پایان نامه بررسی ساختار سکه‌های ايران باستان موجود در موزه ملک از لحاظ فرم و محتوا

نوع فایل: word
قابل ویرایش 195 صفحه

پايان‌نامه براي دريافت درجه‌ي كارشناسي‌ارشد(M.Sc.)
رشته تاريخ هنر ايران باستان

چکیده:
سکه سندي مکتوب و معتبر، کتابي کوچک و پر محتواست که ضرورت شناخت و اهميت آن از جهات مختلف حائز اهميت است علم سکه‌شناسي توانسته است بزرگ‌ترين خدمت را براي روشن شدن تاريخ گذشته بنمايد و گوشههاي تاريک و مبهم را روشن و حل کند. سکه هر دوره نماينده: عادات، آداب، خط، زبان، هنر، مذهب، تمدن، ارتقاء، انحطاط وضع اجتماعي، ثروت يا ورشکستگي، ارتباطات تجاري ملت و مملکتي است و در حقيقت منبع اطلاعات صحيح و دقيق از دنياي قديم، يعني از دوراني که سکه ايجاد گرديده و تا به حال باشد.
در اين پژوهش با استفاده از منابع کتابخانه‌اي به جمع‌آوري تاريخچه سکه، علم سکه‌شناسي اصول ضرب سکه ـ ترتيب اوزان سکه و جنس سکه‌ها بررسي ‌شده و به صورت ميداني و از نزديک به معرفي و تاريخچه کتابخانه و موزه ملي ملک و باني اين مجموعه پرداخته شد و سپس به معرفي سکههاي ايران باستان موجود در اين مجموعه پرداخته و آن را توصيف کرده و در انتها نيز با توجه به تجميع دادههاي مورد بحث به پرسش مطروحه که در ابتداي امر پايه اصلي اين تحقيق را شکل داده‌اند پاسخ داده مي‌شود.

کلمات کليدي:
سکه و علم سکه‌شناسي، موزه ملک، توصيف سکه‌ها و ساختار و محتواي سکه‌ها.

مقدمه:
سرزمين ايران که داراي يکي از کهنترين تمدنهاست، گذشتة پر افتخاري دارد که آثار آن در طي قرون متمادي با وجود آسيبهاي زمانه و نهب و غارت و آتشسوزي و بوالهوسي افراد جاهل هنوز بر پا ايستاده و حکايت از عظمت گذشته و تاريخ و هنر و تمدن مردمان اين سامان دارد. در سرزمين پهناور ايران، در اغلب نقاط در زير تلهاي خاک ويرانهها، آثار نفيس و گنجينههاي متنوعي نهفته است که روزگاري دست هنرمندان و صنعتگران با نداشتن وسايل و ايزار کافي آن را ساخته و با نقش و نگار، طرح، رنگ يا کندهکاري و برجسته کاري، قدرت دست و روح هنري خود را به ثبوت رسانده و تجسم دادهاند. تحقيق و مطالعه در هر قسمت از آثار کهن مملکت ما نه تنها تاريخ گذشتة اين سرزمين را روشن ميسازد، بلکه به تغير و تحول تاريخ تمدن دنياي قديم و ارتباطي که ملل از لحاظ نژادي، هنري و اقتصادي با يکديگر داشتهاند، کمک مي-نمايد. مردمان اوليه و بدوي براي زندگي و رفع حوائج روزانه هميشه در تلاش وضع بهتر و تأمين آسايش بيشتر بودهاند و همين اصل يعني عشق به حيات بوده که تاريختمدن را به وجود آورد و ملتها را به طرف روزگاران بهتر و اختراعات و اکتشافات واداشت. کشف آتش و به کار بردن فلزات هر یک مبدأ مهمی در سير تکامل بشر بوده است. از وقتی که زندگی اوليه به صورت خانواده و قبيله درآمد و به طور کلی اجتماع شروع شد، انسانها احساس کردند که به کمک يکديگر نياز دارند و ناچار هر يک با سعی و عمل خود به رفع حوائج ديگری پرداخت تا توانست از دسترنج ديگری منتفع گردد. اين عمل ابتدايي را بايد اولين پاية نظام اجتماع و اقتصاد و اصل داد و ستد دانست. (بيانی، 1389: 1)
در مدتي که مشغول مطالعه بر موضوع پاياننامه خويش بودم متوجه شدم چنانچه به طور دقيق در مورد هر يک از اشياء باستاني تفکر نماييم نه تنها يک پاياننامه بلکه شايد چند کتاب از درون هر يک از آنها سر درآورد.
پاياننامه حاضر به منظور کمک به دانشجويان رشتههاي تاريخ هنر ايران باستان و باستانشناسي تدوين شده است. آشنايي و شناخت دورههاي ايران باستان و علاقه به هنر اصيل ايراني و اشيايي که از اين دورهها در موزههاي ايران بخصوص سکهها داشتهام عواملي بودند که باعث تحرير اين پايان شد پاياننامه حاضر پژوهشي است بر ساخت سکههاي ايران باستان موجود در موزه ملي ملک به لحاظ فرم و محتوا که به صورت تحقيق ميداني با توجه به اينکه موضوع به طور اخص در موزهي ملي ملک ميباشد به بررسي و مطالعه ساختار و فرم و محتواي سکهها پرداخته شد و براي تکميل نمودن و چگونگي پيدايش سکه و روشهاي ساخت و بکارگيري آنها از کتابهاي موجود و مربوط استفاده شده است.
اين پاياننامه در چهار فصل مورد بررسي قرار گرفته که بيشتر به معرفي سکههاي ايران باستان و بررسي ساختار آنها به لحاظ فرم و محتوا که هدف اصلي اين پاياننامه ميباشد پرداخته شده است.
فصل اول شامل کليات پاياننامه ميباشد که در آن بيان مسأله، اهداف تحقيق، روش تحقيق، سوال تحقيق، جنبه نوآوري سخن به ميان آورده است.
فصل دوم شامل تعريف سکه، چگونگي پيدايش سکه، پيدايش سکه، آشنايي با علم سکهشناسي، معرفي جنس سکه و اصول ضرب سکه و روشهاي آن، ترتيب اوزان سکه، سکه و موزه داري، تعريف موزه و تاريخچه موزه در ايران و جهان، معرفي کتابخانه و موزههاي ملي ملک و شرح حال مؤسس و واقف آن مورد بررسي قرار گرفته است.
در فصل سوم به معرفي سکههاي ايران باستان موجود در موزههاي ملک پرداخته شده است.
و در انتها در فصل چهارم به بررسي ساختار سکهها به لحاظ فرم و محتوا پرداخته شده که جهت واضحتر شدن محتواي سکهها ويژگيهاي پشت روي هر دوره شامل: ويژگي پيکرهها، فرم چهره و آرايش مو و ريش، پوشاک، خط و تاج شاهان بررسي شده است.

