پایان نامه بررسی حقوق اسرای جنگی در اسناد بين المللی

نوع فایل: word
قابل ویرایش 118 صفحه

چکیده:
 انسان موجودی است جمع گرا و آميخته از خواسته ها ، علايق و غرائز كه اين خواسته ها و برتري جوئی ها به طور قهري باعث تصادم و تقابل مي شود يا به عبارتي ديگر به جنگ منتهی می شود كه اين جنگ ها تبعاتي دارند منجمله اسير شدن تعدادي از نيروهاي متخاصم به دست طرف ديگر . انسان هائي كه به اين سرنوشت دچار شده يا مي شوند بنا به تجربيات بشر از جنگ هاي گذشته ، حقوقی برای آنان در نظر گرفته شده كه حقوق زندانيان جنگی ناميده مي شود . در عصر حاضر تحولي عميق در مفهوم حاكميت و مداخله دولت ها در امور داخلي حادث شده كه مسئله زندانيان جنگي نيز از اين امر مستثني نمانده به طوري كه يك سلسله قوانين ،‌مقررات و كنوانسيون هاي الزام آور بين المللي تنظيم گرديده كه دولت ها بالاجبار بايد از آن تبعيت نمايند در غير اين صورت باواكنش جامعه جهاني مواجه مي گردند . بارزترين اين قوانين وكنوانسيون ها حقوق بشر و حمايت از آزادي و تماميت جسمي و معنوي افراد مي باشد مجري اين قوانين و مقررات و رسيدگي به جرائمي مانند نسل كشي ، جنايات جنگي و ... در حال حاضر در صلاحيت ديوان كيفري بين المللي است . با توجه به تحولات تاريخي و دگرگوني هاي گسترده حقوقي و قانوني كه در زمينه هاي مختلف صورت گرفته ، بحث اسيران جنگي و حقوق و تكاليف آن ها نيز پس از فراز و نشيب هاي تاريخي در سال هاي 1907، 1927، 1947 ، 1949 و 1982 به صورت گسترده و با حضور اكثريت كشور هاي دنيا تعريف ،‌وظائف ،‌حقوق و قوانين و مقررات ناظر بر اسيران جنگي ... تدوين و لازم الاجرا گرديد . هرچند در عمل و اجراي قوانين پيش گفته جامعه بشري بدليل عدم داشتن ضمانت اجرائي كافي همچنين همكاري نكردن برخي دولت ها تا رسيدن به نقطه مطلوب فاصله زيادي دارد . لازم به ذكر است كه در دين مبين اسلام بسيار پيشرفته تر ،‌انساني تر به موضوع اسيران جنگي نگريسته شده و بر همه مسلمانان رفتار خوب و انساني با اسيران جنگي را فرض و به نوعي واجب شمرده است . در تقسيم بندي هاي انجام شده در قوانين مختلف مي توان اسيران را به طور كلي به الف – اسيران نظامي ب- اسيران غير نظامي طبقه بندي نمود كه هر كدام از اين دوگروه با توجه به شرائط ، نوع كار و ... از حقوق ، امتيازات و همچنين تكاليفي برخوردارند كه برخي از آنان مشترك و تعدادي هم مختص گروه خودش مي باشد . اسيران جنگي با توجه به قوانين و كنوانسيون هاي اشاره شده از حمايت كشور حامي ( كشور ثالثي كه حمايت از اسيران يك كشور از دو طرف درگير را به عهده دارد ) كميته بين المللي صليب سرخ ، نماينده معتمد اسيران و سازمان هاي بين المللي انساني و بشر دوستانه برخوردار مي باشد كه اين چهار عامل با بهره گيري از قوانين ، مقررات ،‌كنوانسيون ها و حمايت هاي ديوان كيفري بين المللي و صليب سرخ جهاني نسبت به ايفاد حقوق اسيران جنگي اعم از زمان اسارت ، زمان آزادي و حتي بعد از آزادي كه هركدام شرائط خاص خود را دارند اقدام مي نمايند . به دليل اين كه در حين اسارت مشخص ممكن اسن كه مجروح شده يا به امراض گوناگون مبتلا شود يا در زمان