شرط عدم مسئولیت در حقوق ایران

قابل ویرایش 23 صفحه

مقدمه:
مسئوليت مدني تكليف به جبران خسارت وارد به اشخاص است كه منشأ آن عدم اجراي قرارداد ، زيان ناشي از جرم يا شبه جرم مي باشد. اگر نقض تكليف و ضرر ناشي از آن به زيان زننده قابل استناد باشد مسئوليت مدني ايجاد مي شود ولي اگر تقصير و اقدام متعهد له يا زيان ديده درميان باشد و يا هشدار كافي و مؤثر به زيان ديده داده شده باشد و يا اگر عامل زيان با حسن نيت بوده و قصد احسان داشته باشد و يا عدم مسئوليت شرط شده باشد , متعهد از مسئوليت معاف خواهد بود.
با توجه به اين كه در كشور ما در باره شرط عدم مسؤو ليت و حقوق مصرف كننده مقررات مدون وجود ندارد, مطالعه در مورد آن اهميت مضاعفي مي يابد. با توجه به اين كه تحقيقات انجام شده عليرغم زحمات بسيار نويسندگان آنها تمامي سؤالات را پاسخ نمي دهد .نويسنده تلاش نموده است با توجه بيشتر به متون فقهي در تكميل ااين تحقيقات، گامي هر چند كوچك برداشته شود.
از جمله سؤالاتي كه در اين باره قابل طرح است، عبارت است از:
1. آيا شرط عدم مسؤليت, مصداق اسقاط ما لم يجب و در نتيجه باطل نيست؟
2 . آيا شرط عدم مسئوليت, نسبت به مسئوليت قهري نيز قابل قبول است ؟
3 . در صورتي كه فروشنده با سوء نيت عيب را مخفي نموده و شرط عدم مسئوليت نمايد و يا متعهد مرتكب تقصير عمد و در حكم عمد گردد تيز شرط عدم مسئوليت نافذ است ؟
4. تاثير بطلان شرط عدم مسئوليت, بر قرارداد چيست ؟
در اين مقاله ادله فقهي و حقوقي صحت شرط عدم مسئوليت را بر شمرده ايم و سپس از قانون و رويه قضايي به عنوان ابزارهاي مقابله با درج بی رويه شرط عدم مسؤوليت ياد کرده ايم .در ادامه, قصد مشروط عليه و معقول بودن و ساير شروط نفوذ شرط عدم مسئوليت نيز احصاء شده اند و در پايان آثار شرط و نيز اثر بطلان شرط بر عقد بررسي گرديده است .

فهرست مطالب:
مقدمه
گفتار اول : مفهوم و ماهيت شرط عدم مسئوليت
1 . شرط عدم مسئوليت و مفاهيم مشابه
الف - شرط عدم مسئوليت و وجه التزام
ب - شرط عدم مسئوليت وشرط كاهش تعهد مديون:
ج - شرط عدم مسئوليت و بيمه مسئوليت
ه - شرط محدودكننده مسئوليت ومحدوديت مسئوليت به وسيله قانون
و - اذن و عدم مسئوليت
ز- تبري، برائت و ابراء
الف - شرط توسعه و تضييق قوه قاهره
ب -شرط تحديد نوع مسئوليت و ميزان يا مبلغ آن
ج - شرط كاهش مدّتِ اقامه¬ي دعوا (تحديد مرورزمان)
گفتار دوم: مباني صحت و بطلان شرط عدم مسئوليت
1 - مباني صحت شرط عدم مسئوليت
1 - 1 مباني حقوقي صحت شرط عدم مسئوليت
ب- ماده 381 قانون تجارت
ج - ماده 230 قانون مدني
د – ماده 436 قانون مدني
ه - ماده 448 قانون مدني
و - مواد 752 و 754 قانون مدني
ز - مواد 60 و 322 قانون مجازات اسلامي
ا – 2 مباني فقهي صحت
پذيرش عرف و نيازجامعه
الف - شرط عدم مسئوليت موجب اختياري شدن اجراي تعهد است
گفتار سوم : احكام شرط عدم مسئوليت و آثار آن
1 - شرايط نفوذ شرط عدم مسئوليت
الف - وجود قصد
ب - معقول بودن و رعايت اصل قسط
ج - عدم مخالفت با قوانين حمايتي
د- عدم علم به عيب و كتمان آن
ه - عدم ارتكاب عمد يا تقصير سنگين
2- قلمرو شرط عدم مسئوليت
الف - شرط عدم مسئوليت نسبت به مسئوليت غيرقرادادي
ب - شرط عدم مسؤوليت نسبت به نقض اساسي قرارداد
ج - شرط عدم مسئوليت نسبت به فعل ثالث
د – شرط عدم مسئوليت به نفع شخص ثالث
3 - آثار شرط عدم مسئوليت
الف - اثر شرط نسبت به طرفين
ب - اثر شرط نسبت اشخاص ثالث
ج - اثرشرط عدم مسئوليت نسبت به وارثان
د - اثر بطلان
نتيجه گيري
كتابنامه

