بررسی حق شفعه در حقوق مدنی ايران

قابل ویرایش 70 صفحه

مقدمه:
در اين مقدمه چهار عنوان مهم زير مورد بحث قرار خواهد گرفت.
الف – تعريف حق شفعه
ب – اطراف حق شفعه
ج – فلسفه اخذ به شفعه
د – مخالفت شفعه با قواعد حقوقي

الف – تعريف حق شفعه
حق شفعه عبارت است از حق تملك قهري حصة فروخته شدة‌ يك شريك به وسيله ديگر در ازاي پرداخت مثل ثمن مقرر به مشتري اعمال حق شفعه را اخذ به شفعه گويند. به همين جهت است كه در ماده 808 ق.م مقرر مي‌دارد هر گاه، حال غير منقول قابل تقسيمي بين دو نفر مشترك باشد و يكي از دو شريك حصه خود رابه قصد بيع به شخص ثالثي منتقل كند شريك ديگر حق دارد قيمتي كه مشتري داده است به او بدهد و حصه مبيعه را تملك كند اين حق را حق شفعه و صاحب آن را شفيع گويند.

فهرست مطالب:
پيشگفتار
الف – موضوع تحقيق
ب – هدف از انتخاب موضوع
ج – روش تحقيق
د – نماي كلي از موضوعات مورد بحث
مقدمه
فصل اول كليات و مفاهيم
مقدمه
بخش اول تاريخچه حق شفعه
بخش دوم مفهوم حق شفعه
مبحث اول مفهوم لغوي حق شفعه
مبحث دوم مفهوم اصطلاحي
بخش سوم اوصاف حق شفعه
مبحث اول حق شفعه، حق مالي است
مبحث دوم حق شفعه، حقي عيني است
مبحث سوم حق شفعه به ارث انتقال مي‌يابد
مسائل
مسأله اول چگونگي تقسيم حق شفعه ميان وراث
مسأله دوم صرفنظر نمودن يك از وراث از حق شفعه خويش
مسأله سوم همسر متوفي و حق شفعه به ارث رسيده
مبحث چهارم حق شفعه قابل انتقال نيست
مبحث پنجم حق شفعه قابل اسقاط است
مبحث ششم حق شفعه از آثار بيع صحيح است
مبحث هفتم حق شفعه قابل تبعيض نيست
فصل دوم شرايط ايجاد حق شفعه
مقدمه
شرط اول غير منقول بودن مورد شفعه
شرط دوم قابل تقسيم بودن مورد شفعه
شرط سوم لزوم شركت
استثناء بر شرط
شرط چهارم محدود بودن شركاء به دو نفر
شرط پنجم انتقال سهم مشترك بواسطه بيع
چند نكته
نكته اول وقفي بودن حصة يكي از دو شريك
بند اول ديدگاه فقها
بند دوم ديدگاه قانونگذار
نكته دوم خياري بودن بيع
بند اول ديدگاه فقها
بند دوم ديدگاه قانونگذار
نكته سوم بيع فضولي
نكته چهارم اقاله بيع
نكته پنجم فسخ بيع
فصل سوم زوال حق شفعه
زوال اختياري وقهري
اسباب زوال حق شفعه
مبحث اول اسباب ارادي زوال حق شفعه
الف اسقاط حق پيش از بيع
ب فروش حصه از جانب شفيع
مبحث دوم اسباب قهري زوال حق شفعه
الف فوريت در حق شفعه
ب ناتواني و مسامحه شفيع در تأديه ثمن
ج تلف مبيع پيش از اخذ به شفعه
د تلف مبيع پس از اخذ به شفعه
فصل چهارم اخذ به شفعه
ماهيت اخذ به شفعه و تعريف آن
شرايط شفيع
دعواي اخذ به شفعه
خلاصه و نتيجه گيري
فهرست منابع

منابع و مأخذ:
- اخذ بشفعه در حقوق مدني ايران و فقه اسلام، احمدي طباطبائي، دكتر سيد جواد، فروردين 1344 ، چاپخانه زندگي.
2- الحدائق الناضره في احكام العتره الطاهره، شيخ يوسف بحراني، انتشارات دارالاضواء، بيروت، چاپ دوم، 1405 هـ ق.
3- الروضه البهيه في شرح اللمعه الدمشقيه، زين الدين بن علي عاملي، انتشارات موسسه اعلمي، بيروت.
4- المبسوط في فقه الاماميه، محمد بن حسن بن علي طوسي، انتشارات مكتبه المرتضويه، تهران
5- الوافي، محمد محسن فيض كاشاني، انتشارات مكتبه الامام اميرالمؤمين (ع)، اصفهان، چاپ اول، 1414 هـ.ق.
6- تحريرالوسيله، روح الله، خميني، ترجمة سيد محمدباقر موسوي همداني، انتشارات دارالعلم، قم، چاپ اول، 1369.
7- ترمينولوژي حقوق، جعفري لنگرودي، دكتر محمد جعفر، انتشارات كتابخانه گنج دانش، تهران، چاپ پنجم، زمستان 1370.
8- جواهر الكلام في شرح شرائه الاسلام، شيخ محمد حسن نجفي، انتشارات دارالكتب الاسلاميه، تهران، چاپ سوم، 1367.
9- حقوق مدني، امامي، دكتر سيد حسن، انتشارات كتابفروشي اسلاميه، چاپ سوم، 1349، ج 3.
10- حقوق مدني، ايقاع (نظرية عمومي – ايقاع معيّن)، كاتوزيان، دكتر ناصر، انتشارات يلدا، تهران، چاپ اول، زمستان 1370.
11- حقوق مدني، عدل «منصور السلطنه»، مصطفي، انتشارات اميركبير، آذرماه 1342.
12- شفعه وصيت ارث اسباب ثلاث تملك در حقوق مدني، نوري، دكتر رضا، شركت انتشاراتي پاژنگ، چاپ اول، بهار 1372 ، تهران.
13- لسان العرب، جمال الدين محمد بن مكرم بن منظور، انتشارات دارالفكر، بيروت.
14- مجمع البحرين، فخرالدين طريحي، انتشارات دار و مكتبه الهلال، بيروت، 1985.
15- مقدمة علم حقوق و مطالعه در نظام حقوق ايران، كاتوزيان، دكتر ناصر، انتشارات بهنشر، تهران، چاپ دوازدهم، مهرماه 1369.
16- منيه الطالب في حاشيه المكاسب، حاج شيخ موسي نجفي خوانساري.
17- وسائل الشيعه الي تحصيل مسائل الشريعه، محمد بن حسن حرّ عاملي، انتشارات موسسه آل البيت (ع)، قم، چاپ اول، 1407 هـ ق.

---