تحلیل نهاد نماینده حقوقی و تفاوت های آن با وکیل

قابل ویرایش 48 صفحه

مقدمه:
نهاد حقوقی نمایندگی، امروزه یکی از رایج‌ترین نهادهای حقوقی است که استفاده از آن با توسعه ارتباطات و گسترش دامنه روابط اعتباری در جوامع و نیز انجام اعمال حقوقی متعدد بیش از پیش، توسعه یافته است.
نمایندگی رابطه‌ای حقوقی است که به‌موجب آن اشخاص اختیار انجام اعمال حقوقی و در مواردی اعمال مادی را به‌نام و به‌حساب دیگری (شخص اصیل) می‌یابند و آثار این اعمال مستقیماً متوجه خود اصیل می‌شود. بدین‌ترتیب امروزه اشخاص قادرند با استفاده از این نهاد حقوقی همزمان در چندین مکان دور از هم با دیگران ارتباط حقوقی برقرار نمایند و اعمال و اقدامات خود را توسط نمایندگان انجام دهند.
نمایندگی حقوقی در کنار عقد وکالت، دو نهاد مهم و پرکاربرد در عرصه حقوق می باشند که عموم مردم برای استفاده از وجود فیزیکی، ماهیتی و یا مهارتی اشخاص دیگر می توانند از آن ها بهره ببرند.
در كتابها و جزوات آئین دادرسی مدنی به مسئله تفاوتهای وكالت و نمایندگی پرداخته نشده است . به همین دلیل این موضوع كمتر مورد توجه كارشناسان حقوقی و قضات دادگاهها و سایر مراجع مربوط قرار گرفته است . در حالی كه توجه به این تفاوتها ، گاهی اساسی و واجد آثار حقوقی بسیاری است. پژوهش حاضر درصدد است ضمن بررسی به ماهیت و ابعاد اصلی نهاد نمایندگی، تفاوت های آن را با وکالت مورد اشاره قرار دهد.
نهاد نمایندگی فواید و محسناتی در بر دارد که از آن جمله می توان به موارد زیر اشاره نمود:
1- حضور فیزیکی افراد در بعد زمانی و مکانی خاص، محدودیت‌هایی را برای برقراری ارتباط اجتماعی و اقتصادی ایجاد می‌کند. برای مثال شخصی می‌خواهد مباشرتاً با فرد دیگری که در شهر یا حتی کشور دیگری ساکن است، قراردادی منعقد کند؛ این امر مستلزم صرف زمان و هزینه‌های زیادی برای اوست و حتی ممکن است سفر به آنجا برایش امکان‌پذیر نباشد.
لذا این شخص می‌تواند از طریق نماینده، اعمال حقوقی و معاملات خود را انجام دهد. یا در مواردی که شخص صلاحیت تصرف در اموال خود را دارد ولی به‌دلیل پیری، بیماری و ناتوانی قادر به انجام اعمال حقوقی و معاملات خود نباشد می‌تواند با اعطای اختیار به شخص دیگری این مساله را حل نماید.
2 ـاشخاص به‌محض تولد دارای اهلیت تمتع بوده و صاحب اموال و دارایی‌هایی می‌شوند. اما صلاحیت تصرف و استیفای آنها را ندارند. به‌همین دلیل تا زمانی که صلاحیت و شایستگی می‌یابند باید شخص صالح و امینی جهت دخالت در امور و نیز حفظ و اداره اموال‌شان باشد. لذا ‌نمایندگی قانونی این امکان را برای اداره دارایی محجوران و غایبان فراهم می سازد.
3 ـ شخص حقوقی که دارای وجود اعتباری است در مرحله وجود و بقا هم محتاج اشخاصی است که به اداره امور آن بپردازند. به‌عبارت دیگر، اعمال نظریه نمایندگی لازمه زندگی اقتصادی اشخاص حقوقی است. و آنچه در خارج وجود دارد مدیران و نمایندگان شخص حقوقی است و ارتباط اعمال حقوقی مدیران با دارایی موجود اعتباری حرکت و فعالیت آن را ممکن سازد.
4 ـ استفاده از مهارت و تخصص نمایندگان و وکلا و حسن شهرت و مهارت نماینده از دیگر مزایای استفاده از نماینده است. به‌علاوه نمایندگی همبستگی میان افراد را با تقسیم کار میان آنها میسر می‌سازد و موجبات همکاری، تشریک مساعی و کمک افراد به یکدیگر را فراهم می‌سازد.

