پیشینه تحقیق فساد اداری

عنوان: مبانی نظری و پیشینه تحقیق فساد اداری
فرمت ورد قابل ویرایش
تعداد صفحات: 37
همراه با رفرنس نویسی و پاورقی داخل متن
منابع کامل

ممکن است در توضیحات بهم پیوستگی در کلمات وجود داشته باشد ولی در فایل word اینگونه نیست.



قسمتی از متن:

تعاریف فساد اداری

فساد اداري، ابزاري نامشروع در برآوردن تقاضاهاي نامشروع از نظام اداري است (اسکوت[3]، 1973). فساد اداري كه به آن فساد مالي سطح پايين يا سطح خياباني گفته مي شود، همان است كه هر روز دربرخورد با مديران عمومي در بخش هايي مانند بيمارستان‌ها، مدارس، پليس و گمرك و مواردي ازاين قبيل رخ مي‌دهد (منصورنژاد، 1388). محققان معتقدند فساد زماني نمايان مي‌شود كه مرز تعريف شده و مشخصي بين سياست‌هاي اقتصادي كشور و تجارت هاي بخش خصوصي وجود نداشته باشد (لوین و ساتارف[4]، 200 ).

فساد اداری عبارت است از مجموعه تصمیمات، طرح‏ها، شیوه‌ها، کارها، گزینش‌ها و روابطی که توسط کارمندان در محیط و نظام اداری برخلاف منافع عمومی کشور و گاه برخلاف قوانین حاکم بر جریان امور اداری و برخلاف اهداف و منافع جامعه به وقوع می‏پیوندد و موجب تباهی شفافیت و منافع عمومی می‌شوند. مسخ معیارهای حرفه‌ای، نفی لیاقت‌ها و مسلط نمودن ملاک دینی و ایدئولوژیک و دفاع منافع و امتیازات گروه‌های اجتماعی و اداری خاص، از ویژگی‌های این فساد است. بهره‌گیران از این فساد اداری، در جستجوی امضاء مدیران و بوروکرات ها ریز و درشت هستند تا تامین منافع کنند. این امضاءها با رشوه و امتیازات گوناگون گره خورده و هرگونه عدالت و بی‌طرفی اداری را نابود می‌کنند، هنجارشکنی را افزایش داده و روحیه تخطی از هرگونه قواعد اجتماعی را افزایش می‍‌‌دهند. بنابراین از بنیاد فساد «قانونی» در برابر دمکراسی نهادینه شده است. ولی آن‌جا که قواعد به عملکرد عادی جامعه بر می‌گردد نیزمانند تخلف درقواعد رانندگی و کنکور دانشگاهی و یا تقسیم ارث، در فضای فساد آلوده، تاب تحمل نیاورده و قربانی رشوه و ساخت و پاخت می‌گردد ( www.modiriran.ir).

وجه اشتراك اغلب تعاريف ارائه شده درباره‌ی فساد دستگاه‌هاي دولتي را مي‌توان رشوه و سوءاستفاده از موقعيت‌هاي شغلي براي نفع شخصي دانست. پيامدهاي فساد اداري نيز در قالب معضلاتي مانند اختلاس، كلاه‌برداري، پارتي بازي، بي‌عدالتي، باج خواهي، ايجاد نارضايتي براي ذي‌نفعان، سرقت اموال و دارايي‌هاي سازمان، فروش اطلاعات محرمانه و مواردي از اين قبيل پديدار مي‌گردد (صبوری ،1378). صاحب نظران علوم اقتصاد و مديريت به مسائل فساد توجه بسياري داشته و آن را از نظر درجه بندي در اعماق آسيب شناسي اجتماعي قرار مي دهند ( هوشمندیار،1378). چنان‌چه بخواهيم فساد را در قالب يك معادله ارائه دهيم، اين معادله بدين صورت خواهد بود ( هچ ماری جو، 1388).

پاسخ‌گويي و شفافيت - قدرت پنهانكاري + انحصار = فـــــــساد

بسياري از محققان اين حوزه (تاتري، فريمن و جاكويست، كالنسيس) نيز فساد را عموما سوءاستفاده از اختيارات عمومي براي كسب سود شخصي تعريف كرده‌اند (چیونگ وچان[5]،2008). در پيش‌نويس كنوانسيون مبارزه با فساد در سال 2003 در وين، موارد مهم در تعريف فساد اين گونه آمده است:

1- ارتكاب اعمالي كه نشانگر اجراي ناسالم وظيفه يا سوء استفاده از منصب باشد؛

2- داشتن هدف براي رسيدن به يك امتياز خاص؛

3- پيشنهاد و يا مطالبه امتياز به صورت مستقيم يا غيرمستقيم؛

4- داشتن نفع براي كارگزار يا ديگري (ربیعی،1383)

فساد یک مشکل جهانی است، با توجه به گزارش شفافیت بین‌الملل بر تمامی بخش‌های جامعه از ساخت (فرانسه)، آموزش و پرورش (اوگاندا)، پلیس (مالزی)، قوه قضاییه (برزیل، بورکینافاسو، اکوادر و نپال) و حتی کلیسا (یونان) اثر می‌گذارد (کسینا[6]، 2008، 223).

