پایان نامه بررسی جرایم رایانه ای و عوامل آن

نوع فایل: word
قابل ویرایش 163 صفحه

مقدمه:
جرم‌انگاری جرائم رايانه‌اي
گفتار اول: تعريف جرائم رايانه‌ای
ارائه تعريف دقيق و به نحوه جامع و مانع مشكل به نظر مي‌رسد و دليلش هم به خاطر اين است كه موضوع جديدي است و هنوز تمام ابعاد و جهات آن شناخته نشده است و به همين خاطر متخصصان امر نتوانسته‌اند تاكنون تعريف جامع از جرائم رايانه‌اي ارائه دهند به گونه‌اي كه تمام مصاديق جرائم را شامل گردد. در اينجا به تعريف جرم رايانه‌اي و اينترنتي و جرم مجازي به نقل از هفته‌نامه ارتباط مي‌پردازيم: راهنماي سازمان ملل پيرامون جرائم كامپيوتري اينگونه تعريف كرده است:
جرائم كامپيوتري مي‌تواند شامل فعاليت‌هايي مجرمانه‌اي باشد كه ماهيت سنتي دارند. از جمله سرقت، كلاهبرداری، جعل و سوءاستفاده از سند مجعول كه همگي به‌طور معمول در ضمانت اجراهاي كيفري هستند. كامپيوتر نيز فرصت‌هاي تازه‌اي براي سوءاستفاده به‌وجود آورده است كه مي‌توانند و يا بايد جرم‌انگاري شوند.
يكي از نويسندگان رهنمود شواري اروپا جرم كامپيوتری را اينگونه تعريف كرده است:
هر عمل غيرقانوني كه كامپيوتر ابزار يا موضوع جرم باشد به عبارت ديگر هر جرمي كه ابزار يا هدف آن تأثيرگذاري بر عملكرد كامپيوتر باشد.
قانون‌گذاران فلاند جرم كامپيوتري را به اين ترتيب تعريف كرده‌اند: جرمي است كه دربر گيرنده سيستم‌هاي نرم‌افزار به عنوان يك هدف و يا يك ابزار يا يك ركن عمل مجرمانه است.
در ايالات متحده آمريكا تعريف وسيعي از جرم كامپيوتري به عمل آمده است: هر اقدام غيرقانوني كه با يك كامپيوتر يا سيستم كامپيوتر يا به‌كارگيري آن مرتبط باشد را جرم كامپيوتري مي‌گويند. هر اقدام عمومي كه به هر ترتيب با كامپيوتر مرتبط بود و موجب ايجاد خسارت به بزه‌ديده شده و مرتكب از اين طريق منافعي را تحصيل كند جرم كامپيوتري است.
وزارت دادگستري آمريكا هر اقدام غيرقانوني كه براي ارتكاب پي‌جويي يا پيگرد قضائي آن بهره‌برداري از دانش فن‌آوري كامپيوتر ضروري باشد را جرم كامپيوتري دانسته است. بنابراين دانش كامپيوتر براي ارتكاب جرم ضروري است. در حقوق كانادا جرم كامپيوتري شامل هر فعاليت مجرمانه‌اي است كه دربر گيرنده كپي، استفاده جابجا، مداخله، دسترسي يا سوءاستفاده از سيستم‌هاي كامپيوتري عملكرد كامپيوتر داده‌ها يا برنامه كامپيوتر است.
در آلمان گروه كاري پليس جنايي فدرال و ايالتي اينگونه تعريف كرده‌اند: جرائم كامپيوتري شامل همه شرايطي است كه پردازش الكترونيكي جرائم متضمن اعمال توأم با بي‌مبادلاتي يا حوادثي كه موجب تخريب عملكرد سيستم كامپيوتر با استفاده غيرقانوني از آن باشد.
در اين ميان اصطلاح جرم سايبر به جرائم جنايي ارتكابي با استفاده از اينترنت يا ساير شبكه‌هاي كامپيوتري اطلاق مي‌شود و اين اصطلاح ارتباط مستقيم با فضاي سايبر دارد.
