چکیده
با توجه به اهمیت وقف و بالا رفتن جایگاه وقف اموال غیر مادی که شامل پول و سهام است و نقش خطیر در رشد و تعالی جامعه داشتن این موضوع و جنبه عام المنفعه داشتن آن ,محقق این پژوهش را تحت عنوان وقف پول و سهام در حقوق ایران و فقه امامیه به رشته تحریر در آورده و تلاش نموده موضوع را در سه بخش تحلیل و بررسی نماید بخش اول که عنوان آن کلیات است شامل سه فصل تحت عناوین مفاهیم وقف ,مفاهیم اموال و مالکیت فکری ,مفاهیم (پول و سهام ) می باشد بخش دوم پایان نامه را با عنوان وقف اموال غیر مادی (مالکیت فکری )شامل سه فصل به نگارش در آورده و به مواردی مانند حقوق مالکیت فکری ,بررسی ماهیت فقهی و حقوقی وقف اموال غیر مادی (مالکیت فکری ),بطلان وقف ناشی از حقوق مالکیت فکری و… پرداخته است و بالاخره بخش سوم را نیز با عنوان وقف اموال غیر مادی غیر فکری (پول و سهام )نگارش نموده وبه عناوینی مانند پول و وقف آن ,دلایل تایید و بطلان وقف پول و وقف سهام پرداخته است و نهایتا محقق به ذکر پیوست ها و منابع و ماخذ می پردازد ..
فهرست
چکیده. 1
پیشگفتار:. 13
مقدمه. 15
1: بیان مساله :. 16
2 : سوابق مربوط :. 17
3 : پرسشهای اصلی و فرعی تحقیق :. 18
4: فرضیات اصلی و فرعی تحقیق. 19
5 : ضرورت تحقیق .. 21
6 : اهداف تحقیق. 21
فصل اول : مفاهیم وقف. 23
گفتار اول : وقف و بررسی مفاهیم آن. 23
بند الف : تعریف وقف. 23
الف : تعریف لغوی. 23
ب : تعریف اصطلاحی وقف. 23
ج : وقف از نظر قرآن. 24
د: وقف از نظر سنت. 24
ر: وقف از نظر شیعه. 25
گفتار دوم : ارکان وقف و پیشینه تاریخی آن. 27
بند الف : پیشینه تاریخی وقف. 27
الف : قبل از اسلام. 27
ب: بعد از اسلام. 28
ج : در سایر مذاهب و کشورهای مختلف. 28
بندب : ارکان وقف. 29
الف : صیغه وقف. 29
ب : موقوف. 30
ج : واقف. 30
د : موقوف علیه. 31
بند ج : مدیریت وقف. 35
بند د: ماهیت و ملکیت وقف. 37
گفتار سوم : خصوصیات مال قابل وقف. 39
بند الف : شرایط عمومی مال موقوفه. 39
بند ب : شرایط اختصاصی مال موقوفه. 40
بند ج : شخصیت حقوقی وقف. 41
الف : تعریف شخصیت حقوقی. 41
ب : شخصیت حقوقی وقف در فقه. 42
ج : شخصیت حقوقی وقف در حقوق ایران. 45
د : قرارداد وقف بر مبنای ماده 10 قانون مدنی. 45
فصل دوم : مفاهیم اموال و مالکیت فکری. 48
گفتار اول : تعاریف. 48
بند الف : تعریف مال. 48
الف : تعریف لغوی. 48
ب : تعریف اصطلاحی. 48
ج : تعریف حقوقی. 49
بند ب : انواع مال. 50
الف : مال مادی. 50
ب : مال غیر مادی. 50
گفتار دوم : تقسیم بندی اموال غیر مادی. 51
بند الف : تقسیم از جهت قابلیت دوام و اعتبار. 51
بند ب : تقسیم اموال غیر مادی از جهت وابستگی آنها به اموال مادی 52
بند ج : تقسیم از جهت تاثیر قوه فکر و اندیشه در ایجاد آنها ( مالکیت فکری ). 52
گفتار سوم : مالکیت فکری و تفکیک اموال غیر مادی و بررسی خاص آن 53
بند الف : اموال غیر مادی غیر فکری و تقسیم آن. 53
الف : از جهت لزوم یا عدم لزوم سرمایه گذاری اولیه. 53
ب : از جهت چگونگی ایجاد و تملک آنها از نظر زمانی. 53
بند ب : ویژگی های مالکیت فکری و انواع و مصداقهای آن. 54
الف : حقوق مالکیت ادبی و هنری. 54
ب : حقوق مالکیت صنعتی. 56
7 : اطلاعات و اسرار تجارتی. 60
بند ج : بررسی اموال غیر مادی غیر فکری از منظر حقوق موضوعه. 62
فصل سوم : مفاهیم ( پول , سهام , مالیت ). 63
گفتار اول : مفهوم پول. 63
بند الف : معنای پول. 63
