه‌هاي مشاغل سخت و زيان‌آور مديريت‌اين شركت مي‌بايست ظرف مدت معين نسبت به حذف عامل زيان‌آور محيط اقدام نمايد كه اميد است با پيشنهادهايي كه پس از اندازه‌گيريهاي دقيق و مطالعات كارشناسي ارائه مي‌گردد نسبت به اجراي‌اين پيشنهادات و كاهش سروصدا به حد استاندارد به صورت عملي اقدام گردد.
3-1- اهداف پژوهش
هدف كلي:
بررسي و كنترل آلودگي صدا در شركت صنايع تيغ‌ايران (لاميران) در سال 82-1383.
اهداف ويژه پژوهش:
1. شناسايي منابع مولد صدا و اندازه‌گيري آن.
2. تجزيه و تحليل صدا و مقايسه نتايج آن با منحني استاندارد.
3. تعيين زمان مواجهه كارگران با صدا.
4. تعيين سهم منابعي كه آلودگي صوتي بيشتري دارند.
5. تعيين ميزان صدا در محيط زيست اطراف.
6. طراحي جهت كنترل آلودگي.
سوالات پژوهش
1- صداي‌ايجاد شده در واحدهاي پرس تيغ شركت لاميران به چه ميزان مي‌باشد و‌اين ميزان در مقايسه با استاندارد جهاني چگونه است؟
2- در صورتي كه مقادير ارزيابي شده صدا بيش از حد مجاز باشد با توجه به ميزان جذب صوت در محيط چه راه‌حل‌هايي جهت كنترل و كاهش صدا ارائه گردد؟
4-1- مروري بر پژوهش‌هاي گذشته در خصوص بررسي سر و صدا
با توجه به بررسي به عمل آمده و اطلاعات بر گرفته از پايگاههاي علمي‌مركز اطلاعات و مدارك علمي‌ايران در خصوص پايان نامه‌هاي انجام شده توسط دانشجويان كارشناسي ارشد در داخل و خارج از كشور نتايج ذيل حاصل گرديد كه به اختصار توضيح داده ميشود.
در سال 1359 توسط آقاي محمد علي قاجار كوهستاني پايان‌نامه بررسي اثرات سروصدا به شنوايي كارگران باتري‌‌سازي نيرو و تسليحات ارتش صورت گرفته است.
در سال 1351 در دانشگاه تهران پايان‌نامه فوق ليسانس آقاي فرهنگ اكبر خانزاده در خصوص بررسي و كنترل سر و صدا در كارخانه نساجي صورت گرفته است
در سال 1372 در دانشگاه تربيت مدرس تهران آقاي مجيد معتمدزاده به بررسي اثرات توام صدا و نوبت‌كاري روي پارامترهاي فيزيولوژي كارگران در يك صنعت شيميايي پرداخته است.
به منظور بررسي اثرات توام احتمالي صدا و نوبت‌كاري روي پارامترهاي فيزيولوژيكي كارگران (درجه حرارت بدن‌ـ ضربان قلب و فشار خون) مطالعه كل روي جمعيت كارگري (1000نفر) در يك صنعت شيميايي در تهران انجام گرفت. كليه كارگران مورد مطالعه به حسب تماس با صدا و نوبت كاري به پنج گروه زير تقسيم شده‌اند:
1- كارگران روز كار بدون تماس با صدا (115 نفر به عنوان گروه شاهد).
2- كارگران روز كار در معرض صداي ناپيوسته (44 نفر).
3- كارگران دوشيفت كار بدون تماس با صدا (180 نفر).
4- كارگران سه شيفت بدون تماس با صدا (173 نفر).
5- كارگران سه شيفت كار در معرض صدا (216 نفر).
تعداد افراد سيگاري در گروه نوبت‌كاري بيشتر از روزكاران بود همچنين فراواني بيماريهاي معده روده‌اي در گروه نوبت‌كاري سه شيفت بيشتر از كارگران روزكار بود. آناليز رگرسيون نشان داد كه با كنترل سن سيگار كشيدن و وزن، سابقه نوبت‌كاري و سابقه تماس با صدا و با فشار خون سيستوليك رابطه گرايش معني‌دار دارند. ضربان قلب افزايش يا كاهش معني‌دار را در اثر صدا و نوبت كاري نشان نداد.
همچنين تغييرات در تراز صدا بالاتر از تأثيري روي پارامترهاي فيزيولوژيكي نداشت. نتيجه آنكه اثرات توام صدا و نوبت‌كاري روي فشار خون سيستوليك و دياستوليك افزايش وجود دارد و در‌اين بين اثر صدا قويتر از تأثير نوبت‌كاري است.
در سال 1372 خانم منيژه فريور به بررسي اثر سروصدا بر روي كارگران شركت داروسازي الحاوي پرداخته است (دانشگاه علوم پزشكي تهران).