فهرست مطالب:
مقدمه
تعریف نمایندگی حقوقی
عناصر نمایندگی حقوقی
انواع نمایندگی حقوقی
انقضای نمایندگی حقوقی
جایگاه نهاد نمایندگی در فقه اسلامی
نمایندگی حقوقی در نظام های حقوقی جهان
مفهوم تجاری نماینده حقوقی
نمایندگی حقوقی بانک ها و شرکت های دولتی
مبانی افتراق عقد وکالت با نهاد نمایندگی
جمع بندی و نتیجه گیری
فهرست منابع و مآخذ

منابع و مأخذ:
الف) فارسي
1. دمرچيلي و ديگران، 1390، قانون تجارت در نظم حقوقي كنوني، چاپ کتابخانه فرهنگ، تهران.
2. اسماعیلی هـریسی، ابراهیم، 1388، وکلای جوان بدانند، درس یکم، پیشه وکالت، وکیل دادگستری، نشرهرمز.
3. جعفری لنگرودی، محمد،1385، جعفر دایره المعارف حقوق دانشنامه حقوقی جلد پنجم ، گنج دانش.
4. جعفری لنگرودی، محمد جعفر،1383، مبسوط در ترمینولوژی حقوق جلد پنجم، گنج دانش.
5. ترمینولوژی حقوق (دکتر جعفر جعفری لنگرودی)، گنج دانش، 1385.
6. حائری شاه باغ، سید علی، 1384، شرح قانون مدنی، بهنامی.
7. تاج آبی، علی، 1387، بررسی صلاحیت حقوقی نماینده حقوقی بانک در اقامه دعوا، خبر نامه کانون وکلای دادگستری، ویژه نامه قانون شماره صفر ،علی تاج آبی وکیل دادگستری.
8. بنکدار، مجید، 1388، مجموعه قوانین کاربردی، قانون آیین دادرسی دادگاه های عمومی و انقلاب در امور کیفری ، مجید بنکدار وکیل دادگستری، اندیشه برتر.
9. بنکدار، مجید، 1388، بررسی جایگاه نماینده حقوقی (علمی، نظری، کاربردی) ، وکیل دادگستری ، سایت تعالی وکالت.
10. رضایی مهر، محمود، 1386، تحولات نود ساله وکالت دادگستری درایران ،تدوین وتصویب از نشرکشاورز،1389 .
11. احمدی قدیر، حسین، ماهیت نماینده حقوقی در حقوق ایران، 1387، فصلنامه تحقیقات حقوقی، شماره 89.
12. باختر، سید احمد، 1391، وکالت معاضدتی ـ تسخیری و تفاوت های آن با نماینده قهری، سایت وکالت.
13. قهرمانی،نصرالله، 1391، مسئولیت مدنی وکیل دادگستری و مقایسه آن با مسئولیت وکیل مدنی، مگ ایران، بانک نشریات ایران.
14. کشاورز، بهمن، 1382، وکیل دادگستری و اخلاق حرفه ای ، فصلنامه علمی کانون مرکز، مهر.
15. امامي، حسن، 1377، حقوق مدني، جلد 2، چاپ چهاردهم، انتشارات اسلاميه.
16. بروجردي عبده، محمد، 1380،حقوق مدني، چاپ اول، انتشارات گنج دانش.
17. نصر، محمدرضا، 1389، ماهیت عقد وکالت و راهکارهاوآثار لازم کردن آن، پورتال حقوقی کانون.
18. حسيني، سید محمد رضا، 1381، قانون مدني در رويه قضايي ، چاپ دوم، انتشارات مجد.
19. كاشاني، محمود، جزوه حقوق مدني (7) ، دانشگاه شهيد بهشتي، سال 69-68
20. امیری قائم مقامی،عبد المجید، 1358، حقوق تعهدات ، ج ۲ ، انتشارات دانشگاه تهران.
21. حقانی، رضا، 1387، ماهیت و صلاحیت قائم مقام تجاری و تفاوت آن با وکیل، فصلنامه حقوقی، شماره 94.

---