الف : معنای لغوی پول. 63
ب: معنای فقهی پول. 64
بند ب : ماهیت پول. 65
بند ج : مالیت پول. 67
گفتار دوم : سهام و مفهوم آن. 67
بند الف : سهام و تعریف آن. 67
بند ب : سهام و مال غیر مادی غیر فکری. 67
بند ج : ماهیت حقوقی سهام. 68
گفتار سوم : مالیت. 70
بند الف : معنای مالیت. 70
بند ب : بررسی خاستگاه مالیت. 70
بند ج : بررسی وجه اعتبار مالیت. 70
بند د : شرایط مالیت و ارزش پیدا کردن. 72
– نتیجه گیری. 72
بخش دوم. 74
وقف اموال غیر مادی (مالکیت فکری ). 74
فصل اول : حقوق مالکیت فکری. 75
1 – تشویق به خلق دانش و نوآوری :. 76
2 – حفظ دانش در سازمان :. 77
3 – حفاظت از هویت و مشخصه های ابداعات :. 77
گفتار اول : ویژگی های حقوق مالکیت فکری. 78
بند الف : غیر مادی بودن حقوق مالکیت فکری. 78
بند ب : انحصاری بودن حقوق مالکیت فکری و جمع آن با ماهیت وقف 78
بند ج : موقتی بودن حقوق مالکیت فکری. 79
بند د : مبتنی بر دانش و اطلاعات بودن حقوق مالکیت فکری. 79
گفتار دوم : توجیه نظری وقف حقوق مالکیت فکری از دیدگاه حقوق موضوعه 82
بند الف : توجیه وقف اموال غیر مادی ( مالکیت فکری ) از دیدگاه حقوق موضوعه. 82
بند ب : توجیه وقف اموال غیر مادی. 88
1 : مردود بودن نظریه لزوم عین. 89
گفتار سوم : بررسی قابلیت وقف حقوق مالکیت فکری. 92
فصل دوم : بررسی ماهیت فقهی و حقوقی وقف اموال غیر مادی ( مالکیت فکری ). 93
گفتار اول : بررسی لزوم عینیت مال موقوفه و تاثیر آن و دوام مال موقوفه در اموال غیر مادی (مالکیت فکری ) و بررسی دیدگاه های مختلف. 93
بند الف : بررسی لزوم عینیت مال موقوفه و تاثیر آن در اموال غیر مادی (مالکیت فکری ). 93
1: قوانین. 93
2 : فقها و حقوقدانان. 94
بند ب : دوام مال موقوفه و تاثیر آن در اموال غیر مادی ( مالکیت فکری ).. 96
گفتار دوم : قابلیت قبض و اقباض عین موقوفه و تاثیر آن در مالکیت فکری 97
بند الف : معنا و مفهوم قبض.. 97
بند ب : دلایل اعتبار قبض در عقد وقف. 98
بند ج : بررسی لزوم قبض در وقف از دیدگاه های مختلف. 101
الف : از دیدگاه شیعه. 101
ب : از دیدگاه اهل سنت. 102
ج : از دیدگاه علم حقوق. 102
بند د : بررسی امکان قبض در اموال غیر مادی. 105
گفتار سوم : تائید و دائمی بودن عقد وقف و قابلیت بقاء عین موقوفه و اثر آن در اموال غیر مادی. 106
بند الف : قابلیت بقاء عین موقوفه و اثر آن در مالکیت فکری. 106
بند ب : تائید و دائمی بودن عقد وقف و اثر آن در مالکیت فکری 107
فصل سوم : بطلان وقف ناشی از حقوق مالکیت فکری و بررسی نظریات قابل تائید در صحت وقف حقوق مالکیت فکری. 108
گفتار اول : مالیت حقوق مالکیت فکری و جهت مبنای آن. 108
بند الف : عدم مالیت حقوق مالکیت فکری. 108
بند ب : از جهت مبنای حقوق مالکیت فکری. 109
گفتار دوم : محدودیت و بقای حقوق مالکیت فکری. 110
بند الف : محدودیت قانونی انتقال حقوق مالکیت فکری. 110
الف : انتقال اختیاری. 111
ب : انتقال قهری. 111
بند ب : بقای حقوق معنوی برای پدید آورنده. 113
الف : رابطه بین پدیدآورنده و پدیده فکری. 114
گفتار سوم : بررسی نظریه قابل تائید در صحت وقف حقوق مالکیت فکری و مردود بودن نظریه لزوم عین و صحت وقف. 118
بند الف : بررسی نظریه قابل تائید در صحت وقف حقوق مالکیت فکری 118
– نتیجه گیری. 118
بخش سوم : وقف اموال غیر مادی غیر فکری (پول , سهام , مالیت ) 121
فصل اول : پول ووقف آن. 122