آزادي شرائط جسماني مساعدي نداشته باشد ، در خواست پناهندگي از كشور ثالثي بنمايد و يا تماميت جسماني و شخصيتي وي بعد از اسارت و در هنگام بازگشت به كشور متبوعه تهديد گردد حاميان ذكر شده به حمايت از اسير مي پردازند . ليكن با تمام اين پيش بيني ها كنوانسيون ها بخصوص كنوانسيون 1949 از ضمانت اجرائي كافي برخوردار نبوده و نارسائي هائي دارد چرا كه اجراي قوانين موصوف منوط به قبول و پذيرش دارنده اسير مي باشد يعني قدرت اجباري لازم بر روي حاكم نيست همچنين موافقت نامه در صورتي قابل اجرا است كه متخاصمان همگي از اعضاي معاهده باشند . ضمن اين كه برخي از مواد تصويبي به صورت قريب و محجور باقي مانده و قابل اجرا نمي باشد مانند ضمانت يا قول اسير در رهائي او از اسارت و ... يا حقوق ژنو دول ضعيف را از اعمال تلافي جويانه به دليل تلفات نظامي از طريق تهديد به بد رفتاري با سربازان وغير نظاميان دشمن باز مي دارد مثلاً تهديد عراق به بد رفتاري با غير نظاميان و اسراء نيروهاي ائتلاف كه نهايتاً پس از محكوميت شديد بين المللي كنار گذاشته شد در نتيجه مي توان گفت كه جنگ ،‌تجاوز ، خشونت ،‌قتل و غارت و بهره كشي از انسان ها واژه هائي هستند كه در هيچ برهه اي از تاريخ حيات بشري محجور نبوده و زندگي جامعه بشري با اين واژه به ويژه جنگ و اسراي جنگي اجين بوده است . اما قرن نوزدهم را مي توان قرن تحول در ا مور حمايت از حقوق انسان ها به ويژه اسيران جنگي برشمرد . در واقع اين قرن را مي توان به مثابه خورشيدي گرم در زمستان سرد بشر در اين زمينه توصيف نمود . هرچند كه اين خورشيد به دلائل گوناگون گاهاً در پس ابرهاي تيره و تار محصور و پنهان مي ماند . در خصوص موضوع نيز پيشنهاد امنيت كه بايستي تدابير لازم از جنبه حقوقي و اجرائي در جهت رفع موارد نقص عمده كنوانسيون هاي ژنو كه همانا نداشتن ضمانت اجرائي و نيروي مشخص بين المللي جهت وادار نمودن خاطيان از رعايت قوانين و مقررات همچنين مشروط بودن كار و عمليات صليب سرخ جهاني در رسيدگي به امور اسراء به پذيرش و حسن نيت كشور متخاصم را مرتفع نمود كه در آن صورت جامعه بشري مي تواند اميدوار شود كه دراين زمينه نيز همانند ساير زمينه ها به پيشرفت هاي شگرفي نائل آيد .

مقدمه:
الف: بيان مسئله واهميت آن
انسان موجودي است آميخته از خواسته ها وعلايق وغرايز كه اين خواسته ها ونيازها گاه درقالب خودش يا درجامعه هاي كوچك مثل نهاد خانواده وزماني دركالبدي بزرگ تر يعني اجتماع هويدا مي‌شود .يكي از غرايز نوع بشر خودخواهي و نفع پرستي اوست چرا كه قرآن كريم مي فرمايد( خلق الانسان هلوا ) يعني انسان حريص آفريده شده است . اين حس برتري جويي واستيلا به‌ طور قهري موجب تصادم و تقابل خواهدشد. برخي موارد با تعامل حل و فصل شده وتعدادي نيز به خصومت وتصادم كشانده مي شود .از آغاز حيات بشري تاكنون موارد عديده اي از برخوردهاي خشن وخونين بين انسان‌ها به صورت تن به تن ، گروهي ، قبيله اي و يا تجمع خيلي گسترده تر و در قالب كشورها ثبت وضبط گرديده است، هرچند تعداد بسياري از درگيري‌ها نيز به علل گوناگون از دسترس پژوهندگان علم ومورخين ريز بين دورمانده است .