ارائه الگوی بومی نشاط اجتماعی و عوامل موثر بر آن

مقدمه و بیان مساله

لغت شاد در فرهنگ عمید به معناي خشنود، خوشحال، خوش، بی غم، خوش و خرم آمـده است. در زبان انگلیسی واژه happy شاد و خوشحال یک صفت بـه معناي خوشبخت، خوش شـانس، خـوش یمـن، خوشـایند، رضـایت، خشـنودي و خـوش و با صفا تعبیر می شود. نشاط یا شادمانی واژه اي است که معانی مختلفی چون لذت آنی، لذت طولانی مدت و لذت از کل زندگی را شامل می شود. نشاط، سه جز اساسی دارد که عبارتنـد از: هیجانـات مثبت، رضایت از زندگی و فقدان عواطـف. نشـاط اساسـی ترین بحـث انسـانی بـراي تمـام نسلها است و مرکزي ترین محرك اهداف بشري است. نشاط، موجـب نگـرش مثبـت بـه زندگی، خودپنداري مثبت، برخـورداري از سـلامت روان و تعـادل عـاطفی، امیـدواري بـه آینده، نگرش مطلوب و رضایت آمیز به خود و دیگران، روابط اجتماعی متعـادل، دوري از کینه و نفرت، انتخاب آگاهانۀ اهداف زندگی، تلاش براي تحقق اهداف، دوري از اتلاف وقت و کاهلی، افزایش موفقیت هاي زندگی، برخـورداري از شـاخصهاي بـالاي زنـدگی، عملکرد بهتر سیستم ایمنی در مقابل اسـترسها، خـواب بهتـر، تمایـل بیشـتر در کمـک بـه دیگران، عملکرد بهتر شغلی- تحصیلی و تصمیم گیري بهتر می گردد. عوامل مؤثر بر نشاط بسـیارند و از جملـه آنهـا می تـوان خـانواده، محـیط اجتمـاعی و شـغلی، میـزان درآمـد، تحصیلات، هوش، ارزشها، باورهـا، اعتقـادات و برخـی خصوصـیات شخصـیتی، سـلامت جسمانی و روانی، پیوندهاي عاطفی، اعتمـاد بـه نفـس بـالا، داشـتن حمایتهـاي اجتمـاعی، رضایت از ازدواج، رضایت و لذت بـردن از محـیط کـار، میـزان آزادي در خانـه، رعایـت حقوق زنان در جامعه، دوست داشتن دیگران و طبیعت، فعالیت در امور خیریه و هدفمنـدبودن زندگی را نام برد. نشان داده اند که افراد ناشاد و ناراضی از زندگی، بیش از افراد شاد و راضی از زندگی از افسردگی و اضطراب و پیامدهاي این دو اختلال رنج می برند؛ اقـدام بـه خودکشـی و مـرگ و میـر در آنـان بیشـتر اسـت و عمـر کوتـاه تري دارنـد؛ هـمچنـین بزهکاري و اعتیاد در این گروه بیشتر دیده می شود(علیپور، 1395، 56).

احساس شادي و نشاط یکی از ضروريترین خواسته هاي فطري و نیازهاي روانی انسـان به شمار می رود و به دلیل تأثیرات عمـده بـر سالم سـازي و به سـازي جامعـه، مـدت مدیـدي است ذهن آدمیان را به خود مشغول کرده است، بـه طـوري کـه امـروزه بسـیاري از ملـل بـه نوعی در صدد ایجاد یک جامعۀ سالم و با نشاط هستند. زیرا به نظر می رسـد احسـاس شـادي از یک سو انسانها را براي زندگی بهتر و بازدهی بیشتر آماده می کنـد و از طرفـی دیگـر بـه دلیل ویژگی مسـري بـودن آن، بسـتگی هاي فـرد را بـا محـیط گسـترده می کنـد. از ایـن رو مادامی که شهروندان احسـاس شـادي کننـد، همـواره در خـدمت بـه شـهر و جامعـه اهتمـام بیشتري می ورزند. از این منظر نقش شادي و نشاط در زندگی افراد بـه حـدي بـه سـزا اسـت که راسکین متفکر اجتماعی بر این نکته تأکید می ورزد که ثروتمندترین کشور، کشـوري است که بیشترین افراد شاداب را زیر بال خود داشـته اسـت. هـمچنـین نقطۀ مقابل شادي و نشـاط، افسـردگی اسـت و پویـایی و تحـرك جامعـه تا حـد زیـادي بـه فراوانی عناصر شادي آفرین مشروع و کاهش اضطراب، افسردگی و غـم در جامعـه بسـتگی دارد(حمایت طلب، 1396، 56)