جرائم عليه تكنولوژي اطلاعات از زمان پيدايش و شروع يعني دهه 60 ميلادي تا امروزه گستره‌اي از جرائم كامپيوتري تا جرائم سايبري را شامل مي‌شود و اكنونه در فضاي حاكميت جرائم سايبري هستيم. جرائم كامپيوتري تا قبل از پيدايش و تكامل آناتومي و تكنيك فضاي سايبر حدوداً شامل 16 عنوان مجرمانه مي‌شد، اما در فضاي سايبر اين جرائم چند ده عنوان مجرمانه را شامل مي‌شود. جرائم سايبري يا به تعبير قديم‌تر آن جرائم كامپيوتري و به تعبير نادرست يا مسامحه‌گونه آن جرائم اينترنتي (زيرا اينترنت مفهوم اساسي نيست بلكه يك ابر شاهراه الكترونيكي و واسط است) شامل طيف وسيعي از اعمال مجرمانه مي‌شود كه برخي عنوان سنتي مدرن دارند. مثل جعل سايبري، كلاهبرداري سايبري، پول‌شويي در فضاي سايبر، قمار اينترنتي (از جمله كازينوهاي سايبري/ مجازي)، جاسوسي سايبري و برخي عليه محتوا مي‌باشند. مانند پورنوگرافي و محتواهاي مضر ديگر. برخي جرائم مخابراتي (مخابرات با ويژگي سايبري و نه مخابرات در دهه 40 تا 70 ميلادي) برخي جرائم عليه تكنولوژي اطلاعات (جرائم دستيابي و....)، برخي جرائم با مبناي غير جزايي مانند جرائم بانكداري الكترونيك، جرائم مالكيت فكري سايبري، جرائم حمايت از داده، جرائم تجارت الكترونيك و.... مي‌باشند.
به خاطر داشته باشيم جرائم در هر گروه شامل جرم اصلي يا مادر، جرائم زير گروه و جرائم مرتبط مي‌شوند. مثلاً بازي‌هاي اينترنتي كه يك گروه آن قمار اينترنتي و زير گروه قمار اينترنتي، جرائمي مانند شرط‌بندي و.... و نيز جرائم مرتبط با اين گروه نظير كلاهبرداري در حين شرط‌بندي آنلاين، پول‌‌شويي و... است. از اين رو به عقيده برخي محققان تعداد جرائم سايبري بيش از دويست عنوان مجرمانه است.
در بند 8 گزارش توجيهي كنوانسيون جرائم سايبر نيز به اين موضوع اشاره شده است. فضاي سايبر با پيدايش شبكه‌هاي رايانه‌اي به‌وجود آمد و با پيدايش اينترنت گسترش و تعميم پيدا كرد. بنابراين به‌طور طبيعي بايد اصطلاح جرم سايبر نيز بعد از شناخت فضاي سايبر توسط متخصصين امر و نام‌گذاري آن تحت اين عنوان به‌وجود آمده باشد.
اولين اقدام رسمي كه در آن صراحتاً به اصطلاح «جرم سايبر» اشاره شده است، اقدام شوراي اروپا در نوامبر 1986 مبني بر تشكيل «كميته كارشناسان برخورد با جرائم سايبر» است.
شوراي اروپا در اقدام ديگري در سال 1997 كميته جديدي به نام «كميته متخصصان جرم در فضاي سايبر» به منظور تهيه كنوانسيون جرائم سايبر تشكيل داد.
جديدترين سند بين‌المللي كه در آن اصطلاح جرم سايبر مورد اشاره قرار گرفته است، كنوانسيون جرم سايبر (مصوب 23 سپتامبر 2001 بوداپست) است. تنظيم كنندگان و تصويب كنندگان كنوانسيون جرم سايبر بدون اينكه توضيحي در مورد اصطلاح جرم سايبر بدهند آن را به عنوان نام آن كنوانسيون برگزيده‌اند. عليرغم اينكه تنظيم كنندگان كنوانسيون جرم سايبر اصطلاح جرم سايبر را به عنوان نام كنوانسيون برگزيده‌اند. در كنوانسيون مذكور و گزارش توجيهي آن از اصطلاحات جرم رايانه‌اي و جرائم مرتبط با رايانه‌اينترنتي نيز استفاده شده است. به عنوان مثال يك دسته از جرائم موضوع كنوانسيون جرائم مرتبط با رايانه‌اينترنتي ناميده شده‌اند.
