بررسي مسأله حضانت اطفال در حقوق مدنی ايران و فرانسه

قابل ویرایش 27 صفحه

چکیده:
حضانت نگهداری و تربيت طفل است به گونه اي كه صحت جسماني و تربيت وي با توجه به نيازمنديهاي حال و آينده او، و وضع و موقعيت والدين طفل تأمين گردد. مسأله حضانت و اولويت هر يك از پدر و مادر براي نگهداري و سرپرستي طفل بيشتر زماني مطرح مي گردد كه آنها از هم جدا مي شوند، مشهور فقها و به تبع آن قانون مدني ايران برآنند كه مادر براي حضانت فرزند پسر تا 2 سال و براي دختر تا 7 سال شايسته تر است.
در حقوق فرانسه نيز حضانت تحت عنوان «ولايت ابويني» مطرح شده است كه علاوه بر سرپرستي كودك، ولايت بر اموال او را نيز در بر مي گيرد. ظاهراً حضانت براي مادر حق و براي پدر حق و تكليف است؛ اگر چه نظرات مخالف نيز در اين زمينه وجود دارد. مهمترين مسأله در بحث حضانت، حفظ مصلحت طفل است كه مورد نظر قانونگذار بوده است؛ به همين جهت چنان كه ابوين شايستگي و شرايط اخلاقي لازم را دارا نباشد، اين حق از آنها سلب و به فرد شايسته اي كه دادگاه معين مي كند، اعطا مي شود.
نگارنده در اين مقاله بر آن است كه بطور موجز به بررسي حقوق و تكاليف والدين در قبال فرزندان از ديدگاه قانون مدني ايران و فرانسه، بپردازد و در پايان بـعضي از مفاد اعلامـيه جـهانـي حقوق كودك را ارزيابي كرده، نتايجي را ارائه نمايد.

مقدمه:
حضانت كلمه اي عربي و در لغت به معناي پروردن است و در اصطلاح عبارت است از نگهداري مادي و معنوي طفل توسط كساني كه قانون مقرر داشته است (لنگرودي، 1368، ج 1، ش1720). معاني ديگر همچون «زير بال گرفتن، در برگرفتن، در دامان خود پروراندن و پروراندن» نيز براي حضانت ذكر شده است ( معين ، 1371، ج 1، ص1360).
وجه تسميه حضانت براي پروراندن و امر نگهداري طفل اين است كه «الحضن» در لغت عربي، زير بغل تا تهيگاه يا سينه و فاصله دو بازو را گويند و چون مادر، طفل را در بين بازوان و سينه (آغوش) قرار مي دهد، گفته مي شود كه حضانت نموده است (معلوف، 1374، ص 139).

فهرست مطالب:
بررسي مسأله حضانت اطفال در حقوق مدني ايران و فرانسه
چكيده
واژگان كليدي
حضانت در لغت و اصطلاح
معناي حضانت در حقوق ايران و فرانسه
معناي ولايت ابويني در حقوق فرانسه
ولايت در حضانت طفل و ولايت بر نگهداري اموال او
تعريف علماي حقوق و فقه اماميه از حضانت
حضانت حق است يا تكليف والدين؟
حضانت و تعليم و تربيت در حقوق فرانسه به حق يا تكليف بودن حضانت
اعراض از حق حضانت
حق تقدم پدر و مادر در حضانت
حضانت طفل در صورت جدايي ابوين يا فوت آنها
موانع يا موارد سقوط حق حضانت
پيشنهاد اصلاحي نگارنده درباره حضانت اطفال
منابع و مآخذ

منابع و مأخذ:
الف ـ منابع فارسي
- قرآن الكريم
- امامي، سيد حسن، حقوق مدني، تهران، كتابفروشي اسلاميه، چاپ پنجم،1370
- بطحايي، مهدي، تثبيت خانواده (رساله دكتري)، تهران، دانشگاه تهران، 1346
- جعفري لنگرودي، محمدجعفر، ترمينولوژي حقوق، تهران، گنج دانش، 1367
- همو، محشا از قانون مدني، تهران، انتشارات گنج دانش، چاپ دوم، 1372
- شايگان، علي، حقوق مدني، تهران، بي نا، چاپ اول، 1339
- شريعتمداري، علي، روان شناسي تربيتي، تهران، بي نا، چاپ اول، 1374
- كاتوزيان، ناصر، مقدمه علم و حقوق، تهران، انتشارات بهنشر، چاپ اول، 1349
- همو، فلسفه حقوق، تهران، انتشارات تهران، چاپ دوم، 1365
- همو، حقوق خانواده، تهران، شركت بهنشر، چاپ سوم، 1371
- همو، قانون مدني در نظم كنوني، تهران، نشر دادگستر، چاپ چهارم، 1379
- مديرنيا، جواد، حضانت كودك، تهران، انتشارات مجد، چاپ اول، 1379
- معلوف، لوئيس، المنجد، تهران، انتشارات پيراسته، چاپ چهارم، 1374
- معين، محمد، فرهنگ فارسي، تهران، انتشارات امير كبير، چاپ هشتم، 1371
- موسوي، احمد، ”حضانت كودك”، مجله كانون هدايت، انجمن ملي حمايت كودكان، 1342
- نجفي، محمد حسن، جواهرالكلام، بيروت، دارالاحياء التراث العربي، 1418 ه‍

---