پایان نامه عوامل رفع مسئولیت کیفری در فقه و حقوق جزاء

نوع فایل: word
قابل ویرایش 247 صفحه

پایان نامه برای دریافت درجه ی کارشناسی ارشد

مقدمه:
مسئوليت در معني عام آن از نظر قانون شامل مسئوليت مدني و كيفري است و مسئوليت كيفري ناشي از جرم و يكي از بنيادهاي حقوقي است كه بدون اثبات آن، احقاق حق مفهوم عيني خود را از دست داده و صرفاً جنبه ذهني خواهد داشت زيرا در جريان رسيدگي به هر پديده جزايي يگانه عاملي که حق را از قوه به فعل در آورده به آن عينيت مي بخشد و به طور ملموس در اختيار صاحب حق قرار مي دهد، اثبات مسئوليت كيفري است.
به همين مناسبت نخستين پرسشي كه در ابتداي اين بحث مطرح خواهد شد اين است كه ببينيم تدبیر قانون گذار كيفري در مسئول شناختن افرادي كه قوانين جزايي را نقض مي كنند چيست؟
بطور كلي، الزام شخص به پاسخگويي در قبال تعرض نسبت به جسم و جان و مال و يا حيثيت ديگران، خواه به جهت حمايت از حقوق و آزادي هاي فردي انجام گيرد و خواه به انگيزه دفاع از جامعه به منظور برقراري تناسب منطقي بين مجازات وجرم و يا به عنوان اجراي عدالت و احقاق حق در بين مردم، صورت پذيرد، تحت عنوان ،مسئوليت كيفري مطرح مي شود كه از نظر حقوق جزاء تشخيص آن داراي اهميت زيادي است، زيرا تحميل كيفر و تعيین ميزان مجازات مرتكب جرم به عنوان نتايج و عواقب نامطلوب كاريكه انجام داد و مستلزم آن است كه مستحق كيفر، از نظر جسمي و رواني و رشد اهليت و ساير خصوصييات لازم در وضعي باشد كه توانايي درك صحيح اعمال و رفتار خود را داشته باشد تا بتوان جرم را به او نسبت داد يا به عبارت ديگر، مرتكب قابلييت انتخاب نتيجه مجرمانه را دارا باشد تا از نظر كيفري مسئول شناخته شود.
اثبات اين مسئله كه يكي از مسائل موضوعي حقوق جزا و علي القاعده به عهده مقامات قضايي
صلاحيت دار مي باشد. بايد در رسيدگي هاي قضايي اعم از مراهل تحقيق و دادرسي در مورد هر متهمي كيفيات مربوط به شخصيت مرتكب جرم براي احراظ و اثبات مسئوليت يا عدم مسئوليت كيفري مرتكب و صدور حكم مقتضي دقيقا مورد توجه وبررسي قرار گيرد بعلاوه در پاره اي از اوقات قانون گذار به علت وجود شرايط و كيفيات خارجي مربوط به وقوع جرم عمل مجرمانه مرتكب را تحت عنوان عوامل توجيه كننده و رفع كننده باعث زوال مسئوليت كيفري مي شناسد امعان در مسائل فوق اهميت بحث و شناخت مسئوليت كيفري را به خوبي روشن مي كند و نشان مي دهد تعيين حد و مرز و بيان ماهييت جامع و مانع مسئوليت كيفري بوسيله قانون گذار تا چه حدي مي تواند در احقاق حق و اجراي عدالت و حفظ نظم و امنيت در جامعه مؤثر باشد.
مع هذا اين امر آن طور كه بايد و شايد مورد توجه قانون گذار قرار نگرفته در هيچ يك از قوانين جزايي و مدونه كشورمان ماهيت حقوقي و تعريف مسئوليت كيفري و عوامل رافع مسئوليت كيفري به طور مشخص بيان نشده است چنان كه در مطالعه مقررات جزايي و موضوعه و عوامل رفع كننده ملاحظه
مي شود قانون گذار گاهي به ذكر كلمه مسوليت اكتفاء كرده و زماني عنوان كلي (مسئوليت جزايي) و يا (صدور مسئوليت جزايي) را براي موارد مربوط به اين پدیده انتخاب كرده است ، بدون اينكه تعريفي از مسئوليت كيفري و عوامل رفع كننده ارائه كرده باشد1.