به موجب مواد 7 و 8 كنوانسيون مزبور، جعل و كلاهبرداري رايانه‌اي زيرمجموعه جرائم مرتبط با رايانه‌ محسوب مي‌شوند. هم‌چنين در بند 33 گزارش توجيهي اين كنوانسيون آمده است: «هدف بخش اول اين كنوانسيون ارتقاء و پيشرفت وسايل پيشگيري و متوقف ساختن جرائم رايانه‌اي يا جرائم مرتبط با رايانه‌ از طريق ايجاد حداقل استانداردهاي مربوط به اين جرائم است.»
سكوت كنوانسيون جرائم سايبر در خصوص معني و مفهوم اصطلاح «جرم سايبر» و به‌كارگيري اصطلاحاتي مانند «جرائم رايانه‌اي» و «جرائم مرتبط با رايانه» در اين كنوانسيون و گزارش توجيهي آن موجب برداشت‌هاي متفاوت از اصطلاح جرائم سايبر شده است. بدين تريب كه عده‌اي اصطلاح «جرم سايبر» را صرفاً شامل جرائمي مي‌دانند كه از طريق شبكه‌هاي رايانه‌اي و اينترنت ارتكاب يافته باشند. اما دسته ديگر اين اصطلاح را براي تمام جرائم فن‌آوري اطلاعات به‌كار مي‌برند.
با اين وصف به نظر مي‌رسد كه جرائمي كه از طريق رايانه در دنياي مجازي اينترنت صورت مي‌پذيرد از دو شكل خارج نيست:
شكل اول: اين جرائم داراي ماهيت سنتي است ولي نحوه ارتكاب و شكل‌گيري آن با استفاده از ابزار مترقي‌تر صورت مي‌گيرد ولي اصل جرم با آن تفاوتي ندارد. به عنوان مثال در سرقت‌هاي سنتي سارق مباشراً با انجام دادن عمليات فيزيكي مخفيانه مثل بالا رفتن از روي ديوار، شكستن قفل و كليد و در و پنجره، ربودن و فرار كردن و استفاده از ابزارهاي ملموس سنتي و معمولي مانند چاپو، خنجر، ميله آهني، طناب ماشين و غيره مرتكب سرقت مي‌شود اما در سرقت رايانه‌اي نوع ابزار و نحوه چگونگي دزدي تغيير كرده است. يعني از تكنولوژي جديد استفاده مي‌كنند و از ابزار الكترونيكي جهت رسيدن به نيت پليد خويش استفاده مي‌كنند. يعني نيت و هدف سارق ربودن مال غير است و از هر راهي كه ممكن‌الحصول باشد استفاده مي‌كند.
به عبارت ديگر در اصل جرم تغييري حاصل نشده است و نفس جرم همان سرقت مي‌باشد و جنس سرقت رايانه‌اي همان جنس سنتي است و مي‌توان اينگونه نتيجه و بيان كرد كه هرگاه عناصر عمومي و اختصاصي جرم محقق گشت عنوان جرم تام مي‌شود. يعني اگر عنصر قانوني رواني و مادي جرم سرقت كامل شد و عناصر اختصاصي جرم سرقت مثل شكستن حرز و مال غير به‌طور پنهاني كامل گشت در اين صورت مي‌توان گفت مجرم، مرتكب جرم «سرقت» شده، چون ملاك‌هاي اين جرم با ملاك‌هاي جرم سنتي وحدت دارند و يكي هستند.