در واقع مي‌توان گفت فساد اداري پديده‌اي هم‌زاد حكومت است. يعني از زماني كه فعاليت‌هاي بشر شكل سازمان يافته و منسجمي به خود گرفت از همان زمان فساد اداري نيز هم‌چون جزء لاينفكي از متن سازمان ظهور كرده است. بنابراين مي‌توان فساد را فرزند ناخواسته‌ی سازمان تلقي كرد كه در نتيجه تعاملات گوناگون در درون سازمان و نيز به مناسبت تعامل ميان سازمان و محيط آن به وجود آمده است.


انواع فساد
می توان فساد را در دو مقوله‌ی کلی زیر تقسیم بندی کرد:
الف) فساد جزئی : به افزونه‌خواهی‌هایی جزئی اشاره دارد که کارکنان دولت براثر پایین بودن حقوق و دستمزدشان برای پرداخت هزینه‌های خانواده‌ی خود از شهروندان دریافت می‌کنند؛
ب) فساد کلان : توسط آن دسته از مقامات عالی رتبه‌ی دولتی صورت می‌گیرد که در زمینه‌ی انعقاد قراردادهای دولتی بزرگ تصمیم می‌گیرند (دانایی فرد، 1388).
«هیدن همیر » محقق علوم سیاسی فساد اداری را به سه گونه تقسیم می‏کند:
1- فساد اداری سیاه: اقدامات و تصمیماتی که از نظر دولت و مردم مورد انتقاد می‌باشند و عامل آن باید تنبیه شود. کلاه‌برداری‌های بزرگ اداری و یا دريافت رشوه براي ناديده گرفتن معيارهاي ايمني در احداث مسكن و... نمونه‌هایی این‌گونه فساد است.
2- فساد اداری خاکستری: اقدامی که از نظر دولت محکوم است ولی جامعه نسبت به آن بی‌تفاوت است. عدم پرادخت مالیات توسط مردم، ازجمله اقدامات در این زمینه است.
3- فساد اداری سفید: اقدامی که بطور رسمی مخالف قانون است ولی انجام آن از نظر دولت و جامعه زیاد با اهمیت نمی‌باشد. پارتی بازهای رایج اداری در این گروه اقدامات جای دارند.
ازنظر دور نباید داشت که فساد سه گانه بالا با ابعاد گوناگون زیر ترکیب شده و بروز می‌کنند. اول این که فساد خرد یا اخذ رشوه‌های خرد از جانب اغلب کارکنان دولتی که در شرایط مشکلات زندگی برای کسب درآمد بیشتر صورت می‌گیرد. دوم فساد سازمان‌یافته که پایه نظام وکارکرد آن ا‌ست و در این حالت مقررات و قواعد اداری، هنجارهای رفتاری و سازمان‌ها با فساد منطق می‌گردند. سوم فساد بزرگ که بیان عملکرد مسئولان مهم دولتی و سیاست‌مداران بوده که برای کسب سودهای کلان در قراردادهای بزرگ کشوری و بین المللی اعمال نفوذ می‌کنند (www.modiriran.ir).
فساد به¬طور اعم و فساد اداری به طور اخص از ویژگی¬های متعددی برخوردار است که آن را به یک موضوع قابل بحث تبدیل کرده است (ینگ، 2002؛ بن بان، 2004؛ دانایی فر، 1383).
1- فساد، مفهومی فرهنگ محور است. ممکن است دریافت هدیه یا پدیده¬ای نظیر پدیده x در فرهنگ شرقی نوعی فساد تلقی شود ولی در فرهنگ غربی امری طبیعی تصور گردد یا بالعکس.
2- فساد از منظر اقتصاد و مدیریت دولت، عامل مثبتی نیز تلقی می¬شود: در واقع فساد اداری به گردش چرخه¬های دولت و تولید کالاها و خدمات کمک می¬کند.
3- فساد، پدیده¬ای فراگیر است. به عبارت دیگر، فساد در هر جا وجود دارد و در همه جنبه¬ها می¬تواند بروز کند.
این ویژگی¬ها نشانگر آن است که مدیران دولتی به سختی می¬توانند فساد را کشف و شناسایی کنند. با وجود این فساد اداری موضوع قابل بحثی است که بسیاری از مدیران دولتی با آن مواجهند و بنابر دلایل زیر باید از آن پیشگیری و علیه آن مبارزه نمایند:
1- فساد منابع ارزشمند اقتصادی بخصوص وجوه سرمایه¬ای را به درون فعالیت¬های غیر مولد سوق می‌دهد و احتمال تحقق اهداف دولت را کاهش می¬دهد.
فساد، دیگر منابع ارزشمند- نظیر زمان کارکنان بخش دولتی- را درون فعالیت¬های غیر سازنده سوق می¬دهد و موجب رنجش و سرخوردگی کارکنان و متصدیان امور در بخش دولتی می¬شود و بدین ترتیب کارایی سازمان را کاهش می¬دهد.
2- چون فساد، پنهان و غیر قابل محاسبه است اساساً پدیده¬ای است غیردموکراتیک و به فرآیندها و نمادهای دموکراتیک آسیب می¬رساند (گراباسکی و لارمور، 2002، دانایی¬فر، 1383).
و...

---