منابع و مأخذ:
1. اميري قائم مقامي،عبدالمجيد، حقوق تعهدات، ج2،چاپ اول ،ميزان و دادگستر ، 78
2. بهروم،مهد علي، سوء عرضه در حقوق انگليس و تدليس در حقوق اسلام، ترجمه قنواتي و عبدي پور، بوستان كتاب، قم، 1380
3. جعفري لنگرودي، محمد جعفر، فرهنگ عناصر شناسي ، چاپ اول،گنج دانش، 82..
4. جعفري لنگرودي، محمد جعفر، فلسفه حقوق مدني (عنا صرعمومي عقود)چاپ اول، تهران، گنج دانش، 1380.
5. شهيدي، مهدي، آثارقراردادهاوتعهدات، چاپ دوم ، ناشرمجد،82.
6. قيصري، احمد، آثارالتزام درقانون مدني لبنان، پايان نامه تحصيلي، راهنما دكتر شهابي، دانشكده حقوق تهران 1335
7. كاتوزيان، ناصر، الزامهاي خارج از قرارداد،ج1 ، چاپ دوم، دانشگاه تهران، 1378 .
8. کاتوزيان، ناصر ،قواعد عمومي قراردادها، ج 5،چاپ دوم ، شركت انتشار1376.
9. كاتوزيان، ناصر قواعدعمومي قراردادها، ، ج 4 چاپ اول ، بهنشر ، 1368 .
منابع عربي :
10. سنهوري،عبدالرزاق احمد، الوسيط، ج1، بيروت، داراحياءالتراث، بي تا .
11. العاملي ، زين الدين بن علي ( شهيدثاني) ، مسالك الافهام ج15 و ج 1، چاپ اول موسسه معارف اسلامي 1416هجري
12. كليني ، كافي، غفاري، علي اكبر، ج 7،دار الكتب الإسلاميه، چاپ سوم، 1367.
13. .محمود سوادي، عبد الباقي، مسولية المحامي المدنية عن اخطائه المهنية، ، چاپ دوم، مكتبة دار الثقافة، 1999
14. نراقي،احمد ، مستندالشيعه، ج14 ، چاپ اول، مشهد، مؤسسه آل بيت، 1418 ه
15. هاشمي شاهرودي، محمود ، كتاب الاجاره، ج2 چاپ اول موسسه دائره المعارف فقه الاسلامي 1423
مقالات
1. كنت، سيمانيتراس، اعتبار شروط عدم مسئوليت، ترجمه محمد اشتري، نشريه موسسه حقوق تطبيقي شماره1
2. صفايي، حسين، مفهوم تقصير سنگين درارتباط با شرط عدم مسئوليت، مجله حقوقي ش4، زمستان 64
3 .مكارم شيرازي،ناصر، مقاله آيا طبيب ضامن است ؟ مجله درسهايي از مكتب اسلام، شماره 10 سال 65

---