پایان نامه ايران در عصر خلفای راشدين

نوع فایل: word
قابل ویرایش 185 صفحه

پايان نامه براي دريافت درجه کارشناسی ارشد (M.A)

چکیده:
ايران در زمان ظهور اسلام، تحت سلطه ی حکومت ساسانيان قرار داشت که روش حکومتی آنها بر پايه ی تبعيض طبقاتی وجدايی حکومت از مردم بود.
اعراب در زمان خليفه اول، برای ترويج اسلام در سرزمين های مجاور با شعائر دينی از قبيل عدالت خواهی و آزادی وارد ميدان نبرد با ايران شدند و مردم برای نجاتشان از فشار حکومت، به استقبال دين اسلام رفتند.
در طول جنگ هايی که در دوره خليفه دوم روی داد شکست امپراطوری ساسانی رقم خورد و با مرگ پادشاه ايران در زمان عثمان ، استقلال کشور از بين رفت ، و اعراب به فتوحات ديگری در ايران دست يافتند.
علی (ع) که در دوره ی خلافت اش سرگرم مشکلات و جنگ های داخلی بود، فرصت فتوحات خارج از مرز را پيدا نکرد .
ايرانيان، حضرت علی را که مظهر عدالت و آزادگی بود، نمونه عينی اسلام محمدی می دانستند با سيادت اعراب، بعد ها ايرانيان توانستند با ذکاوت و سياست خود ضمن نفوذ در حکومت اعراب، فرهنگ خود را حفظ و با اسلام عجين نموده و حوزه ی جديدی را در تاريخ کشور رقم زنند.
اين پاياننامه در 5 فصل تهيه و تدوين گرديده كه شامل فصل اول، كليات، فصل دوم، بررسي اوضاع ايران، فصل سوم، خلفاي راشدين، فصل چهارم، علل شكست ايران و فصل پنجم، نحوه استقبال ايرانيان از دين اسلام مي باشد.

مقدمه:
دولتي كه اردشير بابكان بوجود آورد بر دو ركن استوار بود
1- ايجاد وحدت ديني و مذهبي2-ايجاد وحدت سياسي
اوضاع بد اقتصادي ،اجتماعي ،سياسي، و نظامي سبب بروز بحرانهاي مختلف اجتماعي مي شود و در نتيجه نارضايتي مردم از اوضاع بوجود مي آيد كه پيامد كلي آن از بين رفتن پايگاه اجتماعي حكومت ساسانيان مي شود.
در دوره هايی كه اعراب به فتح كشورها و سرزمينهاي مجاور شبه جريره عربستان مشغول بودند مهمترين نقطه ي تاريخي در اين بخش از شرق بعد از پيامبر اسلام (ص) است كه با ظهور اسلام در عربستان، يكي از بزرگترين انقلابات تاريخي در مدت كوتاهي تمام شبه جزيره را فرا گرفت و بعد از آن به كشورهاي همجوار كه داراي فرهنگ و تمدن برجسته اي بودند نيز نفوذ كرد. اين دين جديد به مردم عربستان كه از فرهنگ و تمدن چيزي نمي دانستند ، برجستگي هاي اخلاقي و فرهنگي خاصي بخشيد.
پيامبر اكرم پس از تثبيت حكومت اسلام كه با صلح حديبيه اتفاق افتاد، امكان ارتباط مسلمانان با حوزه هاي ايران، روم و مصر را فراهم كرد كه با ارسال نامه به فرمانروايان اين حكومتها، اقدامي عملي بود كه پيامبر (ص)با انجام آن دين نوپاي اسلام را به مرحله ی نويني وارد ساخت و همين ويژگي يعني گسترش اسلام و انتشار آن در زمان خلفاي راشدين نيز ادامه يافت.