به طبع هنگامي كه منافع دوشخص يا گروه و…. درمقابل يك‌ديگر قرار گيرد وموضوع با گفتمان حل نشود طرفين به قواي قهري وزور متوسل مي‌گردند وبا تمام امكانات سعي دركنارزدن، مرعوب نمودن ومنكوب كردن حريف را دارند. از بعد فطري، اخلاقي و انساني جنگ ، كشتار، خونريزي ظلم وبهره كشي از ديگران مذموم وناپسند بوده و همه اديان، مسالك وطينت هـاي پاكي انساني آن‌هـا را طرد ومحكوم مي‌كند ليكن همين امرمذموم وقبيح (جنگ وبهره‌كشي ) گاهي بواسطه احقاق حق درراستاي اجراي حق يا بوجود مي آيد. صرف‌نظر از انگيره قتل و استثمار و بهره كشي ، انسان موضوع، محمول وعامل اين واقعيت انكارناپذير وگريبانگير دنياي امروز بشري مي‌باشد
انسان عامل وموجودي است كه جنبه ها وآثار گوناگوني داشته و در هرمورد همواره موضوع مطالعات ، كنكاش ودرحيطه‌ي مقررات ويژه اي قرار گرفته است گاهي عامل ، باعث و باني كارهاي خير و زماني هم سبب و عامل اعمال وكارهاي شر وناپسند بوده وخواهد بود .اوست كه با داشتن شعور ، بينش ، عقل وكارآيي مي تواند تحولات عظيم دردرون خود بوجود آورده و در محيط بيروني خويش هم با افعال مثبت ومنفي خود تاثيرات شگرفي داشته باشد . يكي از سقوق ونمودهاي زندگي انسان جنگ است و هركس دراين حركت شركت كند يكي از چهار وضعيت، سالم ، كشته، مجروح ويا اسير را خواهد داشت كه در اين مقال مـا قصد داريم درخصوص وضعيت ، محدوديت وحقوق اسير بحث نماييم درنتيجه واژه پرمعناي اسيرجنگي1 مطرح مي‌شود.
مهمترين ويژگي اسير محدوديت وسلب اختيار اوست يعني شرايط ويژه وخاصي است كه براواعمال مي‌شود وبهمين لحاظ محدوديت، نداشتن آزادي ودراختيارغير بودن بيش از افراد ديگر در معرض تعرض ، آزار واذيت قرار دارد وتضييع حق او خيلي راحت‌تر انجام مي‌شود لذا به جهت همين شرايط و وضعيت مي‌بايست مورد حمايت وتوجه قانوني وعاطفي مجامع جهاني وقوانين ومقررات عمومي بشر قرارگيرد . باتوجه به گزارش‌ها، كنفرانس‌ها و آمارهاي ارايه شده درسطح بين المللي گوياي اين امر است كه اقدامات واعمال خلاف شئونات انساني عليه اسيران دراكثر نقاط دنيا وحتي كشورهايي كه ازلحاظ تشكيلات وسازمان دولتي واجتماعي داراي پيشرفته ترين ومتمدن ترين تشكيلاتند مشاهده شده است.
با بروز تحولات دهه هاي اخير وپيشر فت شگرف بشريت در ابعاد مختلف زندگي و ظهور عقايد و مفاهيم تازه در زندگـي جهانيان لزوم گسترش و بسط ابعادي كـه دربرگيرنده حقوق اسـرا هستند بيشتر احساس مي شود بالاخص آن كه در طول دهه هاي اخير ، شواهد زياد و اسناد تكان دهنده ي بسياري دال بر نقض حقوق اسيران درسرزمين ها ونقاط جنگي دنيا ، و كشورهاي داراي اسير بدست آمده كه اين نقض حقوق حاكي و بيانگر وضع اسفناك و رنج آور تعداد كثيري از اسيران درجهان متمدن امروزه مي‌باشد لذا بايد گفت كه در همين قرن 21 هزاران انسان در سرتاسر جهان در اثر عامل ويرانگر جنگ اسير و از آزادي‌هاي طبيعي محروم و در شرايط دشوار و سخت زندگي مي كنند به طوري كه حتي از حقوق اوليه انساني محروم شده و قرباني سوء استفاده هاي گوناگون سياسي، داد و ستدهاي ديپلماسي وجنگ هاي تبليغاتي ورواني قرارگرفته‌اند با توجه به اين ‌كه اسيران بدون حمايت و كمك