در اين چشم انداز ، تلاش براي تبيين علمي و گزينش تعريف «مسئوليت كيفري و عوامل رافع مسئوليت كيفري» با مطالعه و دقت در معاني واژه مسئوليت و مفاهيم كلي اخلاقي قانوني و موارد استعمال لفظ مسئوليت و عوامل رفع از مسئوليت و مشتقات آنرا از فقه در آيات قران كريم و روايات و حقوق جزا دنبال خواهيم كرد.
مقررات جزايي پاره اي كشورها بي آنكه ذكري از شرايط عمومي تحقق مسئوليت كيفري به ميان آورند صرفاً به بيان علل يا حالاتي پرداخته اند كه بر دفعيت مرتكب جرم و يا رابطه ذهني او با جرم تاثير گذاشته از اين رهگذر اهليت جزايي متهم را از بين برده يا وصف مجرمانه را از اراده او باز مي ستاند و به اين وسيله مواخذه متهم را نسبت به جرم انجام يافته ناممكن مي سازد اين علل و حالات را گاه عوامل رافع و يا احيانا موانع مسئوليت كيفري مي خوانند از جمله صغر ، جنون ، مستي ، اجبار و اكرا ه و افطرار ، و اشتباه كه اين عوامل يا موانع به شمار مي روند در ضمن موادي از قانون جزاي اين كشورها جداگانه ذكر و شرايط آنها و آثار ويژه هر يك بر مسئوليت كيفري متهم به تفضيل یا به اجمال بيان شده است.


فهرست مطالب:

پیشگفتار
مقدمه
فصل اول- مفاهیم مسئولیت
مفاهیم مسئولیت)الف- مفهوم لغوی مسئولیت
ب-مفهوم کلی مسئولیت
ج- مسئولیت در قرآن کریم
د- مسئوليت اخلاقي
هـ- مسئوليت اجتماعيگ
جنبه های فردی و اجتماعی مسئولیت در فقه
الف- جنبه فردی مسئولیت
ب- جنبه های اجتماعی مسئولیت در فقه
فصل دوم- مفاهیم مسئولیت کیفری
مفاهیم مسئولیت کیفری
مسئولیت واقعی و انتزاعی
مقایسه مسئولیت با تکلیف
تفاوت میان مسئولیت و مجرمیت
فصل سوم- سابقه تاریخی مسئولیت
سابقه تاريخي مسئوليت
الف- سابقه مسئوليت در قديم الايام
بند اول- مختصات مسئوليت در قديم الايام
ويژگي جمعي بودن مسئوليت
تسري مسئوليت به اجساد و حيوانات
موضوعي بودن مسئوليت
در ایران باستان
در روم باستان
در یونان باستان
ب- مسئولیت کیفری در دوران معاصر
فصل چهارم) مسئولیت کیفری در اسلام
مسئوليت كيفري در اسلام
الف- تعریف و خصوصیات مسئولیت کیفری در اسلام
ب- اصول حاكم بر مسئوليت كيفري در اسلام
بنداول- شخصی بودن مسئولیت کیفری
بند دوم- برقراری شرایط عمومی مسئولیت
بند سوم- اصل تساوی در مجازاتها
بند چهارم- اصل قانونی بودن مجازاتها
فصل پنجم) مسئولیت کیفری در مقررات جزایی ایران
مسئوليت كيفري در مقررات جزايي ايران
الف- در قانون مجازات عمومی مصوب 1304
ب- در قانون اقدامات تامینی مصوب 1339
ج- در قانون مجازات عمومی اسلامی 1352
د- مجازات اسلامی مصوب 1307
فصل ششم) حدود و قلمرو مسئولیت کیفری
حدود و قلمرو مسئولیت کیفری
بخش اول- اهليت و انواع آن در حقوق جزا
الف- اهلیت جنایی
ب- اهلیت مادی یا واقعی
