عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق سرمایه اجتماعی
فرمت ورد قابل ویرایش
تعداد صفحات: 40
همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن
منابع کامل
ممکن است در توضیحات بهم پیوستگی در کلمات وجود داشته باشد ولی در فایل word اینگونه نیست.
قسمتی از متن:
تعریف سرمایه اجتماعی
یکی از مهمترین تعاریف ارائه شده در مورد سرمایه اجتماعی تعریفی است که رابرت پوتنام[1] ارئه نموده است. او بیان می کند که : «سرمایه اجتماعی ، ویژگی هایی از زندگی اجتماعی شامل شبکه ها ، هنجار ها و اعتماد است که مشارکت کنندگان را قادر می سازد تا در همکاری با هم اثر بخش تر باشند و بتوانند یک هدف مشترک را دنبال کنند به طور خلاصه سرمایه اجتماعی شامل شبکه اجتماعی ، هنجار های مشترک و اعتماد در جامعه می باشد». به عبارت دیگر از منظر پوتنام سرمایه اجتماعی به سه ویژگی زندگی اجتماعی شامل شبکه اجتماعی، هنجار های اجتماعی و اعتماد بستگی دارد(پوتنام ، 1995، 66).
فرانسیس فوکویاما[2]، در تعریف خود از سرمایه اجتماعی بر ضرورت اعتماد تأکید زیادی دارد، به طوری که اعتماد را شاخص اندازه گیری سرمایه اجتماعی می داند. او رابطه میان اعتماد و موفقیت های اقتصادی را بررسی می کند و می گوید سرمایه اجتماعی که با اعتماد نشان داده می شود اثری معادل سرمایه های فیزیکی در توسعه اقتصادی دارد. طبق نظر فوکویاما، موفقیت اقتصادی، از میزان اعتماد اثر می پذیرد و اقتصاد هایی که شهروندان آنها سطوح بالایی از اعتماد به یکدیگر را دارند- که مترادف با سرمایه اجتماعی است -اقتصاد های برتر در قرن بیست و یکم خواهند بود. به نظر فوکویاما در اعتماد نوعی پرهیزکاری اجتماعی[3] وجود دارد که در خلق موفقیت مؤثر است. او سرمایه اجتماعی را توانایی افراد برای کار کردن با یکدیگر به منظور دستیابی به هدفی مشترک تعریف نموده است و در سال 1999 سرمایه اجتماعی را هنجار های شناخته شده ای دانسته است که همکاری بین دو یا چند نفر را توسعه می دهد (فوکویاما، 1999، 187).
بر اساس تعریف سازمان همکاری اقتصادی و توسعه[4] سرمایه اجتماعی، شبکه های اجتماعی است که دارای هنجار ها، ارزش ها و درک مشترکی هستند و همکاری های درون و برون گروهی را تسهیل می نمایند (OECD,2001).
بانک جهانی نیز سرمایه اجتماعی را نهاد ها، روابط و هنجارهایی می داند که کیفیت و کمیت تعاملات اجتماعی را تعیین می کنند(اررو[5]، 2000، 48). در تعریف دیگری کاواچی و همکارانش[6]، ویژگی هایی از سازمان اجتماعی مانند مشارکت و هنجار های تعامل و اعتماد به دیگران که همکاری برای دستیابی به منافع مشترک را تسهیل می کند را سرمایه اجتماعی دانسته اند(کاواچی و همکاران، 1997، 409).
کاهن و پروساک[7] (2001، 19) چنین بیان کرده اند که سرمایه اجتماعی شامل موجودی تعاملات میان افراد است و آنها معتقدند که اعتماد، درک متقابل، رفتارها و ارزش های مشترک در سازمان، اعضای شبکه های انسانی و گروه ها را به هم پیوند می دهد و امکان فعالیت های مشترکی را در سازمان فراهم می نماید.
در تعریف دیگری از سرمایه اجتماعی چنین آمده است که سرمایه اجتماعی، شبکه ها، هنجار ها و روابطی است که به اثر بخشی جوامع کمک می کند (مک گلیوری[8]، 2002، 12).
واین بیکر (1382، 5) در کتاب مدیریت و سرمایه اجتماعی بیان کرده است که سرمایه اجتماعی منابعی است که از درون شبکه های کسب و کاردردسترس است این منابع شامل اطلاعات، اندیشه ها، راهنمایی ها و فرصت های کسب و کار، سرمایه های مالی و قدرت نفوذ، پشتیبانی احساسی، خیر خواهی، اعتماد و همکاری می باشند.