ايشان در يك بخش صنعت داروسازي اثرات سرو صدا را روي كارگران شاغل در محيط پر سروصدا بررسي نمودند. براي‌اين كار در بخشهاي مختلف ساخت، پرس، بسته‌بندي و شيشه‌شويي از طريق‌ايستگاه‌بندي يك نقشه كامل از قسمتهاي مختلف تهيه نموده و توسط دستگاه آناليزور صوت شدت صوت در نقاط‌ايستگاه‌بندي شده در فركانسهاي مختلف اندازه‌گيري نموده بعد از تثبيت شدت صوت بالاتر از استاندارد در بعضي از نقاط اندازه‌گيري شده و برحسب حركت كارگران در‌اين نقاط 12 نفر را از بخشهاي مختلف جهت آزمايش و كنترل شنوايي انتخاب نموده و به مركز ناشنوايان فرستاده طي آزمايشات مرحله اول و تثبيت نوع ضايعه و صدمات وارده براي‌اينكه پيش رونده و يا غير پيش رونده بودن ضايعه را مشخص نمايند هر سه ماه يكبار و در چهار مرحله‌اين افراد جهت سنجش به مركز رفاه فرستاده‌اند. تمام افراد مورد آزمايش از جهت سن، شرايط كاري، منحني كار، رعايت اصول بهداشت حرفه‌اي و سابقه بيماري موثر … مورد مطالعه قرار گرفته‌اند. كه نهايتاً نظر پزشك با مطالعه اديوگرامها بدين ترتيب مي‌باشد:
1- پرهيز از محيط پر سرو صدا جهت جلوگيري از پيشرفت بيماري لازم است(مخصوصاً افراد شيشه‌شويي)
2- استفاده از وسايل حفاظت انفرادي استاندارد و آموزشهاي لازم جهت استفاده از آنها ضروري است ( در تمام بخشها)
3- تغيير مكان كاري كارگر تا بهبودي نسبي او و انجام آزمايشات سنجش شنوايي بعد از 6ماه جهت تعيين ضايعه ضروري است (افرادي كه تغيير مكان داده ميشود)
4- از نظر بهداشت حرفه‌اي و پيشگيري نيز نكات زير در كارخانه بايد مورد توجه قرار گيرد.
5- بهبودي بخشيدن به شرايط كاري و كاهش سروصدا محيطهاي كار به حدود مجاز بخصوص در بخشهاي پودرسازي و شيشه‌شوئي
6- شناسايي و كشف حساسيتهاي انفرادي در برابر سروصدا و مراقبت از‌اين افراد در تمام قسمتهاي شركت
7- استفاده از وسايل حفاظت شنوايي
همچنين در سال 1374 آقاي محمود قاسمپور پايان نامه‌اي بعنوان آلودگي صدا و نقشه‌سازي اكوسيستم‌هاي شهري را در دانشگاه تربيت مدرس تهران به انجام رسانده‌اند.اين مطالعه با هدف شناسايي و معرفي مهمترين آلاينده‌هاي صوتي در تهران صورت گرفت و ضمن اندازه‌گيريهاي مونومتريك‌ايستگاههاي تحقيق، سونوگراف هر منطقه ترسيم شد. در حين مطالعات روي اكوسيستم شهري همزمان با‌اين اندازه‌گيريها نظرخواهي عمومي‌به صورت كار پرسشنامه‌اي صورت گرفت و نتايج تفسير آن در بيان تاثيرات مخرب صدا در فعاليتهاي روزمره انسان و زندگي شهرنشيني بكار رفت.
در هر‌ايستگاه ضمن اندازه‌گيري نوسانات صوتي تعداد خودروهاي عبوري نيز شمارش گرديد.اين شمارش‌ها به تفكيك خودروهاي سبك، سنگين و موتور سيكلتها انجام گرفت. تمامي‌شمارش‌ها در سه زمان‌بندي 5، 15، 20 دقيقه‌اي انجام شد و مدلسازي رژيم ترافيكي را شكل داد.اين مدل كه براي اولين بار ارائه مي‌گرديد بخوبي جوابگوي رابطه ميزان صدا و شاخص‌هاي چندگانه ترافيك بود. اما در نظر گرفتن عامل سرعت در مدل بدست آمده نياز به تعميق بيشتر و تكرار آزمايشها دارد.
برخلاف انتظار پس از ترسيم نقشه همتراز صدا براي شمال غرب تهران معلوم شد كه مساحت نواحي آلوده درجه 3 (مناطق بالاي 70 دسي‌بل در مقياسA) قابل توجه است. لذا ادامه‌اين نوع مطالعات در مناطقي از تهران كه تاكنون نقشه همتراز صوتي نداشته‌اند به علاقمندان توصيه شده است در پايان پيشنهاداتي جهت كاهش بار آلودگي صوتي در تهران ارائه گرديد.
همچنين در سال تحصيلي 82-1381 آقاي نعمت