جوامع بين المللي ، سازمان هاي بشر دوستانه و پشتيباني حقوقي با قوائد الزام آور از آسيب و تضييع حقوق و مصون و محفوظ نخواهند بود لذا اين خصوصيت و ويژگي آسيب پذيري اسرا منشا تدوين قواعد و مقررات بسياري در حقوق مكتوب و غير مكتوب كشورهاي دنيا شده وجامعه جهاني،‌ انديشمندان و نخبگان سعي مضاعف و تلاش بيشتر و بهتري نسبت به زمان هاي گذشته دارند تا به وسيله مقررات كامل و جامع ، تضمين سلامتي ، رعايت حقوق ، حفاظت جاني و تماميت معنوي اسير را در كشور اسير كننده تامين نمايند .روند تفكرات اصلاحي وحمايتي از اسيران در طول تاريخ مستمر بوده و در هر زمان با توجه به موقعيت و شرايط نمود خاص خود را داشته است. ايده و تفكر تاسيس يك تشكل و سازمان منسجم و فراگير تحت تاثير صحنه هاي رقـت بـار جـنگ
ولفرنيو اولين بار توسط‹‹ هانري دونان ››1 سوئيسي با انديشه تاسيس صليب سرخ جهاني مطرح و به جهانيان عرضه شود . 2
درسايه اين همت و فكر والا سرانجام در سال 1862 ميلادي تعدادي از كشورهاي جهان مقاوله‌ نامه ژنو را به منظور حمايت و كمك به آسيب ديدگان از جنگ تصويب نمودند و به اين ترتيب پايه و مبناي تاسيس صليب سرخ جهاني و همچنين تشكيلات ملي و ميهني با نام صليب سرخ را در ساير كشورهاي جهان پايه گذاري گرديد .
اين حركت و بنياد تازه جهش و مبناي خوبي بود تا در طول زمان نواقص آن مشخص و نقاط قوتش تكميل و منجر به آنچه كه خواست جامعه جهاني و افكار عمومي مردم جهان است بشود به دليل اين كه حقوق جنگ و افراد ديگر در آن از شكل وحالت عرفي كه مدت زيادي سايه بر جنگ‌ها داشت خارج شده و بتدريج بخش‌هايي از آن به يك حقوق مدرن تبديل گرديد .
شايد به جرات بتوان گفت عناصر اصلي حقوق موضوعه مرتبط با حقوق مدون جنگ عبارتند از : اعلاميه پاريس 16 آوريل 1856 راجع به جنگ دريايي ، اعلاميه سن پترزبورگ مورخ 29 نوامبر 1868 ، معاهدات لاهه مورخ 29 ژوئيه 1907 ، پروتكل ژنو مورخ 17 ژوئن 1925 راجع به ممنوعيت جنگ شيميايي ، پروتكل لندن مورخ 6 نوامبر 1936راجع به بكارگير ي زيردريايي ، معاهدات ژنو مورخ 22 اوت 1864 متن پيش نويس 1874 بروكسل ، كنوانسيون هاي 1899 و1907لاهه ، 6ژوييه 1906موافقتنامه هاي ويژه ميان متخاصمين در1917 و 1918 در برن سوئيس ، كنوانسيون 27 ژوييه 1929 و كنوانسيون 8 دسامبر 1949 در زمينه حقوق اسراي جنگي ژنو همگي نشان دهنده نقاط عطف در تحول حقوق جنگ و انسان هاي درگير در آن به صورت مستقيم يا غير مستقيم بوده اند . هم چنين بايد توافق نامه هاي دو جانبه منعقده بين دول متخاصم درجريان جنگ جهاني اول را ذكر نمود .اين نوع توافق نامه ها معمولا در يك شهر و در يك كشور بي طرف ( اغلب لاهه ويا برن سوئيس) منعقد مي شده است به عنوان مثال مي توان از توافق نامه هاي بين انگلستان و تركيه در28 دسامبر 1917 ، توافقات بين انگلستان و آلمان در2 ژوئيه 1917 و در 14 ژوئيه 1918 توافق نامه بين فرانسه و آلمان در 28آوريل 1918 و معاهده ي بين آلمان و آمريكا در11 نوامبر 1918 و قراردادهاي دوجانبه يا چند جانبه اي كه دردهه هاي اخير بين دول متخاصم و يا در سطح جهاني و با شركت اكثريت كشورهاي جهان منعقد و امضا گرديد ه است .