فهرست مطالب:
چکيده
فصل اول: کليات
مقدمه
1-1. بيان مسأله
1-2. اهداف تحقيق
1-3. روش تحقيق
1-4. سؤال تحقيق
1-5. جنبه نوآوري
فصل دوم: ظهور و تحول سکه
2-1. تعريف سکه
2-2. قبل از پيدايش سکه
2-3. پيدايش سکه
2-4. علم سکه‌شناسي
2-5. جنس سکه
2-6. اصول ضرب سکه
2-7. انواع روش‌هاي ساخت يا ضرب سکه
2-7-1. قديمي
2-7-1-1. روش چکشي يا ضربي
2-7-1-2. قالب ريزي
2-7-2. مدرن
2-8. ترتيب اوزان
2-9. سکه و موزهداري
2-9-1. تعريف موزه
2-9-2. تاريخچه موزه در جهان و ايران
2-10. کتابخانه و موزه ملي ملک
2-10-1.شرح حال مؤسس و واقف
2-10-2.کتابخانه
2-10-3. موزه
فصل سوم: سکه‌هاي ايران باستان موجود در موزه ملک
3-1. سکه‌هاي دوران هخامنشي
3-2. نام سکه‌هاي دوران هخامنشي
3-2-1. سکه شاهي
3-2-2. سکه شِکِل
3-3. تصاوير سکه‌هاي دوره هخامنشي موجود در موزه ملي ملک
3-4. سکه‌هاي دوران سلوکيان
3-5.نام سکه‌هاي سلوکي
3-5-1. استاتر
3-5-2. چهار درهمي
3-6. تصاوير سکه‌هاي دوره سلوکيان موجود در موزه ملي ملک
3-7. سکه‌هاي دوره اشکاني
3-8. نام سکه‌هاي اشکاني
3-8-1. درهم
3-8-2. کالکوي
3-9. تصاوير سکه‌هاي دوره اشکاني موجود در موزه ملي ملک
3-10. سکه‌هاي دوران ساسانيان
3-11. نام سکه‌هاي ساساني
3-11-1.دينار
3-11-2. درهم
3-11-3. معا
3-12. تصاوير سکه‌هاي دوره ساساني موجود در موزه ملي ملک
فصل چهارم: بررسي ساختار سکه‌هاي ايران باستان موجود در موزه ملک به لحاظ فرم و محتوا
4-1. ويژگي‌هاي سکه‌هاي هخامنشي
4-1-1. ويژگي‌هاي روي سکه
4-1-1-1. ويژگي پيکره‌ها
4-1-1-2. فرم چهره و آرايش مو و ريش
4-1-1-3. پوشاک
4-1-1-4. خط
4-1-1-5. تاج
4-2. سکه‌هاي سلوکيان
4-3.ويژگي‌هاي سکه‌ها سلوکيان
4-3-1. روي سکه‌ها
4-3-1-1. ويژگي پيکره‌ها
4-3-1-2. ويژگي فرم چهره و آرايش مو و ريش
4-3-1-3. پوشاک
4-3-1-4. خط
4-3-1-5. تاج
4-3-2. پشت سکه‌ها
4-3-2-1. ويژگي پيکرها
4-3-2-2.فرم چهره و آرايش مو و ريش
4-3-2-3.پوشاک
4-3-2-5.تاج
4-4. سکه‌هاي اشکاني
4-4-1. روي سکه‌ها اشکاني
4-4-1-1. ويژگي پيکره‌ها
4-4-1-2.ويژگي فرم چهره و آرايش مو و ريش
4-4-1-3.پوشاک
4-4-1-5.تاج
4-4-2. ويژگي پشت سکه‌ها
4-4-2-1.ويژگي پيکره‌ها
4-4-2-2. ويژگي فرم و چهره و آرايش مو و ريش
4-4-2-3. پوشاک
4-4-2-4. خط
4-4-2-5. تاج
4-5. سکه‌هاي ساساني
4-5-1. ويژگي‌هاي روي سکه
4-5-1-1. ويژگي پيکره‌ها
4-5-1-2. ويژگي فرم چهره و آرايش مو و ريش
4-5-1-3. پوشاک
4-5-1-4. تاج
4-5-1-5. خط
4-5-2. پشت سکه‌ها
4-6. نتيجه‌گيري
فهرست منابع و مأخذ
Abstract
 