ماهيت سرمايه اجتماعي
به بيان جيمز كلمن (1990) ، سرمايه فيزيكي كاملاً ملموس است و به صورت مادي و قابل مشاهده تجسم يافته است در حاليكه سرمايه انساني ناملموس است و در مهارت ها و دانشي كه فردي كسب مي كند تجسم مي يابد، سرمايه اجتماعي حتي كمتر از اين محسوس است، زيرا در روابط ميان افراد تجسم مي يابد. "سرمايه انساني در نقاط تقاطع و سرمايه اجتماعي در روابط ميان افراد شكل مي گيرد " ( کلمن، 1386، 363و 365 ).
جوهر سرمايه اجتماعي منابع انباشت شده متعلق به افراد در مجموعه هاي متنوع اجتماعي است. ماهيت سرمايه اجتماعي به مثابه يك مجموعه يا كل پيچيده، متشكل از عوامل متعدد گوناگون در مقياس هاي متفاوت، با اتكا و وابستگي ذاتي و جدايي ناپذير و داراي كنش متقابل با يكديگر است كه نمي توان يكي از عوامل را حذف كرد (شریفیان و سید آبادی، 1385، ش 23). ساير ويژگي هاي سرمايه اجتماعي بر پايه تحليل كلمن عبارت است از:
• سرمايه اجتماعي منبعي است كه براساس آن مي توان بر روي منابع ديگر، سرمايه گذاري كرد اميد بازگشت سرمايه بيشتري را هم داشت.
• سرمايه اجتماعي تصاحب شدني و تا حدودي تبديل پذير است و مي توان آن را براي ساير كاربردها مورد استفاده قرار دارد.
• برعكس سرمايه مالي و مانند سرمايه فيزيكي و انساني، براي آن كه قدرت توليد خود را حفظ كند نيازمند نگهداري است . در اين سرمايه شخص براي استفاده از سرمايه اجتماعي نيازمند مشاركت طرف هاي متعددي است.
• مانند سرمايه انساني و برعكس سرمايه فيزيكي، فاقد نرخ استهلاك قابل پيش بيني است زيرا روابط متقابل افراد در صورت استفاده بيشتر محكمتر مي گردند نه فرسوده!
• انگستروم، جايگاه يك كنشگر در رابطه با ساير كنشگران معنادار مي شود. بنابراين سرمايه اجتماعي كالايي عمومي است نه ملك شخصي.
به عقيده پوتنام (1993، 169) سرمايه اجتماعي نيز مانند ساير فرم هاي سرمايه، توليد كننده است و امكان دستيابي به اهداف مشخصي كه در فقدان سرمايه اجتماعي، قابل دستيابي نيستند را فراهم مي كند. با توجه به ويژگي سرمايه به طور مرسوم، افرادي كه داراي ميزاني از سرمايه اجتماعي هستند، تمايل به افزايش و انباشت بيشتر آن دارند.
انواع سرمایه اجتماعی
همانگونه که سرمایه فیزیکی جسم یا ماده ای واحد نیست و شکل های مختلفی دارد، سرمایه اجتماعی به معنای شبکه های اجتماعی و هنجارهای ارتباط متقابل، با شکل ها و اندازه های بسیار مختلف و کاربردهای متفاوتی رواج یافته است. مثلا خانواده نوعی از سرمایه اجتماعی را نشان می دهد که از سرمایه اجتماعی فرد در محیط کار، همکلاسی های دانشگاه، سازمان های داوطلبانه و یا گروه های اینترنتی که فرد در آنها عضو است، متفاوت است و این در حالی است که هر یک از این ها نشان دهنده نوعی از سرمایه اجتماعی است که با هم متفاوت نیز هستند (محمود زاده، 1390)
با توجه به مقدمه ای که بیان گردید تفاوت در انواع سرمایه اجتماعی نشان داده می شود، اما دانشمندان مختلفی به طبقه بندی انواع سرمایه اجتماعی پرداخته اند.
رابرت پوتنام (2002) سرمایه اجتماعی را به چهار دسته تقسیم کرده است که عبارت اند از سرمایه اجتماعی رسمی و غیر رسمی، سرمایه اجتماعی متراکم و غیر متراکم، سرمایه اجتماعی درون نگر و برون نگر و سرمایه اجتماعی گسسته و پیوسته. وولکاک نیز معتقد است که علاوه بر طبقه بندی رابرت پوتنام نوع دیگری از سرمایه اجتماعی تحت عنوان سرمایه اجتماعی زنجیره تأمین نیز وجود دارد.