ج- اهليت جزائي
مقايسه اهليت جزايي با اهليت جنايي
اهليت جزايي و مسئوليت كيفري
بخش دوم- تقصير و مسئوليت كيفري
قلمرو تقصير در حقوق جزا
الف- تقصير در قلمرو وسيع
بند اول- ادراك و اختيار، توأماً شرط اعتبار اراده
بند دوم- اختيار، شرط منحصر اعتبار اراده
ب- تقصير در قلمرو محدود
ج- نقد و بررسي، ارزيابي نظريات
بخش سوم- اسناد و مسئوليت كيفري
انواع اسناد
الف- اسناد يا انتساب مادي
ب- اسناد يا انتساب معنوي
اسناد مادي و مسئوليت كيفري
اسناد معنوي و مسئوليت كيفري
فصل هفتم) اركان اهليت جزائي
اركان و اهليت جزايي
ركن اول- ادراك
الف- مفهوم ادراك و تمييز
ب- نقش ادراك در مسئوليت كيفري
ج- عقل در مفهوم ادراك
د- عقل در مقررات جزائي ايران
هـ - عقل در حقوق جزائي اسلام
ركن دوم- اختيار
مفاهيم و كاربردهاي اختيار
الف- اختيار در لغت
ب- اختيار در مفهوم فلسفي
بند اول- عنصر قدرت
بند دوم- عنصر اراده
ج- اختيار در مفهوم حقوقي
بند اول- مفهوم نقش اراده
1- نقش اراده در ركن مادي جرم
2- نقش اراده در ركن رواني جرم
بند دوم- مفاهيم گوناگون اختيار در حقوق
1- اختيارات در لغت
2- اختيار در تكاليف و جزائيات
ركن سوم- علم به قانون
الف- مفهوم قانون
بند اول- نص جزايي
بند دوم- عدم مشروعيت جزايي
ب- نقش علم به قانون
بند اول- علم به قانون، عنصر سازنده سوء نيت جزايي
بند دوم- علم به قانون جزا، شرط شمول قانون
بند سوم- علم به قانون، شرط ثبوت مسئوليت كيفري
بند چهارم- علم به قانون، شرط تحمل مجازات
10- فصل هشتم) صغر(کودکی) در مسئولیت کیفری
عوامل رافع مسئوليت كيفري
علل عدم مسئوليت كيفري
الف- علل توجيه كننده جرم يا علل مشروعيت
ب- عوامل رافع مسئوليت كيفري
ج- علل معافيت از مجازات يا معاذير قانوني
طبقه بندي عوامل رافع مسئوليت جزايي و وجوه افتراق آن با ساير علل
الف- طبقه بندي عوامل رافع مسئوليت كيفري
بند اول- عوامل تام رافع مسئوليت جزايي
بند دوم- عوامل نسبي رافع مسئوليت جزايي
ب- وجوه افتراق با ساير علل عدم مسئوليت
بند اول- فرق عوامل رافع مسئوليت جزائي از علل مشروعيت
بند دوم- تفاوت ميان علل عدم انتساب با معاذير معاف كننده يا تخفيف دهنده مجازات
بند سوم- فرق بين عوامل عيني رافع مسئوليت كيفري و معافيت از مجازات
تأثير عوامل عيني رافع مسئوليت نسبت به ساير شركت كنندگان
تأثير عوامل عيني رافع مسئوليت كيفري و مسئله مسئوليت مدني
خصوصيات ضمني قانون و عوامل عيني رافع مسئوليت كيفري
مقررات قانون ايران و خصوصيات ضمني عوامل رافع مسئوليت كيفري
مجرم در برخورد با علل رافع مسئوليت
11- فصل نهم) جنون
كودكي و مسئوليت كيفري
تاريخچه ي مسئوليت كيفري اطفال
طفل كيست؟
مفهوم بلوغ
الف- مفهوم علمي بلوغ
ب- معيار بلوغ در قفسه
بند اول- معيار بلوغ در كتاب