پس از رحلت پيامبر در سال 11 هجري قمري و ماجراي سقيفه، بيعت با ابو بكر صورت گرفت. وي با ياري اشخاصي چون خالد بن وليد با اهل رده كه سلطه خليفه را نمي پذيرفتند مبارزه كرد و پس از دو سال جنگ و ستيز سراسر شبه جزيره عربستان را تحت فرمان و اطاعت خود در آورد و به قصد گسترش اسلام به عراق و شام لشكر كشي كرد.مرگ وي در سال 13 هجري بوده ابوبكر ،عمر را بعد از خود به خلافت برگزيد.خلافت عمر همزمان با آغاز موج فتوحات در ايران، مصر، افريقا و شام بود. نيروي اسلام نيز در آن زمان قوي بود و دولت هاي ايران و روم به خصوص ايران از نبردهاي طولاني و بي حاصل خسته و فرسوده شده بودند. بدين ترتيب فساد و تباهي در درون حكومت، مردم رابيزار و ناراحت نموده بود.
دوران خلفاي چهارگانه را با لفظ راشدين از حكام و حكومت گران فاجر و فاسد اموي جدا كردند.
عصر اين چهار خليفه نخستين به دوران طلايي نهضت اسلامی مشهور گشته است.
با هجوم اعراب به ايران در قرن اول هجري اين سرزمين تسليم و دولت استقلال سياسي خود را در ميدانهاي قادسيه، جلولا و نهاوند از دست داده است.
در جامعه اي كه دچار تبعيض طبقاتي،محروميت از تحصيل، فسق و فجور، فشار موبدان بر مردم و وضع و خيم اقتصادي بود در برابر شعارهاي دين اسلام كه عدالت خواهي و پرهيزگاري را به همراه داشت، مردم خود بخود سر تسليم و تعظيم فرود آوردند.مذهب و دين باستاني خود را بتدريج رها كرده و به دين اسلام گرويده و در برخي مواقع در برانداختن حكومت، خودشان با اعراب هماهنگ شدند. ايرانيان در عين اينكه دين جديد را پذيرفتند،توانستند به آن خصايل و صبغه هاي ايراني ببخشند.آنان همواره در حفظ آداب قومي اجدادي خود كوشا بودند دريافته بودند كه بايد تحت لواي پرچم اسلام گرد آيند.
بنابراين با پذيرش اسلام، فرهنگ و تمدن خود را در آن عجين كرده و ايران دوره اسلامي را بوجود آوردنددر زمان ابوبكر نبرد با ايرانيان فقط در سرحدات مرزي بود ولي حمله به ايران در زمان عمرآغاز شد.
بايد توجه داشت كه حمله به ايران بافتح ايران مترادف نيست مطلب قابل تامل فتح كامل ایران در عصر عثمان و بني اميه مي باشد.
خلافت عثمان توسط شورايي كه عمر پس از مرگش دستور داده بود صورت گرفت در اين زمان شورشها، مقاومت های برخي شهرهاي ايران را شاهديم كه بزودي سركوب و فتح دوباره آن شهرها صورت مي گيرد.
مرگ يزدگرد سوم پادشاه ايران در زمان عثمان اتفاق افتاد بسط و گسترش فتوحات اسلامي در زمان عثمان براساس كه دو خليفه پيش از او داشتند ادامه يافت و به فتح ايران،ارمنستان ،آسياي صغير و شمال افريقا انجاميد.
بعد از قتل عثمانتوسط شورشيان و و ناراضيان داخلي ،علي (ع) به خلافت مي رسد و مقر حكومتي خود را بر خلاف خلفاي پيشين در كوفه قرار مي دهد. ايرانيان بطور مشخصي ازاهداف علي (ع) حمايت كرده و او را نمونه عيني اسلام مي شناختند. علي(ع) نيز با آنان رعايت عدل و مساوات را مي كرد. دوران خلافت علي (ع) بيشتر صرف جنگهاي داخلي (جمل، صفين و نهروان ) و اصلاح داخل كشور و براندازي عناصر فاسد شده لذا فتوحات خارج از شبه جزيره عربستان متوقف گرديد علي (ع) در 21 رمضان سال 40 هجري قمري بوسيله ابن ملجم مرادي به شهادت رسيد .
