بررسی ساختار و تشكيلات حكومتی ايران از دوره خلفای راشدين تا عصر مامون

نوع فایل: word
قابل ویرایش 200 صفحه

پايان نامه براي دريافت درجه كارشناسي ارشد تاريخ M.A

چکیده:
محور كليدي پايان نامه حاضر به بررسي ساختار و تشكيلات حكومتي ايران از دوره خلفاي راشدين تا عصر مامون اختصاص يافته است. در اين پايان نامه سعي شده است تا نقش ايرانيان را در حكومت خلفا بررسي نموده و سپس عوامل تدا وم و تحول آن را مورد كنكاش قرار دهيم .
سوال اصلي پژوهش مزبورعبارت است از اينكه(( آيا ساختار حكومتي خلفا تحت تاثير ساختار حكومتي ساسانيان بود يا نه )) ؟
و فرضيه اصليعبارت است از اينكه (( تشكيلات اداري اموي و عباسيبرگرفته از تشكيلات ساساني بود و نقش ايرانيان در تغيير حكومت از امويان به عباسيان نقش پررنگي بود))
اين پايان نامه در پنج فصل به ترتيب زير سامان بندي شده است :
فصل اول : كليات پژوهش
فصل دوم: ساختار حكومتي ساسانيان
فصل سوم : بررسي نحوه حكومت خلفاي راشدين
فصل چهارم : بني اميه و جانشيني آن بعد از خلفايراشدين و نقش موالي (( ايرانيان)) در آن حكومت
فصل پنجم : نقش ايرانيان در امور حكومتي و شكوفايي تمدن اسلامي در خلافت عباسي تا عصر مامون.
از مطالبي كه در پايان نامه عنوان شده است چنين بر مي آيد كه اگر چه امپراتوري ساساني در زمان يزدگرد سوم سقوط كرد. اما انحطاط اين حكومت از چندين دهه قبل به جهت افزايش فقر مالي ، افزايش ماليات ها، فشارهاي ناشي از جنگ هاي شاهان ساساني و انحطاط اخلاقي آغاز شده بود و با انقراض حكومت ساساني گروه بسيارياز ايرانيها به سبب سادگي تعليمات اسلام و مساواتي كه براي همه مقرر شده بود ، دين اسلام را با رغبت پذيرفتند وبرخورد تحقير آميز واليان اموي با ايرانيان (موالي) سبب شد تا ايرانيان با عباسيانهمدست شده و امويان را ساقط كردند.
تاثير و نفوذ ايرانيان در تشكيلات تازه دولت عباسيان چنان بارز و قويشد كه ترتيبات عربي عهد اموي تا حد بسياري بركنار رفت و دوران جديدي در تاريخاسلام و ايران آغاز شد.

بيان مسئله:
اين موضوع درابتدابراساس علاقه وبه منظورشناخت ساختارحكومتي ساسانيان وتاثيرآن برحكومت خلفاونقش ايرانيان درتغييرحكومت ازامويان به عباسيان وجايگاه برجسته اي كه درحكومت عباسيان داشتندانتخاب گرديد،وعقيده براين است كه بابازشناسي حكومت خلفاوبررسي تغييرات ايجادشده دراين فواصل زماني مي تواندديدي كامل ازجايگاه ايرانيان درحكومت خلفاونيزاثراتي كه دوتمدن ايراني واسلامي برهمديگرداشته ،ومنجربه پي ريزي تمدن اسلامي گرديددرنظرمحققين ايجادنمايد