با توجه و دقت به سوابق تقنيني موضوع جنگ و افراد شركت كننده در آن مشاهده مي شود كه حركت جامعه جهاني وسير افكار عمومي مردم دنيا به سوي ترقي وتعالي و نزديكي فرهنگ ملت ها رشد و تكامل داشته و هرروزه جهانيان وزمامداران سياسي سعي و تلاش مي نمايند كه از بروز جنگ ها و درگيري هاي خونين و ويرانگر كاسته و در عين حال خود را ملزم به رعايت حقوق انساني و اخلاقي در مخاصمات نمايند و از سوي ديگر تلاش و جديت دارند كه اختلافات و مسايل فيمابين را از طريق نشست ها و گفت وگوها و به صورت مسالمت آميز حل و فصل نمايند . شاهد اين مدعا ، طرح گفت وگوي تمدن‌ها از سوي رياست محترم جمهوري اسلامي جناب آقاي سيد محمدخاتمي در سال 1999 ميلادي و تصويب و تاييد آن در مجمع عمومي سازمان ملل متحد و انتخاب سال 2001 م به عنوان سال گفت وگوي تمدن ها مي باشد .
علي ايحال باعنايت بـه اين كـه در مجموعه حاضر مـواردي از حقوق و تكاليف اسيران جنگي در حقوق بين الملل و در كنوانسيون هاي جهاني مورد بحث قرار مي گيرد و با توجه به منابع محدود در اين زمينه با استفاده ازمنابع موجود سعي خواهد شد تا انشاا.. يك بررسي جامع تر در خصوص موضوع پايان نامه بعمل آيد .
هرچند كه به طور قطع اين نوشتار دربرگيرنده تمام مسايل و همه ي موارد مرتبط با حقوق و تكاليف اسيران جنگي نخواهد بود و كاستي هاي زيادي خواهد داشت .

فهرست مطالب:
1 – مقدمه
الف – بيان مساله و اهميت آن
ب - ضرورت طرح مسئله
ج - روش تحقيق و ترتيب مطالب
بخش اول : تعريف حقوق بشر دوستانه ، اقدامات انجام شده در اين راستا و مباني و الزامات حقوقي آن با تشكيل ديوان كيفي بين المللي
فصل اول : حقوق بشر دوستانه، مقدمات جهاني شدن و الزاماتش دربعد حقوق بين الملل
گفتار 1 : تعريف حقوق بشر دوستانه
الف- تحويل مفهوم حاكميت دولت ها
ب – تعديل عدم مداخله در امور داخلي دولت ها
گفتار2 – مباني الزام آور قواعد نظام بين المللي حقوق بشر
الف – عرف بين المللي
ب - كنوانسيون هاي بين المللي
ج - تشكيل كنفرانس جهاني حقوقي بشر (1993)
فصل دوم : سير تشكيل ديوان كيفري بين المللي و صلاحيت ذاتي ديوان.
گفتار1 : حركت جامعه جهاني جهت تشكيل ديوان كيفري بين المللي .
گفتار 2 : جرايمي كه در صلاحيت ديوان است (نسل كشي ، جنايات عليه بشريت و …)
بخش دوم : اسير و تعريف حقوقي و عرفي آن، و بررسي وضعيت اسيران
گفتار 1 - تعريف عرفي و حقوقي اسير
الف - تعريف عرفي
ب – تعريف حقوقي
گفتار2- اسير در جوامع مختلف و ديدگاه اسلام درباره اسير
الف – ديدگاه اسلام درباره اسير
ب - اسير در جوامع اوليه و تا قرون وسطي
گفتار3 - وضعيت اسارت و اسيران تا جنگ‌هاي جهاني اول و دوم
الف - اسيران نظامي
ب - اسيران غير نظامي
ج-وضعيت اسارت و اسيران بعد از خاتمه جنگ جهاني دوم
بخش سوم - حقوق اسيران جنگي و قواعد ناظر بر حسن رفتار با آنان
گفتار اول- حقوق اسيران جنگي و حمايت‌هاي كلي از اسيران و رفتار انساني با آنان
گفتار دوم - نفي اعمال تلافي جويانه و كسب اطلاعات و اخبار بدون رعايت اصولي انساني
الف - عدم اعمال رفتار تلافي جويانه
ب - نفي كسب اطلاعات و اخبار