فهرست مطالب:
جرم‌انگاري جرائم رايانه‌اي
گفتار اول تعريف جرائم رايانه‌اي
گفتار دوم- ماهيت جرائم رايانه‌اي
گفتار سوم- چالش‌هاي ماهيتي
1. تعريف جرم خاص و عناصر تشكيل دهنده عام و خاص آن
2. قاعده تفسير مضيق و تفسير به نفع متهم
گفتار چهارم- چالش‌هاي شكلي
1. ارائه كردن ادله در فضاي سايبر عليه مجرم
2. پيگيري و تعقيب مجرم
4. كمبود نيروي متخصص و كارآمد
گفتار پنجم- اينترنت، محلي براي ارتكاب جرم
1. جرائم كلاسيك يا مرسوم اينترنتي
2. جرائم خاص اينترنتي
گفتار ششم- صلاحيت‌هاي كيفري اينترنت
1. صلاحيت خاص
2. صلاحيت جزئي
مبحث دوم- مصاديق جرائم رايانه‌اي
گفتار اول- هرزه‌نگاري رايانه‌اي
گفتار دوم- بزهكاري انفورماتيك
گفتار سوم- نقض حاكميت ملي
گفتار چهارم- قتل از طريق رايانه‌هاي متصل به شبكه اطلاع‌رساني
گفتار پنجم- نقض حقوق مالكيت فكري
گفتار ششم- همجنس‌بازان و نژادپرستان
گفتار هفتم- سرقت اينترنتي
گفتار هشتم- اتلاف رايانه‌اي
گفتار نهم- كلاهبرداري رايانه‌اي
گفتار دهم- جعل رايانه‌اي
مبحث سوم طبقه‌بندي جرائم رايانه‌اي
گفتار اول- طبقه‌بندي مك كانل
گفتار دوم- طبقه‌بندي OECD
گفتار سوم- طبقه‌بندي شوراي اروپا
گفتار چهارم- طبقه‌بندي سازمان پليس جنايي بين‌المللي (اينترپل)
گفتار پنجم- طبقه‌بندي شوراي عالي انفورماتيك ايران
گفتار ششم- طبقه‌بندي شوراي عالي انقلاب فرهنگي
گفتار هفتم- طبقه‌بندي كنوانسيون بين‌المللي جرائم رايانه‌اي (بوداپست 2001)
فصل سوم
ابعاد فقهي- حقوقي جرائم رايانه‌اي
مبحث اول- قتل رايانه‌اي
گفتار اول- عنصر قانوني
1- آيات قرآني و روايات
2- ماده قانوني
گفتار دوم- عنصر مادي
گفتار سوم- نتيجه
مبحث دوم- اتلاف رايانه‌اي
گفتار اول- عناصر عمومي اتلاف سنتي و رايانه‌اي
1. عنصر قانوني
1-1- آيه
1-2- سنت
1-3- مواد قانوني
2. عنصر مادي
4. عنصر رواني يا معنوي
گفتار دوم- عناصر اختصاصي اتلاف سنتي و رايانه‌اي
1. تلف
2. مال
3. ضامن
4. واسطه يا بي‌واسطه
مبحث سوم سرقت اينترنتي
گفتار اول- عناصر عمومي جرم سرقت سنتي و اينترنتي
1. عنصر قانوني
2. عنصر مادي
3. عنصر رواني يا معنوي
گفتار دوم- اركان اختصاصي جرم سرقت سنتي و اينترنتي
1. نظر اكثريت فقهاء
2. نظر اقليت فقهاء
4. دليل عقلي
گفتار سوم- نتيجه
مبحث چهارم- كلاهبرداري رايانه‌اي
گفتار اول- عنصر قانوني
1. ماده قانوني
2. آيه
گفتار دوم- عنصر مادي
1. رفتار مرتكب
2. موضوع جرم
3. وسيله ارتكاب جرم
4. نتيجه جرم
گفتار سوم- عنصر معنوي
1. علم مرتكب
2. سوءنيت عام
3. سوءنيت خاص
گفتار چهارم- نتيجه
مبحث پنجم- توهين، افتراء و هتك حرمت رايانه‌اي
گفتار اول- عنصر قانوني (مواد قانوني و روايات فقهي)
گفتار دوم- عنصر مادي
گفتار سوم- نتيجه
مبحث ششم- جعل رايانه‌اي
گفتار اول- مفهوم جعل رايانه‌اي
گفتار دوم- انواع جعل رايانه‌اي
1. جعل علائم تجاري
2. جعل پول الكترونيكي
گفتار سوم- عنصر قانوني جعل رايانه‌اي
گفتار چهارم- عنصر مادي جعل رايانه‌اي
1. قلب و مخدوش كردن حقيقت داده پيام
1-1- ورود، تغيير، محو و توقف د
1-2- مداخله در پردازش داده پيام و سيستم رايانه‌اي
1-3- صدور و توليد جعلي امضاي اشخاص