بعدازرحلت حضرت محمد(ص) كه حضرت علي (ع) وپسرعمش عبدالله بن عباس مشغول غسل دادن جسدمبارك اوبودند،انصار(مسلمانان مدينه)درزيرسقفي ازشاخه هاي درخت خرماكه آن راسقيفه بني ساعده مي گفتندگردآمدندوامارت سعدبن عباده رئيس قبيله خزرج راخواستارشدند.ابوبكروعمروابوعبيده بن جراح وگروهي ازمهاجران به سقيفه رفتندوابوبكرازفضايل مهاجران گفت:كه اين مهاجران بودندكه پيش ازشمابه دين اسلام گرويدند.انصارگفتند:(منااميرومنكم امير). يعني يك اميرازماويك اميروفرمانرواازشماباشد.كه هريك درشهرخودمدينه ومكه جداگانه به فرمانروايي پردازد.ابوبكربرخاست ازحديثي كه حضرت رسول اكرم(ص)روايت كرده بودسخن گفت:(الخليفه من قريش).براثرحسن عقيدتي كه مهاجروانصاربه رسول خداداشتند،بدون آنكه درصحت وسقم اين حديث تحقيق كرده باشند،آن رابي چون وچراپذيرفتند.عمروابوعبيده بن جراح وبشيربن سعدازانصارباابوبكربيعت كردند.

به دستورخسروانوشيروان تمامي اراضي مزروعه رابه دقت اندازه گرفته،مميزي كردندوتوزيع ماليات ارضي جديدبرآن اساس قرارگرفت وآن مميزي به دست ((مردماني منصف وخيرخواه))به عمل آمده،كه شاه بدان منظورانتخاب كرده بود.نرخهاي ثابت مالياتي براي محصولات كشاورزي ازقبيل:گندم،جو،مو،ينجه،برنج،خرماوزيتون وضع شدوسايرمحصولات ازاداي ماليات معاف شدند.روش جديدباعث آسودگي رعاياشده ودرآمدخزانه راثابت تروچندين برابركردوبدين مناسبت دردوره خلافت اسلامي نيزبناي اخذخراج برهمين شالوده قرارگرفت.
دراين پژوهش سعي شده است كه ساختارحكومتي ايران دردوره خلفاي راشدين تاعهدمامون موردمطالعه قرارگيرد،اماچون ساختارحكومتي به خصوص دردوره عباسيان بسيارتحت تاثيرساختارحكومتي ساساني بود،لذافصلي به بررسي ساختارحكومت ساساني اختصاص يافته است،وپس ازآن به بررسي حكومت دردوران خلفاي راشدين ودرنهايت دوران بعدي يعني عباسيان تازمان حكومت مامون پرداخته شده است.

مقدمه:
تحليلي ازحكومت امويان
پس ازيزيد،معاويه دوم،برايمدتي بسياركوتاه حكومت كرد.وبامردن او دوره خلافت سفياني پايان يافت.مردم شام بامروان ،پسرحكم پسرابوالعاص،پسراميه بن عبدالشمس،بيعت كردند.فرزندان مروان تايك صدوسي ودوم هجري خلافت راعهده داربودندوآخرين خليفه اين خاندان مروان بن محمد،ملقب به مروان حمارباقيام عباسيان كشته شد.ودوره حكومت خاندان اميه كه دوتيره سفياني ومرواني نام گرفته وهردوراامويان ناميده اندبه پايان رسيد.چهارده خليفه اموي حدودنودسال(132-41) برمسندخلافت تكيه زدندواولين سلسله خلفارادرسرزمين هاي اسلامي پايه گذاري كردند.روش غالب درنحوه انتخاب خليفه،تصميم وميل خليفه مستقربراي انتخاب ولايت عهدي بودكه معمولا نيزبه خلافت دست مي يافت.بابررسي تاريخ خلافت بني اميه،تنهادوموردعدول ازاين روش مشاهده مي شود،باراول درسال 64 هجري است كه طي جريانهايي خلافت به مروان بن حكم رسيدوباردوم درسال 127 هجري مي باشد.
دگرگونيهاي اساسي كه اين خاندان دراسلامي پديدآوردندبه طورخلاصه عبارتنداز:
1-نظام حكومت اسلامي كه پس ازپيامبر(ص)براساس بيعت نسبي مردم بودبه حكومت استبدادي موروثي مبدل گشت.
2-مساوات كه يكي ازاركان مهم نظام اسلامي بودازميان رفت.درحالي كه قرآن وسنت پيامبرامتيازهاراملغي كردوملاك برتري رانزدخداپرهيزگاري دانست،امويان نژادعرب رانژادوالاترشمردندومي گفتندپيامبراسلام ازغرب برخاسته است.
3-درآمددولت كه بايدبه مصرف كارهاي عمومي برسدوغنايم جنگي كه ازآن مجاهدان بود،خاص حكومت شد.
4-دستگيري،شكنجه،كشتاروگاه قتل عام متداول شد.
5-رسوم دوره خلفاي راشدين بودكه اگرحكمي مي دادندبراساس قرآن وسنت پيامبروگفته ياران او(انصارومهاجرين)بوددردوره امويان ازبين رفت.
6-فقه اسلام براي مجازات متخلفان احكامي داردكه به نام((حدودوديات))معروفاست ومجرم بايدبرطبق اين احكام كيفرببيند.امادردوره امويان كيفرومجازات هيچ گونه مطابقتي باجرم نداشت.
7-دردوره امويان كسي به گفته فقهاتوجهي نمي كردوحريم حرمت اسلامي درهم شكست وبدآنچه درديده مسلمانان مقدس مي نموداهانت رواداشتند.چنانكه خانه كعبه ومسجدالحرام راويران كردند.
8-براي نخستين باردرتاريخ اسلام،فرزندان پيامبرراكشتند،مديحه سرايي رارواج دادندودسته اي عالم دنياطلب ودين فروش برسركارآمدندوبه تجملات درزندگي گرايش پيداكرده وميگساري رارواج دادند.