ج - حقوق مذهبي و اجراي مراسم مذهبي اسيران و مصونيت اموال شخصي آنان
د- فرار اسيران
گفتار سوم- تنبيهات جزائي و انتظامي اسيران و شكايت اسيران جنگي بلحاظ كيفيت اسارت
الف - تنبيهات انتظامي و جزايي اسيران جنگي
ب- شكايت اسيران جنگي بلحاظ كيفيت اسارت
گفتار چهارم - حمايت هاي قانوني و بين المللي و ارگان‌هاي حمايت كننده از اسيران
الف -كشور حامي
ب - كميته بين المللي صليب سرخ
ج - نماينده معتمد اسيران
د - سازمانهاي بين المللي انساني و بشردوستانه
بخش چهارم: اقسام استخلاص اسيران و حمايتهاي قانوني موضوع
گفتار اول - روشهاي رهائي و بازگشت اسيران جنگي
الف - مبادله اسيران
ب - فوت اسيران
پ - ضمانت يا قول اسيران
ج - فرار اسيران
د - جراحت و بيماري شديد اسيران
هـ - پايان مخاصمات فعال
گفتار دوم - شواهد عيني از خاطرات اسيران جنگي ايران و عراق و نامه هاي اسارت
الف- نامه‌اي از آزاده شهيد محمود امجديان
ب – نامه‌اي از آزاده خليل خنجر نقي
ج- نامه‌اي از آزاده مجيد جلالوند
گفتار سوم – ضمانت هاي اجرايي كنوانسيون 1949 و نارسايي هاي آن
نتيجه گيري
پيشنهاد
كتابنامه

منابع و مأخذ:
1-كتب فارسي:
1ـ قرآن كريم ، ترجمه مهدي الهي قمشه اي ، چاپ اول ، سازمان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي .
2 - اردبيلي ، محمدعلي ، ‹‹ مقاله جنايات جنگ و جنايات عليه بشريت ›› ، مجله حقوقي شماره هفتم ، دفتر خدمات ح بين المللي – زمستان 13651.
3 ـ «تولدي ديگر در اسارت» ، به كوشش اداره پژوهش و نگارش وزارت ارشاد ، چاپخانه وزارت ارشاد اسلامي، چاپ اول – 1362 .
4 - برگر ، هانوش ، «جنگ در اروپا» ، به كوشش ساحفاجا ، چاپخانه‌ي ساحفاجا ، چاپ اول – 1373 .
5 - جعفري لنگرودي ، محمد جعفر ، ترمينولوژي حقوق ، گنج دانش ، چاپ سوم ـ 1370 .
6 – ‹‹ درآمدي برحقوق اسلامي›› ، دفتر همكاري حوزه و دانشگاه، ، انتشارات سمت ، چاپ دوم – 1376 .
7 – رشيد ، احمد «اسلام و حقوق بين المللي عمومي ، ترجمه حسين سيدي» ، تهران ، مركز مطالعات بين المللي دانشگاه تهران – 1353 .
8 - شريفي ، اسماعيل ، «تحول در اسارت» ، نشر رامين ، چاپ اول ـ 1378 .
9 – صابري ، هنگام ، «ضمانت اجرا در حقوق بشر دوستانه» ، تهران وزارت امور خارجه ، مركز چاپ و انتشارات‌، چاپ دوم ـ 1378 .
10 – ضيائي بيگدلي ، محمدرضا ، «حقوق جنگ» ، انتشارات دانشگاه علامه طباطبايي ، چاپ سوم – 1373 .
11ـ ضيايي بيگدلي ، محمدرضا ، «حقوق بين الملل عمومي» ، انتشارات گلشن ، چاپ پنجم ـ 1373 .
12ـ ضيايي بيگدلي ، محمدرضا ، ‹‹ مقاله حقوق جنگ و رفتاربا اسيران جنگي ›› ، مجله حقوق شماره 8 ، نشريه دفتر حقوق بين الملل ، بهار و تابستان 66 .
13ـ ضيايي بيگدلي ، محمدرضا ، ‹‹ مقاله نگرشي اجمالي به حقوق جنگ ›› ،‌ مجله حقوق شماره 6 ،‌ نشريه دفتر حقوق بين الملل ، تابستان و پاييز65 .
14ـ طراز كوهي ، حسين ، «مجموعه مقالات حقوق جنگ» ، پژوهشكده علوم دفاعي و استراتژيك دانشگاه امام حسين(ع) – 1375 .
15 - فارسي ، جلال الدين ، «پيامبري و جهاد» ، موسسه انجام كتاب ، چاپ اول – 1362 .