1-4- اخذ گواهي صحت و اصالت امضاي الكترونيكي به طرق مجعول
2. لزوم وجود ارزش مالي و اثباتي داده پيام در مراجع اداري، قضايي، مالي و نظاير آن
3. اضرار به غير
گفتار پنجم- عنصر رواني جعل رايانه‌اي
گفتار ششم- ديدگاه فقه
گفتار هفتم- نتيجه
فهرست منابع

منابع و مأخذ:
. منابع فارسي
الف- كتاب‌ها
1. امامي، سيدحسن، حقوق مدني، جلد اول، نشر ميزان
2. اماني، تقي، 1383، قوانين و مقررات حقوق مالكيت فكري، تهران، انتشارات بهنامي
3. بجنوردي، سيدمحمدحسين، 1377، قواعد فقه، جلد دوم، نشر هادي
4. جباري، عليرضا و... ، 1380، رايانه كار (كاربر) اينترنت، انتشارات ادبستان
5. جعفري لنگرودي، محمدجعفر، 1370، حقوق اموال، تهران، انتشارات گنج دانش
6. جعفري لنگرودي، محمدجعفر، 1378، ترمينولوژي حقوق، تهران، انتشارات گنج دانش
7. دهخدا، علي‌اكبر، لغت‌نامه، جلد 14
8. شامبياتي، هوشنگ، 1371، حقوق جزاي عمومي، جلد اول، انتشارات مؤسسه انتشاراتي ويستار
9. شامبياتي، هوشنگ، 1376، حقوق كيفري اختصاصي، تهران، جلد اول، انتشارات پيام
10. فيض، عليرضا، 1381، مقارنه و تطبيق در حقوق جزاي عمومي اسلام، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ايران
11. كاتوزيان، ناصر، 1377، اموال و مالكيت، نشر دادگستر
12. كاتوزيان، ناصر، 1376، دوره مقدماتي حقوق مدني، تهران، انتشارات ميزان
13. كاتوزيان، ناصر، 1378، حقوق مدتي (اصول مالكيت)، تهران، انتشارات ميزان
14. گرباود، 1380، الفباي حقوق پديدآورنده، ترجمه: غلامرضا لايقي، انتشارات خانه كتاب
15. گرجي، ابوالقاسم، مشروعيت حق با تأكيد بر حق معنوي
16. مانسفليد، ريچارد، 1381، حمله هكرها، ترجمه: محمودرضا ذوقي و وحيدرضا ذوقي، انتشارات ناقوس
17. محمدي، ابوالحسن، 1382، قواعد فقه، انتشارات دانشگاه تهران
18. محمدي فرد، محمدرضا، 1380، فرهنگ معاصر واژه‌نامه انگليسي فارسي كامپيوتر، انتشارات وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي ايران
19. مشيريان، محمد، 1339، حق مؤلف و حقوق تطبيقي، انتشارات دانشگاه تهران
20. مطهري، مرتضي، 1370، نظري به نظام اقتصادي اسلام، انتشارات صدرا
21. موسوي، سيدعلي و...، 1380، اپراتوري مقدماتي، انتشارات صفار
22. ميرحسيني، حسن، 1384، مقدمه‌اي بر حقوق مالكيت معنوي، تهران، انتشارات ميزان
23. ميرمحمدصادقي، حسين، 1372، جرائم عليه اموال و مالكيت، انتشارات مجد
24. ميرمحمدصادقي، حسين، 1372، جرائم عليه امنيت و آسايش عمومي، نشر ميزان
25. نپلوپ، لارنس، 1383، كاربرد اينترنت در حقوق، ترجمه: سيدقاسم زماني و مهناز بهراملو، تهران، انتشارات ميزان
26. وكيل، اميرساعد، 1383، حمايت از مالكيت فكري، سازمان جهاني تجارت و حقوق ايران
27. وليدي، محمدصالح، 1375، حقوق جزاي عمومي، جلد اول و دوم، انتشارات دفتر نشر داد
28. يزدي، سيدمحمدكاظم، حاشيه بر مكاسب، جلد دوم

ب- جزوات
29. پاد، ابراهيم، جزوه درسي كلاهبرداري درس حقوق كيفري دوره دكتري، دانشگاه تهران، دانشكده حقوق
30. دزياني، محمدحسن، 1376، جرم رايانه‌اي، گزارش دستاوردهاي شوراي اروپا در ارتباط با توصيه‌نامه 9 (89)، (ترجمه)، جزوه جرائم رايانه‌اي، جلد اول، شوراي عالي انفورماتيك