فهرست مطالب:
فصل اول: كليات پژوهش
1-1- مقدمه
1-2- بيان مسئله
1-3- علل انتخاب موضوع، اهميت و فايده آن
1-4- اهداف پژوهش
1-5- سئوال اصلي پژوهش
1-6- سئوالات فرعي پژوهش
1-7- فرضيه هاي اصلي پژوهش
1-8- فرضيه هاي فرعي پژوهش
1-9- پيشينه پژوهش
1-10- روش پژوهش
1-11- سازمان دهي پژوهش
1-12- بررسي منابع
فصل دوم: ساختارحكومتي ايران درزمان ساسانيان
2-1- تشكيلات اداري حكومت ساساني
2-2- ساختارسياسي ايران دردوره ساساني
2-3- اوضاع اجتماعي ايران دردوره ساساني
2-4- اوضاع اقتصادي ايران دردوره ساساني
2-5- دلايل انقراض حكومت ساساني
فصل سوم: بررسي حكومت خلفاي راشدين
3-1- ابوبكر
3-2- عمر
3-3- عثمان
3-4- حضرت علي (ع)
فصل چهارم: بنياميه و جانشيني آن بعد از خلفايراشدين و نقش موالي(ايرانيان) در آن حكومت
4-1- بني اميه و جانشيني آن بعد از خلفاي راشدين
4-2- خلافت معاويه
4-3- خلافت يزيد
4-4-تحليلي ازحكومت امويان
4-5- سياست امويان
4-6- علل سقوط امويان
فصل پنجم: نقش ايرانيان درامورحكومتي و شكوفائي تمدن اسلامي در خلافت عباسي تا عصرمامون
5-1- عباسيان
5-2- واگذاري مشاغل ومناصب به ايرانيان
5-3- برامكه
5-4- رواج آداب ورسوم ايرانيان
5-5- خدمات ايرانيان درگسترش علوم
5-6-نزاع ميان امين ومامون وافزايش نفوذايرانيان
فصل ششم: مقايسه حكومتهاي ساساني،خلفاي راشدين،امويان وعباسيان
6-1- ساسانيان
6-2- خلفاي راشدين
6-3- امويان
6-4- عباسيان
پايان سخن و نتيجه گيري
منابع ومآخذ
چكيده انگليسي
فصل اول: كليات پژوهش
1-1- مقدمه
1-2- بيان مسئله
1-3- علل انتخاب موضوع، اهميت و فايده آن
1-4- اهداف پژوهش
1-5- سئوال اصلي پژوهش
1-6- سئوالات فرعي پژوهش
1-7- فرضيه هاي اصلي پژوهش
1-8- فرضيه هاي فرعي پژوهش
1-9- پيشينه پژوهش
1-10- روش پژوهش
1-11- سازمان دهي پژوهش
1-12- بررسي منابع
فصل دوم: ساختارحكومتي ايران درزمان ساسانيان
2-1- تشكيلات اداري حكومت ساساني
2-2- ساختارسياسي ايران دردوره ساساني
2-3- اوضاع اجتماعي ايران دردوره ساساني
2-4- اوضاع اقتصادي ايران دردوره ساساني
2-5- دلايل انقراض حكومت ساساني