بند دوم- معيار بلوغ در سنت
بند سوم- سخنان فقها در مورد علايم و سن بلوغ
اهميت جرايم اطفال
مسئوليت جزايي اطفال
مسئوليت جزايي اطفال در مراحل مختلف طفوليت و امتيازات هر دوره
الف- مسئوليت جزايي اطفال غيرمميز
ب- مسئوليت جزايي اطفال مميز
ج- مسئوليت جزائي اطفال در مرحله بلوغ
مسئوليت جزايي اطفال در قوانين ايران
الف- قانون مجازات عمومي ايران مصوبات 1304
ب- قانون مجازات عمومي مصوب 1352
ج- قانون مجازات اسلامي مصوب 1361
مسئوليت اجزايي اطفال در اسلام
الف- بلوغ
ب- ادراك يا تميز
بند اول- حقوقي
بند دوم- جزائيات
سن تمييز در حقوق جزاي اسلام
الف- سن عدم مسئوليت جزايي
ب- سن مسئوليت جزايي نسبي
ج- سن مسئوليت جزايي كامل
12- فصل دهم) جنون
جنـون
سابقه تاريخي عدم مسئوليت جزايي مجائين
جنون از مسايل موضوعي است
تعريف جنون
انواع جنون
اول- اختلالات سيستم عصبي
دوم- جنون اخلاق
سوم- ديوانگي ناشي از مصرف بي رويه مشروبات الكلي و مواد مخدر
ارزيابي يا نحوه احراز جنون
الف- كارشناس رواني
ب- همكاري كارشناس و قاضي
جنون در قوانين سابق جزايي ايران
جنون در قانون مجازات اسلامي
ضوابط قانوني حاكم بر مفاهيم جنون
آثار جنون
لزوم احراز جنون در حال ارتكاب جرم
الف- تقارن جنون يا جرم
ب- تلازم جنون يا جرم
ج- جنون كامل
تأديب مجنون
تشريفات اداري نگاهداري مجنون
مسئوليت مدني مجنون
13- فصل یازدهم) جبر و اشتباه
بخش اول- مفاهيم اجبار
الف- تعريف اجبار
ب- اجبار و اختيار
ج- اجبار و اكراه
د- خلاصه تفاوت هاي اجبار با اكراه و جنون واضطرار
بند اول- تفاوت اجبار و اكراه
بند دوم- تفاوت اجبار و جنون
بند سوم- تفاوت اجبار و اضطرار
بخش دوم- انواع مختلف اجبار
الف- اجبار مادي
بند اول- علل اجبار مادي
بند دوم- شرائط اجبار مادي
اجبار مادي با منشأ دروني
ب- اجبار معنوي
بند اول- اجبار معنوي خارجي
شرايط اجبار معنوي خارجي
بند دوم- اجبار معنوي داخلي
نقش انگيزه شرافتمندانه در مسئوليت كيفري
نقش تحريك در مسئوليت كيفري
تحقيق اجبار در جرائم قابل تعزير
بخش سوم- بررسي اجبار در قوانين جزايي ايران
الف- قانون مجازات عمومي
ب- اجبار در قانون مجازات اسلامي
ضوابط قانوني حاكم بر اجبار
الف- اكراه در قتل
ب- جرم بايد از مجازات هاي تعزيري باشد
ج- اجبار در غير مورد تعزيرات
شرايط اجبار رافع مسئوليت جزايي
مسئوليت مدني در زمينه اجبار
14- فصل دوازدهم- جهل و اشتباه
بخش اول- مفاهيم جهل
تعريف اشتباه
مقايسه مفهوم جهل و اشتباه و موارد مشابه آن
الف- جهل
ب- اشتباه
ج- غلط
د- خطا
هـ - سهو
و- غفلت
ز- نسيان
تفاوت ميان جهل و نسيان
جايگاه اشتباه در حقوق جزا
الف- اشتباه در قانون
ب- اشتباه در عمل
بخش دوم- انواع جهل در اعمال حقوق عرفي
الف- جهل مركب