مهمترين نكته ي قابل توجه اين است كه ايرانيان از همان آغاز به اعتقادات اعراب مسلمان به ديده احترام مي نگريستند . اعتقادي كه نجات بخش اعراب بوده ودر پرتوي آن ايرانيان نيز از سيطره چندين ساله حكام ساساني نجات يافتند .در قرون اوليه اسلامي، ايرانيان ،دين اسلام را منجي خود مي دانستند كه اين باعث پيدايش يك نوع حس برتري در بين اعراب مسلمان نسبت به مردم ايران شد ولي چون ايرانيان قبلاً خود داراي فرهنگ و تمدن بسيار عالي از اعراب داشتند اين گونه رفتارها را نمي توانستند تحمل كنند چرا كه بعدها با شركت در جنبشها و قيامهاي ضد اموي (جنبش مختار و ابو مسلم )ابهت و اقتدار خود را به اثبات رسانيدند و با نفوذ در دربارهاي خلفاي اموي و بني عباس زمينه هاي تشكيل حكومت هاي نيمه مستقل و مستقل را در شرق و شمال شرقي ايران بوجود آوردند.

فهرست مطالب:
چكيده
پيشگفتار
فصل اول (كليات)
مقدمه
سؤال اصلي تحقيق(مسئله تحقيق) ايران در عصر خلفاي راشدين
بيان مسئله
سوابق تحقيق
اهداف تحقيق
جنبه جديد بودن و نوآوري طرح
روش كار
بررسي و نقد منابع
تاريخ طبري ابومحمد بن جرير طبري
مروج الذهب علي بن حسين مسعودي
تاريخ يعقوبي ابن واضح يعقوبي
اخبار الطوال احمد بن داود دينوري
الفتوح ابن اعثم كوفي
تاريخ كامل ابن اثير
المغازی محمد بن عمر واقدی
فتوح البلدان بلاذری
فصل دوم
«نگرشي بر اوضاع سياسي، اجتماعي و اداري ايران در عصر ساسانيان»
1- اوضاع اجتماعي ، سياسي و اداري
2- دين و دولت در عصر ساسانيان
فصل سوم
نگرشي بر روند فتح ايران و عملكرد خلفاي راشدين
1- نگرشي بر موقعيت جغرافيايي ، اجتماعي عربستان و غزوات پيامبر و اشاره به غديرخم
خلفاي راشدين
1- خلافت ابوبكر
2- خلافت عمر
3-خلافت عثمان
4- خلافت علي (ع)
فصل چهارم
علل شكست ايرانيان از اعراب مسلمان
1- علل سياسي، اجتماعي و نظامي
2- علل مذهبي
3- خلاصه اي از عوامل داخلي و خارجي شكست ايرانيان در مقابل اعراب
4- موالي
فصل پنجم
چگونگي استقبال ايرانيان از دين اسلام در عهد خلفاي راشدين
نتيجه گيري
كتابنامه
نقشه ها
چكيده انگليسي
چكيده
پيشگفتار
فصل اول (كليات)
مقدمه
سؤال اصلي تحقيق(مسئله تحقيق) ايران در عصر خلفاي راشدين
بيان مسئله
سوابق تحقيق
اهداف تحقيق
جنبه جديد بودن و نوآوري طرح
روش كار
بررسي و نقد منابع
تاريخ طبري ابومحمد بن جرير طبري
مروج الذهب علي بن حسين مسعودي
تاريخ يعقوبي ابن واضح يعقوبي
اخبار الطوال احمد بن داود دينوري
الفتوح ابن اعثم كوفي
تاريخ كامل ابن اثير
المغازی محمد بن عمر واقدی
فتوح البلدان بلاذری
فصل دوم
«نگرشي بر اوضاع سياسي، اجتماعي و اداري ايران در عصر ساسانيان»
1- اوضاع اجتماعي ، سياسي و اداري
2- دين و دولت در عصر ساسانيان
فصل سوم
نگرشي بر روند فتح ايران و عملكرد خلفاي راشدين
1- نگرشي بر موقعيت جغرافيايي ، اجتماعي عربستان و غزوات پيامبر و اشاره به غديرخم
خلفاي راشدين
1- خلافت ابوبكر
2- خلافت عمر
3-خلافت عثمان
4- خلافت علي (ع)
فصل چهارم
علل شكست ايرانيان از اعراب مسلمان
1- علل سياسي، اجتماعي و نظامي
2- علل مذهبي
3- خلاصه اي از عوامل داخلي و خارجي شكست ايرانيان در مقابل اعراب
4- موالي
فصل پنجم
چگونگي استقبال ايرانيان از دين اسلام در عهد خلفاي راشدين
نتيجه گيري
كتابنامه
نقشه ها
چكيده انگليسي

منابع و مأخذ:
1- ابراهيم حسن، حسن، تاريخ سياسي اسلام، ترجمه ي ابوالقاسم پاينده، سازمان انتشاراتجاويدان چاپ دهم 1380 ش.