فصل سوم: بررسي حكومت خلفاي راشدين
3-1- ابوبكر
3-2- عمر
3-3- عثمان
3-4- حضرت علي (ع)
فصل چهارم: بنياميه و جانشيني آن بعد از خلفايراشدين و نقش موالي(ايرانيان) در آن حكومت
4-1- بني اميه و جانشيني آن بعد از خلفاي راشدين
4-2- خلافت معاويه
4-3- خلافت يزيد
4-4-تحليلي ازحكومت امويان
4-5- سياست امويان
4-6- علل سقوط امويان
فصل پنجم: نقش ايرانيان درامورحكومتي و شكوفائي تمدن اسلامي در خلافت عباسي تا عصرمامون
5-1- عباسيان
5-2- واگذاري مشاغل ومناصب به ايرانيان
5-3- برامكه
5-4- رواج آداب ورسوم ايرانيان
5-5- خدمات ايرانيان درگسترش علوم
5-6-نزاع ميان امين ومامون وافزايش نفوذايرانيان
فصل ششم: مقايسه حكومتهاي ساساني،خلفاي راشدين،امويان وعباسيان
6-1- ساسانيان
6-2- خلفاي راشدين
6-3- امويان
6-4- عباسيان
پايان سخن و نتيجه گيري
منابع ومآخذ
چكيده انگليسي
منابع و مأخذ:
1-ابراهيم حسن،حسن،تاريخ سياسي اسلام،ترجمه ابوالقاسم پاينده،جلد1و2،انتشارات جاويدان،1373.
2- پيرنيا،حسن،تاريخ ايران باستان،جلد4، چاپ سوم ،تهران،انتشارات دنياي كتاب،1375.
3-دريايي،تورج ،شاهنشاهي ساساني،ترجمه مرتضي ثاقب فر، چاپ دوم،انتشارات ققنوس، تهران،1384.
4-راوندي،مرتضي،تاريخ اجتماعي ايران،جلد1و2،انتشارات اميركبير،تهران،1354.
5-زرين كوب،عبدالحسين،تاريخ ايران بعدازاسلام، چاپ ششم،تهران،انتشارات اميركبير، 1371.
6-زيدان،جرجي،تاريخ تمدن اسلامي،ترجمه علي جواهركلام،موسسه انتشارات اميركبير،چاپ ششم،1369.
7-شهيدي،سيدجعفر،تاريخ تحليلي اسلام، مرکز نشر دانشگاهی ، تهران، 1378 شمسی.
8-طبري،محمدابن جرير،تاريخ طبري،ترجمه ابوالقاسم پاينده،جلدهاي 13،12،11،5،4،3،2،تهران، بنيادفرهنگ.
9-كريستين سن،آتور،ايران درزمان ساسانيان،ترجمه رشيدياسمي، چاپ هشتم،انتشارات دنياي كتاب، تهران،1375.
10-مسكويه،ابوعلي،تجارب الامم،ترجمه ابوالقاسم امامي،جلد1،تهران،انتشارات سروش،1369.
11- یارشاطر، احسان و دیگران، تاریخ ایران از سلوکیان تا فروپاشی دولت ساسانی (پژوهش دانشگاه کیمبریج)، ترجمه حسن انوشه، جلد 3،
انتشارات امیرکبیر، تهران، 1368.

---