ب- جهل بسيط (شبهه)
بخش سوم- انواع جهل و جايگاه آن در فقه شيعه
الف- جهل و شبهه حكميه
ب- جهل و شبهه موضوعيه
ج- جهل تقصيري
د- جهل قصوري
بخش چهارم- جايگاه جهل در حقوق اسلامي
الف- جايگاه در جرائم مستوجب حد
ب- جايگاه جهل و شبه در جرايم مستوجب قصاص و ديات
ج- جايگاه جهل، شبهه در جرائم مستلزم تعزيرات
بخش پنجم- قلمرو تأثير جهل بر مسئوليت كيفري در حقوق جزاي عرفي
الف- تأثير جهل حكمي بر مسئوليت كيفري
ب- تأثير جهل موضوعي بر مسئوليت كيفري
بخش ششم- قلمرو تأثير جهل بر مسئوليت كيفري در حقوق اسلامي
الف- ادله و مستندات تأثير جاهل بر مسئوليت كيفري
بند اول- ادله برائت
بند دوم- قاعده درأ
بند سوم- روايات وارده در مورد معذور بودن جاهل
ب- ادله و مستندات عدم تأثير جهل بر مسئوليت كيفري
بند اول- قاعده اشتراك احكام ميان عامل و جاهل
بند دوم- قاعده وجوب تعلم احكام
بند سوم- فرض عالم بودن افراد به احكام اسلامي
ج- اَلجَمعْ مَهما اَمكَن اُولي مِنَ الطَّرح(جمع عرفي ميان ادله بهتر از رد كردن آنهاست)228
بخش هفتم- قلمرو تأثير جهل بر مسئوليت كيفري در قوانين و مقررات جزايي ايران
الف- تأثير جهل بر مسئوليت كيفري در جرائم مستوجب حد
1- جرم زنان
2- حد مسكر
3- جرم سرقت
ب- تأثير جهل بر مسئوليت كيفري در جرائم مستوجب قصاص
بند اول- اشتباه در هدف (اشتباه در شخص طرف)
بند دوم- اشتباه در هويت مجني عليه (اشتباه در شخصيت)
ج- تأثير جهل بر مسئوليت كيفري در جرائم مستوجب ديه
بند اول- جهل حكمي
بند دوم- جهل موضوعي
خلاصه بحث
فهرست منابع و مآخذ

منابع و مأخذ:
امام علی(ع) نهج البلاغه (فیض الاسلام) ، ص 978
امام خمینی(ره) ، توضیح المسائل ، (مبحث امر به معروف و نهی از منکر) ، انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی ، ص 363 ، سال 1362 و مساله 2142 الی 2185.
امام خمینی(ره) ، تحریر الوسیله ، ج 2 ، شرایط وجوب حد سرقت ، ص 612.
آشوری محمد ، عدالت کیفری از دیدگاه حمورابی نشریه موسسه حقوق تطبیقی اسلامی ، ص 21 ، شماره 7 سال 1361.
آيت ا... مرعشي، سيد محمدحسن، نشريه حقوق دانشكده علوم قضايي، دوره اول، شماره اول، 1370، صص10-11.
آيت ا... موسوي بجنوردي، فصلنامه حق، شماره 8، دو قاعده فقهي و قواعد فقه.
اردلانی ، علی ، مسئولیت جزایی در جوامع باستانی ، مجله کانون وکلا ، شماره 93 ، ص 88-89
اورتولان ، عناصر حقوق جزا ، جلد اول ، شماره 416.
آیموف ، ایراک ، تن آدمی ، مترجم ، محمود بهزاد ، تهران ، شرکت علمی و فرهنگی ، ج 2 ، ص 458 ، سال 1378 هـ .ق
الفاصل ف محمد ، المبادی العامه فی التشریع الجزایی ، ص 324
حجه الاسلام الهیان ، نگرشی فقهی و حقوقی پیرامون حدود و قصاص ، نشر مجتمع آموزش عالی قم ، سال 1372 ، ص49.