گفتار اول : وقف پول از نظر قانون و زمینه های آن. 122
بند الف : سابقه تاریخی وقف پول. 122
گفتار دوم : بررسی فقهی وقف پول. 123
بند الف : وقف پول از دیدگاه شیعه و فقهای امامیه. 123
بند ب : وقف پول از دیدگاه اهل سنت. 125
گفتار سوم : وقف پول و چگونگی آن. 126
بند الف : بانک وقف پول. 126
بند ب : صندوق قرض الحسنه وقف. 128
فصل دوم : دلایل تائید و بطلان وقف پول. 130
گفتار اول : دلایل تائید وقف پول. 130
بند الف : یکسان بودن حکم ” وقف پول ” و ” قرض ,عاریه و اجاره پول ” 130
بند ب : وقف مالیت به جای وقف پول. 132
بند ج : عدم منافات بین وقف پول و بقای آن. 133
بند د : بنای عقلاء و تصدیق عرف. 134
بند ر : ماهیت مثلی پول. 134
بند ز : داشتن منفعت محلله. 135
بند ط : عدم منافات وقف پول با ماهیت و شروط وقف نزد شارع و اطلاق ادله 135
گفتار دوم : دلایل بطلان وقف پول. 136
بند الف : عین بودن مال موقوفه. 136
بند ب : منافات با ماهیت وقف. 137
بند ج : منافات داشتن با شرط تائید. 137
بند د : اجماع. 138
بند ر : منقول بودن پول. 139
گفتار سوم : تحلیل امکان سنجی وقف پول. 139
فصل سوم :وقف سهام. 140
گفتار اول : وقف سهام. 140
بند الف : مبانی جواز وقف سهام و اختیارات و وظایف متولی در مورد رعایت مصلحت آن. 141
بند ب : مبانی پیشنهادی جواز وقف سهام. 143
بند ج : امکان سنجی وقف سهام. 144
گفتار دوم : شرایط مال موقوفه و وقف سهام. 145
بند الف : وقف سهام از دیدگاه فقهی. 145
بند ب : وقف سهام شرکت ها. 146
بند ج : رویه فعلی وقف در سهام. 148
بند د : وقف سهام از نوع وقف مالیت. 149
– نتیجه گیری. 149
-نتیجه نهایی. 151
-پیشنهادات. 152
– نمایه ها. 153
– پیوست ها. 154
– – کتاب شناسی (منابع و ماخذ ). 157
الف )کتب. 157
ب : مقالات. 162
ج : جزوه ها. 167
د : پایان نامه ها. 167
ر : قوانین. 168
ز : منابع خارجی. 168
با وجود اینکه وقف از احکام امضایی فقه اسلامی است بطور کلی اموال غیر مادی ازجمله پول و سهام و حقوق آنها از دستاوردهای جدید بشری و تابع نیازهای امروزه انسان است البته قابل ذکر است که به هر حال، صرف نظر از این بحث مبنایی، به لحاظ تاریخی هیچ منعی در مورد وقف حقوق مورد بحث در دیدگاه فقهای اسلام دیده نمی شود و هر آن چه دیده می شود مربوط به عین و منفعت و حقوق مالی- با ماهیتی متفاوت از حقوق (مالکیت) معنوی- است .مطالعه تاریخ فقه و روند تکاملی نظریات فقهای مختلف این مطلب را مورد گواهی قرار می دهند که ابتدا وقف به اموال غیر منقول محدود بوده است و به تدریج اموال منقول نیز مشمول آن قرار گرفته اند البته وقف پول ریشه دار تر است و لازم به ذکر است هم اکنون تردیدهایی که در فقه شیعه و سنی در مورد وقف نقود و پول مطرح بوده وهست از جمله به دلیل عدم قابلیت بقای این اموال در مقابل مصرف آنهاست.یکی از مهم ترین دلایل فقهای مختلف، در بحث عدم قابلیت وقف پول، عدم قابلیت بقاء آن در مقابل انتفاع است.از سویی هم گفته شده است که در وقف درهم و دینار اشکال است و این اشکال از آنجا ناشی میشود که منفعت مطلوب از آنها , عرفا انفاق و درواقع اتلاف آنها است و حق آن است گفته شود که اگر برای آنها منفعت عرفی مورد نظر ,غیر از انفاق باشد وقف آنها صحیخ است و گرنه صحیح نیست امروزه در کلیت مشروعیت آن شکی نیست و با وجود ایرادات و نظرات مختلف این نوع وقف مورد تایید است .بر این اساس محقق عنوان کرده است : .