حقوق مالکیت فکری آثار دانشگاهی

مطالعه تطبیقی حقوق مالکیت فکری آثار دانشگاهی
تعداد صفحات : 194 و قابل ویرایش


چکیده

تعلق حقوق مادی و معنوی اثر به پدیدآورنده از فروض نخستین و اولیه مالکیت هر اثر فکری است. اما این فرض در مورد آثار دانشگاهی وضعیت ثابتی ندارد. در برخی از دانشگاه‌ها فرض نخست در مورد هر اثری تعلق مالکیت اثر به دانشگاه است، در حالی که در برخی دیگر این فرض در مورد آثار ادبی و هنری صادق است. در اکثر دانشگاه‌های آمریکا برای تعلق مالکیت اثر به دانشگاه سه معیار کار در برابر مزد، استفاده گسترده از منابع دانشگاهی و قرارداد انتقال مالکیت تعریف شده است. فرض دیگر که از شهرت چندانی برخوردار نیست اشتراک در مالکیت حقوق است. به این معنا که مالکیت اثر فیمابین پدیدآورنده(گان) و دانشگاه تقسیم می‌شود.

اما از سوی دیگر تعلق حقوق اثر به دانشگاه یا پدیدآورنده، چهره تکالیف و مسئولیت‌ها را نمایان می‌سازد. تعهداتی مانند آموزش حقوق مالکیت فکری، انجام حمایت‌های لازم، تحصیل حمایت قانونی لازم در حمایت از حقوق مالکیت فکری اثر پدیدآمده، تسهیل انتقال تکنولوژی از دانشگاه به جامعه و صنعت، تاسیس دفتر مالکیت فکری یا انتقال فناوری و ایجاد قاعده حل تعارض از وظایفی است که خاص دانشگاه و ناشی از فرض مالکیت دانشگاه در مواردی است که مالکیت اثر به دانشگاه تعلق دارد. در مقابل تعهد به افشا و عدم افشای اثر و انجام مساعدت‌های لازم در بهره‌برداری از اختراع از وظایف پدیدآورنده و قائم به شخص او در مقابل دانشگاه است.

در نهایت اثر پدیدآمده با قابلیت‌ تجاری بالا می‌تواند با بهره گرفتن از روش‌هایی همچون اعطاء مجوز بهره‌برداری، تاسیس شرکت‌های دانش بنیان، پارک‌های علم و فنآوری، ارتباطات علمی بین صنعت و دانشگاه و ارتباطات بین دانشگاهی، کنفرانس‌های علمی، انتشار یافته‌های دانشگاهی در مقالات و کتب علمی و دیگر روش‌ها تجاری‌سازی شود. نهادها و دفاتری که عهده‌دار تجاری‌سازی و استفاده از این روش‌ها هستند، دارای ساختارهای متفاوتی هستند که از این میان می‌توان به دفتر مرکزی انتقال فنآوری، دفتر غیرمتمرکز انتقال فنآوری و پارک علم و فنآوری اشاره کرد. اما نوع تحقیق، کمبود بودجه، عدم وجود کارشناس، ارزش تجاری پایین برخی تحقیقات و عدم تمایل پدیدآورندگان آثار در تجاری‌سازی مواردی هستند که موانع تجاری‌سازی آثار دانشگاهی را تشکیل می‌دهند.