استفانی ولواسور ، حقوق جزای عمومی ، چاپ نهم ، ص 171.
امام خمینی(ره) ، کتاب البیع ، ج 2 ، صص 62-63.
انصاری ، شیخ مرتضی ، مکاسب ، ص 121.
امامی ، سیدحسن ، حقوق مدنی ، ج 4 ، ص 84.
اردبیلی ، محمدعلی ، حقوق جزای عمومی ، ج 2 ، چاپ اول ، نشر میزان ، 1377.
استفانی گالتون ، ژرژ لواسور ، برنار بوکوک(حقوق دانان فرانسوی) ، حقوق جزای عمومی ، جلد اول (جرم و مجرم) ، مترجم حسن ودادیان ، انتشارات دانشگاه علامه طباطبائی.
افراسیابی ، محمد اسماعیل ، حقوق جزای عمومی ، انتشارات فردوسی جلد دوم ، چاپ اول 1327.
بلاغی ، سیدصدرالدین ، عدالت و قضا در اسلام ، ص 270.
بجنوردی ، میرزا حسن ، القواعد الفقهیه ، ج 4 ، قاعده مشروعیه عبادات الصبی.
بجنوردی ، میزان حسن ، منتهی الاحول ، ج 2 ، ص 355.
باهری ، محمد (میرزاعلی اکبر خان داور) ، مقارنه و تطبیق ، رضا شکری ، نگرشی بر حقوق جزای عمومی ، ج 1 ، مجمع علمی فرهنگی مجد 1380.
باهری ، محمد (میرزا علی اکبر خان داور) ، حقوق جزای عمومی ، تقریرات استاد ، نشر رهام ، ج 1 ، 1381.
پرفسور آرتور کریستین سن ، ترجمه رشید یاسمی ، ص 329 ، سال 1345.
حلي، علامه شيخ جمال الدين ابي منصور: قواعد الحكامفي مسائل الحلال والحرام، كتاب حدود، المقصد الخامس، چاپ مصر، افست قم.
جعفری ، جعفر ، ترمینولوژی حقوق ، انتشارات لنگرودی ، تهران ، ص 950 ، 1362
جبران ، مسعود ، الرائد معجم لغوی عصری ، ج 2 ، چاپ سوم ، بیروت ، دارالعلم للملابین ، 1978 م.
جابری عربلو ، محسن ، فرهنگ اصطلاحات فقه اسلامی ، امیر کبیر ، سال 62 ، ص 62.
جندی ، عبدالملک بک ، الموسوعه الجنائیه ، داراالکتب الحصریه ، ج 1 ، قاهره 1931 ، ص 272.
جرل و رمیتو ، رساله حقوق جنایی ، چاپ اول ، ص 299.
جنبلی ، ابن قدامه ، المغنی ، ج 4 ، ص 145.
خسروپور ، یوسف ، روانشناسی بلوغ و نوجوانی ، صص 2-3.
آیت ا... خویی ، تکمله المنهاج ، ج 2 ، ص 13 ، نشریه موسسه حقوق تطبیقی ، شماره ششم ، سال 1358 ، ص 125.
دون دیو دو وابر ، رساله حقوق جنایی ص 437.
دهخدا ، علی اکبر ، لغتنامه ، ج 3 ، تهران ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1373 ، ص 4326.
دانش ، تاج الزمان ، مجرم کیست؟ جرم شناسی چیست؟ موسسه کیهان ، چاپ 2 ، سال 1368 ، ص 130.
راغب اصفهانی مفردات راغب ، (کتاب المفردات یافی غریب القرآن ، چاپ مکتبه بوذر جمهری ، ص 59 ، 1372.
ژان جان دامن ، ترجمه علی اردلانی ، (مسئولیت جزایی در زمان قدیم ، جزوه کانون وکلا ف شماره 98.
سبزواری ، محمد سامی ، شرح الاحکام العامه القانون العقوبات ، چاپ سوم ، بنغازی ، جامعه فاریونس ، ص 217 ، سال 1995.