31. دزياني، محمدحسن، 1376، جزو جرائم كامپيوتري، جلد دوم، شوراي عالي انفورماتيك
32. زيبر، اولريش، 1376، پيدايش بين‌المللي حقوق كيفري اطلاعات، ترجمه: محمدحسن دزياني، جزوه جرائم كامپيوتري، جلد سوم، شوراي عالي انفورماتيك

ج- مقالات
33. اميري، حسينعلي، 1386، پيش‌درآمدي بر مالكيت معنوي، منبع: www.vekalat.org
34. پرويزي، رضا، 1384، جرم‌هاي رايانه‌اي در ايران، هفته‌نامه ارتباط
35. پاكزاد، بتول، 1384، اقدام‌هاي سازمان‌هاي بين‌المللي و منطقه‌اي در خصوص جرم‌هاي رايانه‌اي، مجموعه مقاله‌هاي همايش بررسي جنبه‌هاي حقوق فن‌آوري اطلاعات، معاونت حقوقي و توسعه قضايي قوه قضائيه، تهران، سلسبيل، چاپ اول
36. جينا دي، آنجليز، جرائم رايانه‌اي – عصر اطلاعات، ترجمه: سعيد حافظي، منبع: www.itiran.com
37. خرم‌آبادي، عبدالصمد، 1384، تاريخچه تعريف و طبقه‌بندي جرم‌هاي رايانه‌اي، مجموعه مقالات همايش بررسي جنبه‌هاي حقوقي فن‌آوري اطلاعات، معاونت حقوقي و توسعه قضايي قوه قضائيه، تهران، سلسبيل، چاپ اول
38. داوود راد، اعظم، 1384، مسائل اجتماعي زنان در اينترنت، فصلنامه ايراني مطالعات فرهنگي و ارتباطات
39. دزياني، محمدحسن، 1383، شروع جرائم كامپيوتري/ سايبري، خبرنامه انفورماتيك، شوراي عالي انفورماتيك، سال نوزدهم، شماره 93
40. زركلام، ستار، ترجمه اصلاح قانون مدني فرانسه راجع به ادله الكترونيكي و مصوبه امضاي الكترونيكي فرانسه، ضميمه شماره 3 طرح توجيهي قانون تجارت الكترونيكي
41. زركلام، ستار، 1382، امضاي الكترونيكي و جايگاه آن در نظام ادله اثبات دعوا، منبع: www.SID.ir
42. سبحاني، جعفر، 1371، تهذيب‌الاحكام، فصلنامه رهنمون، مدرسه عالي شهيد مطهري، شماره 2 و 3
43. صفايي، سيدحسين، حقوق مالكيت ادبي و بررسي قانون حمايت از حقوق مؤلفان و مصنفان و هنرمندان، نشريه دانشكده حقوق و علوم سياسي دانشگاه تهران، شماره 6
44. طارمي، محمدحسين، طبقه‌بندي و آسيب‌شناسي جرائم رايانه‌اي، منبع: www.pegahhowzeh.com
45. كاوس، بريش، 1380، طراحي مالكيت معنوي در اينترنت، ترجمه: محمدهادي بهرامي، همايش بين‌المللي تجارت الكترونيك و مالكيت فكري، تهران، فصلنامه كتاب‌هاي اسلامي، شماره 9
46. لنكراني، فاضل، فصلنامه رهنمون، مدرسه عالي شهيد مطهري، شماره 2 و 3
47. مكارم شيرازي، فصلنامه رهنمون، مدرسه عالي شهيد مطهري، شماره 2 و 3
48. موسوي بجنوردي، سيدمحمد، 1371، كپي رايت، فصلنامه رهنمون، مدرسه عالي شهيد مطهري، شماره 2 و 3
49. وزيري فرد، سيدمحمدجواد، مباني وضع‌شناسي در الموضوعات ابن جوزي، فصلنامه علوم حديث، شماره 12
50. يزداني، عباس، 1381، حق مؤلف در انديشه‌هاي فقهاي معاصر اماميه، فصلنامه كتاب‌هاي اسلامي، شماره 9

د- پايان‌نامه‌ها
51. چيت‌سازان، مرتضي، 1375، حقوق مالكيت فكري، رساله دكتري، دانشگاه تهران، دانشكده الهيات
52. خرم‌آبادي، عبدالصمد، 1384، جرائم فن‌آوري اطلاعات، رساله دكتري حقوق جزا و جرم‌شناسي، دانشگاه تهران، دانشكده حقوق
53. قناد، فاطمه، 1385، ابعاد كيفري حقوق تجارت الكترونيكي، رساله دكتري حقوق جزا و جرم‌شناسي، دانشگاه شهيد بهشتي، دانشكده حقوق