واژگان کلیدی: حقوق مالکیت فکری، آثار دانشگاهی، پدیدآورنده، دانشگاه، تجاری‌سازی

فهرست مطالب

عنوان صفحه

فصل اول:مقدمه و کلیات طرح تحقیق 1

1-1 پیشگفتار 1

1-2. تعریف مساله. 3

1-3. اهداف. 4

1-4. سوالات تحقیق. 5

1-5. فرضیه‌ها. 5

1-6. مواد و روش تحقیق. 6

1-7. جنبه جدید بودن نوآوری. 6

فصل دوم: مالکیت آثار دانشگاهی 10

2-1. تعریف مالکیت فکری. 10

2-2. تعریف حقوق مالکیت فکری. 12

2-3. تعریف آثار دانشگاهی. 16

2-3-1. وجود افرادی با عنوان استاد و دانشجو و مستخدم در دانشگاه 16

2-3-2. وجود قرارداد استخدامی یا شرایط قانونی خاص. 18

2-3-3. وجود نهاد یا سازمان قانونی به نام دانشگاه. 21

2-3-4. خلق اثر دانشگاهی 23

2-4. مالکیت حقوق مادی آثار دانشگاهی 26

2-4-1. فرض مالکیت پدیدآورنده. 26

2-4-2. فرض مالکیت دانشگاه. 29

2-4-2-1. معیارهای تعلق مالکیت اثر به دانشگاه. 32

2-4-2-1-1. دکترین کار در برابر مزد. 33

2-4-2-1-2. قاعده استفاده گسترده از منابع دانشگاهی. 43

2-4-2-1-3. قرارداد. 47

2-4-3. مالکیت مشترک 52

2-4-3-1. حق استفاده از اثر مشترک. 60

2-5.حقوق معنوی پدیدآورنده‌گان آثار دانشگاهی 60

2-5-1. ماهیت و قلمرو حقوق معنوی پدیدآورنده اثر. 61

2-5-2. تئوری قابل اعمال بودن دفاع دکترین “استفاده منصفانه” در نقض حقوق اخلاقی پدیدآورنده اثر دانشگاهی.. 65

2-5-3. اطمینان. 69

2-5-4. فضای باز فکری در دانشگاه(آزادی دانشگاهی). 74

فصل سوم: حقوق و تکالیف دانشگاه و پدیدآورنده در قبال یکدیگر 81

3-1. مسئولیت وتعهدات دانشگاه در مقابل پدیدآورنده. 81

3-1-1. آموزش مالکیت فکری. 82

3-1-2. انجام حمایت های لازم برای برخورداری اثر از حمایت قانونی 84

3-1-3. تحصیل حمایت قانونی لازم برای حمایت از حقوق مالکیت فکری اثر پدیدآمده. 87

3-1-4. تسهیل انتقال تکنولوژی از دانشگاه به جامعه و صنعت 89

3-1-5. تاسیس دفتر مالکیت فکری یا انتقال فناوری. 91

3-1-6. حل و فصل اختلافات. 93

3-2. مسئولیت و تعهدات پدیدآورنده در قبال دانشگاه. 96

3-2-1. مسئولیت افشاء و یا عدم افشای اثر. 96

3-2-2. مساعدت در بهره برداری از اثر.. 99

فصل چهارم: قانونگذاری وتجاری‌سازی آثار دانشگاهی. 102

4-1. قانون بای-دل 104

4-2. مفهوم تجاری سازی آثار دانشگاهی 108

4-3. روش های تجاری سازی 108

4-3-1. انتشار مقالات و تالیفات. 109

4-3-2. ارتباط بین محققان و صنعت.. 110

4-3-3. اعطاء مجوزهای بهره برداری نتایج تحقیقات دانشگاهی به بخش صنعت.. 112

4-3-4. ارتباطات علمی و پژوهشی بین دانشگاهی و شرکت محققان در سمینارها. 114

4-3-5. شرکت های استارت آپ . 115

4-3-6. سایر روش‌های انتقال فنآوری. 116

4-4. تاسیس مراکز انتقال فناوری و بهره برداری تجاری 117

4-4-1. دفتر مرکزی انتقال فناوری در دانشگاه. 118

4-4-2. دفاتر غیر متمرکز انتقال فناوری.. 119

4-4-3. پارک علم و فناوری. 119

4-5. موانع فرا راه انتقال فناوری و تجاری سازی آثار دانشگاهی 120

4-5-1. نوع تحقیق. 120

4-5-2. کمبود بودجه. 121

4-5-3. عدم وجود کارشناس. 123

4-5-4. ارزش پایین نتایج برخی از تحقیقات به منظور تجاری سازی 125

4-5-5. عدم تمایل و یا تمایل پایین آفرینندگان آثار در جهت تجاری سازی. 126

نتیجه‌گیری. 127

منابع 132

---