16- «قراردادهاي چهارگانه ژنو» ، جمعيت هلال احمر ج.ا.ا ، چاپخانه هلال احمر ، چاپ چهارم ـ 1369 .
17 - قاعدان ، اصغر ، «سياست نظام امام علي (ع)» ، موسسه فرهنگي انتشاراتي فروزان ، چاپ دوم ـ 1375 .
18 – قا سميان ، رحيم ،‌ «تك خالهاي پرنده در جنگ جهاني اول» ، سازمان انتشارات و آموزش انقلاب اسلامي ،
چاپ اول – 1368 .
19 - قمي ، شيخ عباس ،‌ «منتهي الامال» ، چاپخانه مشعل ، چاپ هفتم – 1376 .
20- گرگاني ، امير فريدون ، «خاطرات فيلد مارشال مونتگمري» ، انشارات گلشايي چاپ اول – 1346 .
21 - مهدوي ثابت ، محمد علي ، تقريرات حقوق جزاي بين الملل ، دانشگاه آزاد اسلامي واحد علوم و تحقيقات ، سال تحصيلي 80 – 1379 .
22 - مسائلي ، محمود و ارفعي ،‌ عاليه ، «جنگ و صلح از ديدگاه حقوق و روابط بين الملل» ، دفتر مطالعات سياسي و بين الملل ، چاپ سوم – 1373 .
23 – عميد زنجاني ، عباسعلي ، ‹‹ مقاله ريشه هاي پديده جنگ ›› ، باز شناسي جنبه هاي تجاوز دفاع ، چاپخانه سپهر ، جلد اول ـ 1368 .
24ـ مهيو ، احمد ، ‹‹ مقاله ملاحظاتي درباره جنايات جنگ و دادگاه صالح براي محاكمه جنايتكاران جنگ ›› ،‌ باز شناسي جنبه هاي تجاوز دفاع ، چاپخانه سپهر ، جلد دوم ـ 1368 .
25 – ناصر زاده ، هوشنگ ، «اعلاميه هاي حقوق بشر» ، موسسه انشارات جهاد دانشگاهي تهران ـ 1372 .
26 – نوبخت ، يوسف ، «انديشه هاي قضايي» ، موسسه كيهان ، چاپ پنجم ، زمستان – 1376 .
27 - وضعيت اسيران جنگي و تبادل آن ها در جنگ هاي ويتنام ، هند و پاكستان ، اعراب و اسرائيل و كره ، گرد آورنده اداره كل امور حقوقي وزارت امور خارجه ، دفتر مطالعات سياسي و امور بين‌المللي ، 1370 .
28 - نيازمند ، يدا… ، «تاريخ بردگي» ، چاپخانه ي نقش جهان – بدون تاريخ .
29 - هنجني ، سيد علي ، «حقوق مخاصمات مسلحانه» ، دفتر خدمات حقوق بين الملل ، چاپ سرعت ، 1369 .
30 –وائلي ، احمد ، «احكام زندان در اسلام» ، دفتر نشر و فرهنگ اسلامي ، چاپ سوم – 1377 .
31 - هدايتي ، محمدعلي ، ‹‹ قراردادهاي بين المللي چند جانبه›› ، چاپ تابان ، چاپ سوم - 1375.

2 - كتب عربي
1 - امام خميني ، سيد روح ا… ، تحرير الوسيله ، جلد دوم، چاپ دوم «مطبعه الدب ، نجف - 1390 ق .
2 - آيت ا…. نجفي اصفهاني، محمدحسن، «جواهر الكلام في شرح شرايع الاسلام» جلد سي و نهم ، چاپ سوم ، دارالكتب الاسلاميه ، تهران – 1366 .
3 - مكي ، شمس الدين محمدبن حامد بن احمد (شهيد اول) ، «اللمعه الدمشقيه» چاپ اول ، تهران ، يلدا - 1411ق .

3 - كتب انگليسي
A - J.H.W . Verzijl . International Low in . Historical Perspective . Vol . LX . Leiden . A.M . Sijhoff . 1978 .
B -Trevorn . Dupuy (Otheres) International Military and Defense Encyclopedia . Volume5 . P .s Washington .NewYork . Kressey . inc 1993 .
C - Yordm . Dinstein . Prisoner of War . Encycolpedia of Public International Law . Vol . 1982 . .

---