ه‍ - قوانين
54. قانون مجازات اسلامي، مصوب 1370
55. قانون مطبوعات، مصوب 1364 (اصلاحي 1379)
56. قانون برنامه سوم توسعه اقتصادي، اجتماعي و فرهنگي جمهوري اسلامي ايران، مصوب 17/1/1379
57. قانون تجارت، مصوب 13/2/1311
58. قانون تجارت الكترونيكي، مصوب 17/10/1382
59. قانون حمايت از حقوق پديدآورندگان نرم‌افزار‌هاي رايانه‌اي، مصوب 4/10/1379
60. قانون ترجمه، تكثير و نشريات و آثار صوتي، مصوب 26/9/1352
61. قانون حمايت از حقوق مؤلفان، مصنفان و هنرمندان، مصوب 3/9/1348
62. قانون ثبت اختراعات، طرح‌هاي صنعتي و علائم تجاري، مصوب 29/11/1386
63. پيش‌نويس لايحه قانوني مجازات جرائم رايانه‌اي، تهيه شده توسط كميته مبارزه با جرائم رايانه‌اي، وابسته به شوراي توسعه قضايي در خرداد 1383 و تجديدنظر شده در فروردين 1384 توسط رياست قوه قضائيه

2. منابع عربي
64. قرآن كريم
65. ابن حسن، حسن الطوسي، النهايه في مجرد الفقه والفتاوي، بيروت، جلد 23، چاپ دارالتراث الاسلاميه
66. ابن حسن الحلي، ابوالقاسم نجم الدين جعفر، مختصر النافع في فقه الاماميه، نشر مؤسسه مطبوعاتي ديني
67. ابن حسين مسعودي، علي، 1385 هجري قمري، مروج الذهب والمعادن الجواهر، بيروت، جلد 1، دارالاندلس
68. ابن عبدالله، فاضل مقداد، 1422 هجري قمري، كنزالعرفان فقه القرآن، ترجمه: سيدمحمد قاضي، قم، نشر مكتب نويد اسلام
69. ابن قدامه، شيخ موفق الديم احمد، الكافي فقي فقه ابن خبل، بيروت، جلد 38، چاپ دارالتراث الاسلاميه
70. ابن محمد شيرازي، شيخ ابواسحاق ابراهيم، المهذب، بيروت، جلد 38، چاپ دارالتراث الاسلاميه
71. روحاني، سيدمحمدصادق، 1414 هجري قمري، المسائل المستحدثه، قم، دارالكتاب
72. زحيلي، وهبه، 1418 هجري قمري، الفقه الاسلاميه و ادله، جلد هفتم
73. السرخسي، احمد ابن ابي اسهل، 1412 هجري قمري، المبسوط، بيروت، جلد 9، دارالكتب العلميه
74. شيخ انصاري، مطارح الانظار
75. شيخ الصدوق، 1385، علل الشرايع للشيخ الصدوق، نجف، چاپ الحيدريه
76. شيخ طوسي، الخلاف، اقتباس از كتابخانه كاظمين بروجردي، قم، جلد سوم، دارالمعارف
77. شيخ طوسي، المبسوط في فقه الاماميه، جلد هفتم، تهران، چاپ المكتبه المرتضويه
78. صدر، سيدمحمدباقر، اقتصادنا، بيروت
79. طباطبائي، سيدمحمدحسين، 1390 هجري قمري، الميزان في تفسير القرآن، جلد پنجم، انتشارات مؤسسه دارالكتب الاسلاميه
80. العاملي، زين الدين الجبعي، 1398 هجري قمري، الروضه البهيه في شرح اللمعه الدمشقيه، قم، جلد دوم، نشر مكتب نويد اسلام
81. عوده، عبدالقادر، التشريع الجنائي الاسلامي مقارناً بالقانون الوضعي، بيروت، جلد اول و دوم، انتشارات مؤسسه دارالكتاب العربي
82. المراغي، احمد مصطفي، تفسير المراغي، بيروت، جلد 13، چاپ دارالاحياء التراث العربي
83. مصطفوي، سيدمحمدكاظم، 1412 هجري قمري، القواعد، انتشارات مؤسسه النشر الاسلاميه
84. موسوي الخميني (ره)، سيدروح‌الله، 1408 هجري قمري، تحرير الوسيله، قم، جلد 2، دارالكمتبه العلميه
85. نوري طبري، ميرزاحسن، مستدرك الوسائل و مستنبط المسائل، قم، جلد 18، نشر مؤسسه آل بيت الاحياء التراث

---