فهرست جداول:
جدول (4-1) توضيح کلي نقوش سکه‌هاي ايران باستان از لحاظ ويژگي پيکره‌ها
جدول (4-2)از لحاظ پيکره‌هاي پشت سکه‌ها
جدول (4-3) از لحاظ آرايش مو و ريش روي سکه‌ها
جدول (4-4) از لحاظ آرايش مو و ريش پشت سکه‌ها
جدول (4-5) از لحاظ خط روي سکه‌ها
جدول (4-6) از لحاظ خط پشت سکه‌ها
جدول (4-7) ويژگي تاج روي سکه‌ها
جدول (4-8) ويژگي تاج‌ها پشت سکه
جدول (4-9) ويژگي پوشاک روي سکه‌ها
جدول (4-10) ويژگي پوشاک پشت سکه‌ها

فهرست تصاوير:
تصوير (2-1) نمونه حلقه‌ها و شمش‌هاي يافته شده از نوشي جان تپه
تصوير (2-2) قبل از اختراع ماشين‌هاي منگنه براي ضرب سکه
تصوير (2-3) وزنة 5 مينه وزنة مرغابي شکل
تصوير (2-4) وزنة بيضي شکل
تصوير (2-5) سنگ وزنة موزه ايران باستان
تصوير (4-1) شاه داريوش اول
تصوير (4-2) شاه خشايار شاه
تصوير (4-3) شاه داريوش اول و خشايار شاه
تصوير (4-4) شاه اردشير اول و شاه اردشير دوم
تصوير (4-5) شاه اردشير سوم
تصوير (4-6)
تصوير (4-7)
تصوير (4-8) پشت سکه‌هاي هخامنشي
تصوير (4-9) آنتيوخوس چهار
تصوير (4-10) دمتريوس اول
تصوير (4-11) دمتريوس دوم
تصوير (4-12) شاه آنتيوخوس ششم
تصوير (4-13) شاه کلئوپاترا و شاه آنتيخوس هشتم
تصوير (4-14) شاه آنتيوخوس چهارم
تصوير (4-15) شاه ديمتريوس اول
تصوير (4-16) شاه ديمتريوس دوم
تصوير (4-17)
تصوير (4-18) شاه آنتيوخوس هفتم
تصوير (4-19) شاه آنتيوخوس هشتم و کلئوپاترا
تصوير (4-20) شاه آنتيوخوس هشتم
تصوير (4-21) شاه آنتيوخوس نهم
تصوير (4-22)
تصوير (4-23)
تصوير (4-24)
تصوير(4-25)
تصوير (4-26)
تصوير (4-27)
تصوير (4-28)
تصوير (4-29)
تصوير (4-30)
تصوير (4-31)
تصوير (4-32)
تصوير (4-33)
تصوير (4-34)
تصوير (4-35)
تصوير (4-36)
تصوير (4-37)
تصوير (4-38)
تصوير (4-39)
تصوير (4-40)
تصوير (4-41)
تصوير (4-42)
تصوير (4-43)
تصوير (4-44)
تصوير (4-45)
تصوير (4-46)
تصوير (4-47)
تصوير (4-48)
تصوير (4-50)
تصوير (4-51)
تصوير (4-52)
تصوير (4-53)
تصوير (4-54)
تصوير (4-55)
تصوير (4-56)
تصوير (4-57)
تصوير (4-58)
تصوير (4-59)
تصوير (4-60)
تصوير (4-61)
تصوير (4-62)
تصوير (4-63)
تصوير (4-64)
تصوير (4-65)
تصوير (4-66)
تصوير (4-67)