2- ابن اعثم كوفي، ابو محمد احمد بن علي، الفتوح، تر جمه ي محمد بن احمد مستوفي هروي، با هتمام غلامرضا طباطبايي مجد، جاپ دهم، انتشارات علمي وفرهنگي 1374 ش.
3- ابن طقطقي، الفخري، ترجمه ي وحيد گلپايگاني، نشر علمي وفرهنگي تهران 1367 ش.
4-ابن اثير، عزالدين علي،كامل التواريخ، ترجمه نجم الدين طارمي، تهران، بيتا.
5- امين، احمد، پرتو اسلام، ترجمه ي عباس خليلي، تهران 1376 ش.
6- اشپولر، برتولد، تاريخ ايران در قرون نخستين اسلامي، ترجمه ي جواد افلاطوري، جلد 1،
نشر علمي و فرهنگي، تهران چاپ 1369 .
7- استشهاردي، محمد مهدي، ايرانيان مسلمان در صدر اسلام، نشر معاونت پژوهش، تهران،چاپ 1371 ش.
8- السراج، جوز جاني، منهاج، طبقات ناصري، ترجمه عبدالحي حبيبي 1و2، نشر دنياي كتاب ،تهران 1363 ش.
9- بي ناس، جان، تاريخ جمع اديان، ترجمه علي اصغر حكمت، انتشارات علمي وفرهنگي ،چاپ هفتم 1373 ش.
10- باستاني پاريزي، محمد ابراهيمي، اخبار ابن اثير، ناشر دنياي كتاب، چاپ دوم تهران 1365ش.
11- بلاذري، فتوح البلدان، ترجمه دكتر محمد توكل، نشر نقره، تهران 1337 ش.
12- پژوهش دانشگاه كمبريج، تاريخ اسلام، ترجمه احمد آرام، انتشارات امير كبير،1377 ش.
13-پطروشفسكي، ايليا پاولويچ، اسلام در ايران، ترجمه كريم كشاورز، چاپ هفتم، تهران 1363 ش.
14- پيرنيا، حسن اقبال، عباس، تاريخ ايران از آغاز تا انقراض قاجاريه، خيام، تهران 1370 ش.
15- تقي زاده، حسن، از چنگيز تا پرويز، زير نظر افشار، نشر شكوفان، تهران چاپ 1309.
16-تاريخ ايران وجهان، از انتشارات آموزش وپرورش، بيتا.
17- جعفريان، رسول، تاريخ خلفا، انتشارات دليل، قم 1380 ش.
18- جعفريان، رسول، تاريخ سياسي اسلام تا سال چهلم هجري، سازمان چاپ و انتشارات فرهنگ و ارشاد اسلامي، جلد 2 چاپ دوم، 1369 ش.
19- جعفري، سيد حسن محمد، تشيع در مسير تاريخ، ترجمه محمد تقي آيت الهي، دفتر نشر و فرهنگ اسلامي، چاپ پنجم، 1268 ش.
20- حسين، طه، علي و فرزندانش، ترجمه محمد علي شيرازي، انتشارات گنجينه، تهران 1349 ش.
21- حقيقت عبد الرفيع، خدمات ايرانيان به اسلام، چاپ اول، تهران 1380 ش.
22-خواندمير، حبيب السير، جلد اول، نشر خيام، بيتا.
23- خاوري خراساني، عبد الرسول، خلفا (وقايع بعد از رحلت پيامبر (ص)) جلد دوم، مؤسسه انتشارات آسيا، بيتا.
24- خواجويان، محمد كاظم، تاريخ تشيع، انتشارات جهاد دانشگاهي، مشهد چاپ سوم1379 ش.
25- دينوري، ابوحنيفه، احمدبن داوود، اخبار الطوال، ترجمه محمود مهدوي دامغاني، تهران 1364ش.