الشاوی ، دکتر علی حسین ، سلطان عبدالقادر ، المبادی العامه ، انتشارات وزارت التعلیم ، ص 328 و 338 ، 1982.
شیخ کلیفی ، اصول کافی ، ترجمه سیدهاشم رسولی علمیه اسلامیه ، ج 4 ، ص 204.
شیخ الاسلام ، سیدمحمد ، راهنمای مذهب شافعی ، ص 195.
شهید ثانی ، مسالک ، چاپ سنگی ، ج 1 ، ص 248.
شیخ حرعاملی ، وسایل الشیعه ، کتاب الطهاره ، ابواب مقدمه العبادات ، باب 4 ، حدیث 2 ، دارالحیاه التراث العربی ، بیروت ، 1983 ، ص 3 ، ج 1.
شيخ طوسي، ابوجعفر محمدبن حسن المبسوط، ج8، چاپ سوم، المكتبه المرتضويه، 1351ش.
شيخ مفيد، ابي عبدالله محمدبن النعمان الحارثي: المقنعه في الاصول والفروغ باب الحدود و الابواب.
صانعی ، دکتر پرویز طرح مقدماتی حقوق جزای عمومی ، انتشارات دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، ص75 ، سال 1348.
صانعی ، پرویز ، حقوق جزای عمومی ، انتشارات دانشگاه ملی سابق ، ج 1 ، ص 46.
صالح ولیدی محمد ، مسئولیت کیفری ، ص 57 ، ص 90 .
صلاحی ، جاوید ، بزهکاری اطفال و نوجوانان ، صفحه 180.
صفایی ، حسین ، نشریه دانشکده حقوق و علوم سیاسی دانشگاه تهران ، در مقصد و رضا ، سال 1349 ، شماره های 3 ،4.
الصیفی ، عبدالفاتح ، القاعده الجنائیه ، الشرکه الشرقیه للنشر و التوزیع ، ص 409 ، 1967 م.
عمیده ، حسن ، فرهنگ فارسی عمید انتشارات امیرکبیر ، تهران ، سال انتشار ، 1362.
عاملی ، محمدحسن ، وسایل الشیعه ، ج 11 ، انتشارات دارالکتب ، ص 398 ، سال 1358.
العوجی ، مصطفی ، المسئولیه الجنائیه ، موسسه نوفل بیروت ، ص 12 ، سال 1985 م.
عاملی ، زین الدین بن علی (شهید ثانی) ، تمهید القواعد الاصولیه و العربیه ، مکتبته بصیرتی ، قم ص 1 و 2.
علی آبادی ، عبدالحسین ، حقوق جنایی ، چاپخانه بانک ملی ایران ، ج 1 ، ص 218 ، سال 1353.
عبده ، اصول قضایی دیوان عالی کشور ، صفحه 216.
عوده ، عبدالقادر ، التشریح الجنایی الاسلامی ، ج 1 ، ص 601.
غفوری غروی ، سیدحسن ، انگیزه شناسی جنایی اطفال ، دانشگاه شهید بهشتی.
فیض الاسلام ، نهج البلاغه ، ص 978.
فیض علیرضا ، حقوق جزای عمومی در اسلام 2 (جزوه درسی) ، ص 3 ، دانشگاه تربیت مدرس.
فرید ، مرتضی ، الحدیث ، روایات تربیتی از کتب اهل بیت (ع) ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ، 1365 ، ج 2 ، صص: 347-346.
قرآن کریم ، سوره های دهر ، آیه 3 و تکاثر آیه 8 ، اسراء ، آیه 7 و 36 ، مدثر آیه 38 و 74 ، انعام آیه 6-164 ، فاطر آیه 18 و 25 ، النجم آیه 28-39-40 ، زلزال آیات 6 و 7 ، آل عمران 4-10 ، فصلت آیه 41 ، مائده آیه 95 ، نساء آیه 22-23 و ... .
کرمانی ، ابراهیم جعفر ، نوجوانی ، بحثی درباره مسائل روانی و اجتماعی نوجوانان ، ص 7.