تصوير (4-68)
تصوير (4-69)
تصوير (4-70)
تصوير (4-71)
تصوير (4-72)
تصوير (4-73)
تصوير(4-74)
تصوير (4-75)
تصوير (4-76)
تصوير (4-77)
تصوير (4-78)
تصوير (4-79)
تصوير (4-80)
تصوير (4-81)
تصوير (4-82)
تصوير (4-83)
تصوير (4-84)
تصوير (4-85)
تصوير (4-86)
تصوير (4-87)
تصوير (4-88)
تصوير (4-89)
تصوير (4-90)
تصوير (4-91)
تصوير (4-92)
تصوير (4-93)
تصوير (4-94)
تصوير (4-95)
تصوير (4-96)
تصوير (4-97)
تصوير (4-98)
تصوير (4-99)
تصوير (4-100)
تصوير (4-101)
تصوير (4-102)

منابع و مأخذ:
1. ابوالقاسمي، دکتر محسن، (1388)، راهنماي زبان‌هاي باستاني ايران، تهران: سمت، چاپ 6، جلد اول.
2. احساني، محمدتقي، (1390)، هفت هزار سال هنر فلزکاري در ايران، تهران: علمي و فرهنگي، چاپ 4.
3. اميني، امين، (1389)، سکه‌هاي ساساني، تهران: پازينه.
4. آستان قدس رضوي، (1375)، کتابخانه و موزه ملي ملک، تهران: روزنامه اطلاعات، چاپ اول.
5. بابلون، ارنست، (1388)، سکه‌هاي ايران در دوران هخامنشي، ترجمه ملک‌زاده بياني، دکتر خان بابا بياني، تهران: پازينه، چاپ اول.
6. بياني، ملک‌زاده، (1389، چ 8)، تاريخ سکه از قديم‌ترين ازمنه تا دوره ساسانيان، تهران: دانشگاه تهران، چاپ هشتم، جلد 1 و 2.
7. پره، نوري، (1390)، سکه‌هاي عثماني، ترجمه عليرضا بخشعلي نژاد اصل، تهران: پازينه ، چاپ اول.
8. پوپ، آرتر آپم، (1881 -1969) ميلادي، سيري در هنر ايران، تهران: علمي و فرهنگي، 1387، جلد يک و دو.
9. سامي، علي، (1389)، تمدن ساساني، تهران: سمت، جلد اول.
10. سرفراز، علي‌اکبر، آورزماني، فريدون، (1379)، سکه‌هاي ايران از آغاز تا دوران زنديه، تهران: سمت، چاپ 8.
11. شريعت زاده، سيد علي‌اصغر، (1390)، سکه‌هاي ايران‌زمين مجموعه سکه‌هاي موزه ملک استان قدس، تهران: پازينه، چاپ اول.
12. عبدي ، کاميار ، (1391)، وارسي دوره ماد ؛ مجله باستان شناسي و تاريخ .
13. فليکس، ژايران، (1386)، اساطير يونان، ترجمه ابوالقاسم اسماعيل‌پور، تهران: کاروان، چاپ 4.
14. محمدي فر، دکتر يعقوب، (1389)، باستان‌شناسي و هنر اشکاني، تهران: سمت.
15. نفيسي، نوشين دخت، (1387)، موزه‌داري، تهران: سمت، چاپ 4.
16. عکاسی از موزه ملی ملک، توسط نگارنده.

---