26- راندوي، مرتضي، تاريخ اجتماعي ايران، جلد4 قسمت اول، نشر اميركبير، تهران1367 ش.
27- ر.ن، تاريخ ايران كمبريج، ترجمه حسن انوشه، ج 4، اميركبير، 1372 ش.
28- ر. ناث، پرفسور گلدزبهر، اسلام در ايران، ترجمه محمد رضا افتخار زاده، مؤسسه نشر ميراثهاي تاريخهاي اسلامي و ايران، تهران 1371 ش.
29- رضايي، عبدالعظيم، تاريخ ده هزار ساله ايران، انتشارات اقبال، جلد دوم، چاپ چهاردهم، 1381ش.
30- زرين كوب، عبدالحسين، تاريخ مردم ايران، جلد 2، انتشارات اميركبير، چاپ چهارم1373 ش.
31- زرين كوب، عبد الحسين، دو قرن سكوت، انتشارات سخن، چاپ هفدهم 1383 ش.
32- زيدان جرجي، تاريخ تمدن اسلام، ترجمه علي جواهر كلام، امير كبير، چاپ ششم 1369 ش.
33- سبحاني، جعفر، فرازهايي از تاريخ پيامبر اسلام، نشر مشعر، چاپ دهم،1377 ش.
34- شهيدي، سيد جعفر، تاريخ تحليلي اسلام، مركز نشر دانشگاهي، چاپ بيست وچهارم، تهران1387 ش.
35- طبري،محمدبن جرير، تاريخ طبري، ترجمه ابوالقاسم پاينده، جلد 4، انتشارات اساطير، تهران ، 1368 ش.
36- ظريفيان شفيعي، غلامرضا، دين ودولت در اسلام، ناشر ميراث ملل، چاپ اول، تهران، پاييز 1367 ش.
37- عماد زاده، حسين، تاريخ مفصلاسلام وايران (تاريخ ايران بعد از اسلام)انتشارات اسلام ،
چاپ هشتم ،تهران 1374 ش.
38- فياض، علي اكبر، تاريخ اسلام، انتشارات دانشگاه تهران، چاپ هشتم، 1376 ش.
39- قائدان اصغر، تحليلي بر مواضع سياسي علي ابن ابي طالب (ع)، انتشارات امير كبير، چاپ اول ، تهران 1375 ش.
40- كريستن سن، آرتور، ايران در زمان ساسانيان، ترجمه رشيد ياسمي، نشر دنياي كتاب، چاپ هشتم، تهران 1372 ش.
41- گريشمن، رمان، ايران از آغاز تا اسلام، ترجمه محمد معين، نشر علمي وفرهنگي، چاپ نهم، تهران 1379.
42- مسعودي، علي بن حسين، مروج الذهب، ترجمه ابوالقاسم پاينده، جلد اول، تهران 1374 ش.
43-مسعودي، علي بن حسين، التنبيه والاشراف، ترجمه ابوالقاسم پاينده، بنگاه ترجمه ونشر كتاب ، تهران1381 ش.
44-مستوفي، حمدالله، تاريخ گزيده، ترجمه عبدالحسين نوايي، نشر اميركبير، تهران، سال 1381 ش.
45- مشكور، محمد جواد، تاريخ ايران زمين، انتشارات اشراقي، چاپ چهارم 1372 ش.
46-مطهري، مرتضي، خدمات متقابل اسلام وايران، انتشارات صدرا، چاپ دهم، قم 1359 ش.
47- ميرخواند، محمد بن خاوند شاه بلخي، روضه الصفا، تلخيص: عباس زرياب خويي، انتشارات علمي، تهران 1372 ش.
48- نفيسي، سعيد، تاريخ اجتماعي و سياسي ايران، نشر بنياد، چاپ پنجم، تهران1445ش.
49- واقدي، محمدبن عمر، المغازي، ترجمه محمود مهدوي دامغاني، نشر مركز دانشگاهي، 3 جلد، چاپ اول و سوم، تهران، سال 1361.
50- يعقوبي، بن واضح، تاريخ يعقوبي، ترجمه محمد ابراهيم آيتي، جلد دوم، انتشارات علمي و فرهنگي، چاپ هشتم، 1378ش.

---