کلینی ، شیخ محمدبن یعقوب ، فروع کافی ، داراالکتب الاسلامیه ، تهران 1362 ، ج 6 ، ص 47.
گلدوزیان ، ایرج ، حقوق جزای عمومی ، ج 2 ، صفحه 203 ، انتشارات دانشگاه تهران ، 1384.
گارو ، رنه ، مطالعات عملی و نظری در حقوق جزا ، ج 1 ، ترجمه سیدضیاء الدین نقابت ، انتشارات ابن سینا ، تهران ، ص 451.
گانبور ، علل مشروع در اعمال موجهه ، تز برای اخذ دکترا زبان فرانسه ، سال 1941.
گرجی ، ابوالقاسم ، مقالات حقوقی ج 1 ، ص 327.
گلدوزیان ، ایرج ، بایسته های حقوق جزای عمومی ف ج 1-2-3 ، ج 9 ، نشر میزان ، پائیز 83.
لهجن بیگی ، محمد ، عرف و عادت و عشایر فارس ، ص 22 ، سال 1324.
یدوک آندره ، حقوق جزای عمومی ، صفحه 298.
سینفور دریس ، مختصر روانپزشکی ، ترجمه گروهی از مترجمان ، ص 114.
معتمد ، محمدعلی ، حقوق جزای عمومی ، ج 1 ، انتشارات دانشگاه تهران ، ص 273 ، سال 1351.
معین ، محمد ، فرهنگ فارسی معین ، ج 3 ، انتشارات امیرکبیر ، ص 40-77 ، سال 1372.
مطهری ، مرتضی ، انسان در قرآن ، نشریه شماره 38 ، حوزه و دانشگاه ، ص 26.
محسنی ، مرتضی ، مسئولیت جزایی ، مجله حقوقی شماره 6 ، وزارت دادگستری ، ص 26.
محمود مصطفی ، محمود ، قانون العقوبات (القسم العام) ، مکتبه القاهره العربیه ، ص 374 ، 1961 م.
محمودی ، عباسعلی ، حقوق اسلام ، (شرایط تکلیف و مسئولیت) ، انتشارات بعثت ، ص 22-38 ، 1361.
منصور ، محمود ، لغتنامه و روانشانی ، ص 71.
معروف حسنی ، هاشم ، المسئولیه الجزائیه فی الفقه الجعفری ، ص 278.
محمدی ، ابوالحسن ، حقوق کیفری اسلام ، ترجمه کتاب «حدود و تعزیرات» مرکز نشر دانشگاهی ، سال 1367 ، ص 47.
مهرپور ، حسین ، سرگذشت تعزیرات ، مجله کانون وکلا ، شماره 149-148 ، سال 1368 ، ص 13.
مول و ویتو ، رساله حقوق جنایی ، چاپ اول ، ص 329.
موسوی ، سیدمحمدصادق ، مبانی نظری جهل و اشتباه و آثار آن بر اعمال حقوقی ، انتشارات امیرکبیر ، سال 1382.
محسنی ، مرتضی ، دوره حقوق جزای عمومی ، جلد 3 ، چاپ گنج و دانش ، 1376.
نفیسی ، علی اکبر ، فرهنگ نفیسی ، انتشارات ناظم الاطباء ، تهران ، ج 5 ، ص 3329 ، 1317.
نجفی ، شیخ محمدحسن ، جواهر الکلام ، ج 4 ف ص 264.
نوربها ، رضا ، زمینه حقوق جزای عمومی ، ص 222 ، ناشر کانون وکلای دادگستری ، سال 1369.
ویل دورانت ، تاریخ تمدن ، ج 1 ، ترجمه احمدآرام ، ص 535 ، سال 1337.
الوائلی ، شیخ احمد ، احکام زندان در اسلام ، ترجمه محمدحسن بکائی ، دفتر نشر فرهنگ اسلامی ص 273 ، سال 1366.
ولیدی محمدصالح ، حقوق جزاء (مسئولیت کیفری) ، چاپ دوم ، انتشارات امیرکبیر ، تهران ، 1383.

---